Warzywa korzeniowe – uprawa

1 dzień temu

Zdjęcie: Warzywa korzeniowe

Warzywa korzeniowe dobrze przechowują się przez zimę, a wiele z nich można siać wcześnie, dzięki czemu dają plony już w pierwszej połowie lata. Ich uprawa jest stosunkowo prosta, ale wymaga odpowiednio przygotowanej gleby.

Lista warzyw korzeniowych

Marchew zwyczajna (Daucus carota)
Pietruszka korzeniowa (Petroselinum crispum)
Burak ćwikłowy (Beta vulgaris)
Seler korzeniowy (Apium graveolens var. rapaceum)
Batat vel Wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas)
Pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa)
Topinambur vel słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus)
Skorzonera vel wężymord vel czarny korzeń (Skorzonera hispanica)
Maniok jadalny (Manihot esculenta)
Maranta trzcinowa (Maranta arundinacea)
Salep – są to bulwy storczyków, głównie storczyka męskiego (Orchis maculata)
Salsefia vel Kozibród porolistny (Tragopogon porrifolius)

Wymagania glebowe i stanowiskowe warzyw korzeniowych

Warzywa korzeniowe najlepiej rosną na glebach żyznych, przepuszczalnych, głęboko uprawionych, o strukturze gruzełkowatej. Podłoże powinno być wolne od kamieni i grudek, które mogą deformować korzenie. Odczyn gleby powinien być lekko kwaśny do obojętnego (pH 6,0–7,0). Niewskazane są gleby ciężkie, gliniaste oraz świeżo nawożone obornikiem – lepiej uprawiać je w drugim roku po jego zastosowaniu. Stanowisko powinno być słoneczne i przewiewne.

Marchew zwyczajna – Daucus carota

Charakterystyka: Jedno z najpopularniejszych warzyw korzeniowych. Bogata w karoten, błonnik i witaminy. Dostępna w odmianach różniących się długością korzenia.

Uprawa: Lubi gleby lekkie, głęboko uprawione, bez kamieni. Preferuje stanowiska słoneczne. Nie lubi nadmiaru azotu.

Siew: Od marca do maja, na głębokość 1–2 cm, w rzędach co 20–30 cm. Wymaga przerzedzania.

Zbiór: Od czerwca (odmiany wczesne) do października. Można przechowywać w piwnicy w piasku.

Pietruszka korzeniowa – Petroselinum hortense ssp. microcarpum

Charakterystyka: Aromatyczny korzeń o ostrym smaku, nieodzowny składnik rosołu i włoszczyzny.

Uprawa: Lubi gleby żyzne, wilgotne, niezbyt kwaśne. Słabo znosi przesuszenie. Kiełkuje długo.

Siew: Marzec–kwiecień, rzędy co 25–30 cm. Zalecane okrycie włókniną dla przyspieszenia wschodów.

Zbiór: Wrzesień–październik. Nadaje się do przechowywania zimowego.

Burak ćwikłowy – Beta vulgaris

Charakterystyka: Popularne warzywo o czerwonym korzeniu, bogate w żelazo, potas, kwas foliowy i betalainy. Występuje w odmianach kulistych, cylindrycznych i spłaszczonych.

Uprawa: Wymaga stanowiska słonecznego, gleby żyznej, próchnicznej, niezbyt kwaśnej. Nie znosi świeżo nawożonego obornika.

Siew: Od końca kwietnia do końca maja, bezpośrednio do gruntu, w rzędach co 30–40 cm.

Zbiór i przechowywanie: Wczesne odmiany zbiera się już w lipcu, późne – we wrześniu i październiku. Dobrze przechowują się w piwnicy lub kopcu.

Seler korzeniowy – Apium graveolens var. rapaceum

Charakterystyka: Tworzy kuliste, spłaszczone korzenie o intensywnym smaku. Bogaty w witaminy C, E i K.

Uprawa: Z rozsady. Wymaga żyznej gleby, częstego podlewania i odchwaszczania.

Sadzenie: Rozsadę sadzi się od połowy maja w rozstawie 40 × 40 cm.

Zbiór: Wrzesień–październik. Dobrze przechowuje się w chłodnych, wilgotnych miejscach.

Batat (wilec ziemniaczany) – Ipomoea batatas

Charakterystyka: Pochodzący z Ameryki Środkowej batat tworzy mięsiste, słodkie bulwy o pomarańczowym, białym lub fioletowym miąższu. Zawiera dużo skrobi, błonnika i beta-karotenu.

