1,2 miliarda złotych na nową dzielnicę w centrum Krakowa. Miasto kończy pierwszy etap masterplanu dla Wesołej (WIZUALIZACJE)

Miasto Kraków zakończyło pierwszy etap prac nad masterplanem dla terenów dawnego Szpitala Uniwersyteckiego przy ul. Kopernika. Koszt realizacji całej inwestycji szacowany jest na 1,2 miliarda złotych. Wesoła ma stać się nową dzielnicą twórczości, kultury, innowacji i zieleni – z Mediateką, nową siedzibą teatru Groteska, parkiem z naturalnym zbiornikiem wodnym, włoskimi ogrodami, Urban Forum i nowoczesną infrastrukturą publiczną. Realizacja potrwa choćby dekadę.

Przez dziesięciolecia ten teren służył Szpitalowi Uniwersyteckiemu. Po jego przenosinach na Prokocim w 2019 roku i wykupieniu nieruchomości przez miasto, rozpoczęła się trudna dyskusja: co dalej? Dziś miasto prezentuje efekt pierwszego etapu prac nad dokumentem, który ma być mapą dla zmian na kolejne lata.

Masterplan – bo o nim mowa – to urbanistyczny drogowskaz: pokazuje, które budynki zostaną zburzone, które zaadaptowane, gdzie i w jakiej formie powstaną nowe obiekty, jak poprowadzić infrastrukturę, a przede wszystkim – jak zaplanować funkcje i relacje w tej nowej dzielnicy.

Za projekt odpowiada zespół powołany przez prezydenta Aleksandra Miszalskiego, pracami kierował Janusz Sepioł, Główny Architekt Krakowa.

– Wesoła to przestrzeń o ogromnym znaczeniu dla tożsamości miasta – mówi prezydent. – Przejście od terenów zamkniętych do otwartej, zaplanowanej i zorganizowanej dzielnicy to krok, który zmienia układ centrum Krakowa. Masterplan pozwoli nam prowadzić ten proces w sposób odpowiedzialny i spójny.

Proces z udziałem mieszkańców

Dokument to nie tylko efekt pracy biura architektonicznego. Powstał po czterech miesiącach intensywnych konsultacji społecznych i eksperckich. W procesie – koordynowanym przez Krakowskie Biuro Festiwalowe – odbyły się warsztaty z mieszkańcami, otwarte wydarzenia w przestrzeni Wesołej, a także debaty z ekspertami urbanistyki, architektury i społecznej zmiany. Część spotkań odbyła się w ramach krakowskiego Biennale Architektury.

Zebrane uwagi i pomysły stały się podstawą obecnej koncepcji funkcjonalno-przestrzennej, która teraz trafi do opiniowania przez miejskie instytucje i partnerów projektu.

Co powstanie na Wesołej?

Centralną część dzielnicy zajmie naturalny zbiornik wodny otoczony parkiem i łąkami miejskimi. To będzie nowa przestrzeń odpoczynku – zielona, spokojna i ogólnodostępna.

Obok znajdą się ścieżki piesze i rowerowe, połączone bezpośrednio ze Starym Miastem, a także pętla biegowa między szpalerami drzew.

Na terenie pojawią się ogrody roślin leczniczych, strefa wyciszenia, place zabaw i przestrzenie do codziennego wypoczynku.

Wzdłuż głównej osi kompozycyjnej zlokalizowane zostaną nowe instytucje. Swoją siedzibę znajdzie tu Mediateka, czyli centrum działalności Biblioteki Kraków, w którym zaplanowano również otwarcie Muzeum Komiksu.

W jednym z nowych budynków powstanie Centrum Praktyk Teatralnych Groteska, czyli nowa przestrzeń teatralna z funkcją edukacyjną i warsztatową. W zrewitalizowanej kuchni dawnego Szpitala św. Łazarza ulokowane zostanie Urban Forum – miejsce miejskiej debaty, spotkań i działań think-tankowych.

Powstaną też dwie nowe przestrzenie artystyczne: pawilon Labo, przeznaczony dla interdyscyplinarnych działań twórczych, oraz nowa Apteka Designu, łącząca rzemiosło, projektowanie i innowacje.

Całość zostanie dopełniona przez małą architekturę: ławki, oświetlenie, stojaki rowerowe, punkty informacji miejskiej i system monitoringu. Dzielnica ma być w pełni dostępna, wygodna dla pieszych, przyjazna mieszkańcom i zielona przez cały rok.

– W masterplanie chodzi o coś więcej niż uporządkowanie terenu – zaznacza Janusz Sepioł. – To dokument, który buduje relacje – między funkcjami, między przestrzenią a człowiekiem, między historią a przyszłością.

Ludzie wrócą tylko wtedy, gdy będą mieli po co

Jak podkreśla architekt Bartłomiej Kisielewski, założenie zakłada nie tylko efektowną rewitalizację, ale realne przywrócenie życia w tej części miasta. – Przekształcenia Wesołej staną się sukcesem tylko wtedy, jeżeli pojawią się tu ludzie. Dlatego zaprojektowaliśmy szereg atrakcyjnych mniejszych wnętrz urbanistycznych oraz różnorodność funkcji. Zieleń i woda są jednymi z głównych elementów tej kompozycji – mówi Kisielewski.

Dzielnica będzie mieć cztery główne wejścia – od ulic Grzegórzeckiej, Kopernika, Śniadeckich i św. Łazarza – które zapewnią pełną integrację z ogrodem botanicznym, Dworcem Głównym, kampusami uczelni i siecią komunikacyjną miasta.

20 zadań, 1,2 miliarda złotych, 10 lat
Masterplan dzieli inwestycję na ponad 20 zadań – od działań adaptacyjnych, przez inwestycje w nowe budynki, aż po zagospodarowanie przestrzeni wspólnych. Koszt całkowity oszacowano na około 1,2 miliarda złotych.

Finansowanie ma pochodzić z budżetu miasta, a także ze środków unijnych i rządowych – takich jak FEnIKS, Horizon Europa, Kreatywna Europa, Nowy Europejski Bauhaus i Krajowy Plan Odbudowy. Miasto planuje także zaangażować instytucje kultury, uczelnie i inwestorów prywatnych.

Pierwsze działania – w tym ogłoszenie konkursu architektonicznego na Mediatekę – zaplanowano jeszcze na 2025 rok. Budowa obiektów takich jak teatr czy biblioteka potrwa dłużej, a całość zmian ma się zakończyć w ciągu około 10 lat.