Zakochani górale i ich sekretne rytuały – tradycja stawiania moja

Moje to nie tylko symbol miłości, ale także znak pamięci, szacunku i wspólnoty. Na Orawie ta wyjątkowa tradycja wciąż rozkwita każdej wiosny, łącząc ludzi ponad granicami i pokoleniami.

Na Orawie, po stronie polskiej i słowackiej, wciąż żywa jest tradycja stawiania moja. Zwyczaj polega na ustawieniu wysokiego, okorowanego drzewa z zachowaną zieloną koroną. Najczęściej wybiera się świerk, sosnę albo jodłę, które ozdabia się bibułą i wstążkami. Moja stawia się nocą z 30 kwietnia na 1 maja, w czasie wiosennych obrzędów. To symboliczne wyznanie uczuć, które dawniej kierowano do wybranej dziewczyny. Dziś moja stawia się także kobietom, organizacjom czy całym społecznościom. Gest ten wyraża szacunek, sympatię oraz przywiązanie do lokalnej tradycji.

Konkurs na najpiękniejsze moja na Orawie

W gminach Jabłonka oraz Lipnica Wielka, położonych w polskiej części Orawy, od kilkunastu lat organizowany jest konkurs na najpiękniejsze moja. W 2025 roku na terenie gminy Lipnica Wielka komisja oceniła aż 17 moji. Tytuł Moja Gminnego oraz nagrodę w wysokości 350 zł przyznano mojowi postawionemu pod szczytem Babiej Góry przez Związek Podhalan – Oddział Górali Orawskich z Lipnicy Wielkiej. Natomiast w gminie Jabłonka ocenie podlegało 13 moji w dwóch kategoriach: indywidualnej, którą wygrał Michał Polak, oraz grupowej, w której zwyciężyła grupa pod nazwą Baciary z Matonóg. Komisja konkursowa oceniała tradycyjny wygląd i sposób umocowania moja, dekoracje, treść dedykacji napisanej gwarą orawską oraz estetykę miejsca, w którym zostało ono postawione.

fot. Zuzanna Sutor

Ewolucja tradycji

W przeszłości kawaler, który postawił moja, zobowiązany był do pilnowania drzewka do świtu. Inny konkurent mógł je ściąć, jeżeli zrobił to przed pierwszym maja o wschodzie słońca. Choć dziś ten element bywa traktowany z przymrużeniem oka, sama praktyka stawiania moja pozostała bardzo poważnym gestem. Drzewo zwykle stoi aż do Zielonych Świątek, kiedy zostaje symbolicznie spalone w ognisku, co kończy sezon wiosennych zalotów.

Międzynarodowa tradycja

Zwyczaj stawiania moja nie ogranicza się wyłącznie do Orawy. W podobnej formie funkcjonuje również na Słowacji, gdzie stawia się tzw. máje. W Czechach zwyczaj ten także ma się dobrze, a w Niemczech i Austrii znany jest jako Maibaum. Wszędzie przybiera on formę publicznego wyrażenia sympatii i symbolicznego uhonorowania wybranych osób.

Symbol pamięci, szacunku i wspólnoty

Stawianie moja to piękna tradycja, która przetrwała wieki i wciąż jest żywa na Orawie. To nie tylko wyraz uczuć, ale także symbol społecznego zaangażowania i szacunku dla lokalnych zwyczajów. Dzięki corocznym konkursom i zaangażowaniu społeczności, zwyczaj ten ma szansę przetrwać kolejne pokolenia.