1 rok temu
Wystawa w Muzeum Narodowym w Poznaniu jest efektem niemal rocznej współpracy z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Projekt zakładał stworzenie scenariusza wystawy przez studentów historii sztuki z dzieł przechowywanych w magazynach poznańskiego muzeum.
Tytuł – „Zwierzę przede mną” – został zaczerpnięty z tekstu Jacquesa Derridy L’animal que donc je suis (2006) / The Animal That Therefore I Am (2008) / Zwierzę, którym więc jestem. Filozof proponuje w nim odejście od wizji świata, w której człowiek umieszczony jest w centrum, i przyjęcie perspektywy zwierzęcej w namyśle nad otaczającą nas rzeczywistością.
Pokazane na wystawie dzieła z motywami animalistycznymi ujęte są w ramy narracyjne uznające specyficzną dla „nie-ludzi” sprawczość. Zastosowana perspektywa zoocentryczna zakłada odejście od tradycyjnych metod badania sztuki, akcentujących kluczową rolę człowieka, i podkreśla znaczenie zwierząt innych gatunków. Jak pisze Dorota Łagodzka: „zoocentryczne interpretacje sztuki nie negują dotychczasowych interpretacji, ale pozwalają dostrzec w dziełach coś innego – miejsce zwierzęcia lub zwierząt w strukturze wizualnej dzieła i jego treści”. To właśnie koncentracja na owej inności, różnica pozwalająca zejść z dobrze już utartych ścieżek myślenia i opowiadania o reprezentacjach z motywami zwierzęcymi, stanowi zasadniczą ramę wystawy.
Przyjęta koncepcja sprawia, iż dzieła nie są eksponowane w porządku chronologicznym. Obiekty pokazane na wystawie podzielone są na działy tematyczne skupiające się na poszukiwaniach zwierzęcej tożsamości. Ekspozycja ma oddawać zwierzętom głos i spojrzenie, ma je „przed-stawiać”, czyli, jak wskazuje tytuł, stawiać przed nami. Postawione zostaje pytanie: jak pokazywać zwierzęta, aby umożliwić im prezentację na ich własnych warunkach?
Projekt MNP i IHS UAM ma charakter wystawienniczy, ale także w dużym stopniu edukacyjny, ponieważ jest realizowany przez studentów studiów magisterskich historii sztuki w ramach modułu zajęciowego pt. Wystawiennictwo, pod opieką merytoryczną prof. UAM dr hab. Pawła Leszkowicza oraz prof. UAM dr hab. Filipa Lipińskiego przy współpracy z pracownikami MNP. Dlatego też adekwatne prace nad projektem rozpoczęły się wraz z początkiem roku akademickiego 2022-2023. Wystawa odbędzie się w sali głównej holu historycznego gmachu MNP, a obiekty na niej pokazane składać się będą wyłącznie z zasobów magazynowych Muzeum Narodowego w Poznaniu, nie eksponowanych na co dzień, co daje publiczności unikatową i jednorazową możliwość spotkania się z wybranymi dziełami sztuki.
Celem projektu jest po pierwsze realizacja atrakcyjnej dla szerokiej publiczności wystawy poświęconej możliwemu do różnorodnego ujęcia motywowi animalistycznemu, po drugie – jego otwarty, warsztatowy i edukacyjny charakter, który pozwala zapoznać studentów historii sztuki z praktyką organizacji wystaw od podstaw. Wreszcie, po trzecie, praca nad tym pokazem nosi znamiona popularnego i ważnego we współczesnych praktykach kuratorskich trendu „archeologii muzeum”, badania i pokazania zbiorów z pozoru mniej kanonicznych, które nie mieszczą się w dominujących narracjach. W ten sposób projekt ten pozwala także samej instytucji i jej pracownikom spojrzeć na własne zbiory z odmiennej perspektywy.
Wystawa z zasobów magazynowych Galerii Malarstwa, Plakatu i Rzeźby oraz Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim w Poznaniu.