Uprawa: Wymaga ciepłego, nasłonecznionego stanowiska i gleby lekkiej, żyznej, dobrze zdrenowanej. Batat jest bardzo wrażliwy na przymrozki.

Sadzenie: Uprawia się z sadzonek – ukorzenionych fragmentów pędów. Sadzonki umieszcza się w gruncie po 15 maja, w rozstawie ok. 60 × 30 cm.

Zbiór i przechowywanie: Zbiór odbywa się we wrześniu i październiku, przed pierwszymi przymrozkami. Bulwy przechowuje się w temperaturze powyżej 10°C, w suchym miejscu.

Pasternak – Pastinaca sativa

Charakterystyka: Warzywo korzeniowe o słodkim smaku, podobne do pietruszki. Dawniej bardzo popularne w Polsce, dziś rzadziej spotykane.

Uprawa: Wysiew wczesną wiosną, najlepiej na stanowisku słonecznym, w glebie głęboko spulchnionej, wilgotnej, ale nie podmokłej.

Zbiór: Jesienią. Najlepszy smak osiąga po przymrozkach.

Topinambur (słonecznik bulwiasty) – Helianthus tuberosus

Charakterystyka: Tworzy podziemne bulwy bogate w inulinę. Roślina wieloletnia, łatwa w uprawie.

Uprawa: Sadzenie bulw wiosną (marzec–kwiecień), na stanowisku słonecznym. Rośnie niemal na każdej glebie.

Zbiór: Od października do marca – można zimować w gruncie. Bardzo gwałtownie się rozrasta.

Skorzonera (wężymord czarny korzeń) – Scorzonera hispanica

Charakterystyka: Tworzy długie, czarne korzenie o białym, słodkawym miąższu. Smakiem przypomina szparagi.

Uprawa: Sieje się w kwietniu. Wymaga gleby głęboko uprawionej, lekkiej, pozbawionej grudek.

Zbiór: Od października do grudnia. Można pozostawić w gruncie przez zimę.

Maniok jadalny – Manihot esculenta

Charakterystyka: Tropikalna roślina o bogatych w skrobię korzeniach. Używana do produkcji mąki tapiokowej. Jej części nadziemne zawierają toksyczny glikozyd (usuwany przez gotowanie).

Uprawa: Tylko w warunkach szklarniowych lub tunelowych. Wymaga stałej temperatury powyżej 20°C i bardzo przepuszczalnego podłoża.

Sadzenie: Z sadzonek pędowych – najlepiej w dużych pojemnikach. Nie uprawia się w gruncie w Polsce.

Zbiór: Po 8–12 miesiącach. Bulwy są bardzo nietrwałe – należy je spożyć lub przetworzyć w ciągu kilku dni od zbioru.

Maranta trzcinowa – Maranta arundinacea

Charakterystyka: Źródło tzw. „mąki marantowej” (arrowroot), o delikatnym smaku, wykorzystywana w diecie bezglutenowej i przy problemach trawiennych.

Uprawa: Uprawa możliwa tylko w szklarni. Lubi wilgotne powietrze, półcień i lekką, stale wilgotną glebę.

Sadzenie: Z kłączy wiosną. Roślina może dorastać do 1 m wysokości.

Zbiór: Po 9–11 miesiącach. Kłącza przechowuje się w chłodnym i suchym miejscu przez kilka tygodni.

Salep – Orchis maculata (i inne storczyki)

Charakterystyka: Skrobia z bulw storczyków wykorzystywana do produkcji tradycyjnych napojów i deserów. Dziś rzadko pozyskiwana, głównie ze względu na ochronę gatunkową.

Uprawa: W Polsce brak możliwości legalnej uprawy. Gatunki storczykowate objęte są ochroną prawną.

Salsefia – Tragopogon porrifolius

Charakterystyka: Tworzy stożkowate, jasne korzenie o delikatnym smaku przypominającym ostrygi lub orzechy. Jadalne także młode liście.

Uprawa: Sieje się wczesną wiosną. Wymaga gleby lekkiej i stanowiska słonecznego.

Zbiór: Październik–listopad. Można przechować w gruncie do wiosny.

Warzywa korzeniowe to grupa niezwykle różnorodna – od dobrze znanej marchwi i pietruszki po egzotyczne bataty, maniok czy marantę. Uprawiając je w ogrodzie lub w pojemnikach, można uzyskać wartościowe i długo przechowujące się plony. Wiele z nich nadaje się do uprawy w polskich warunkach, a inne warto potraktować jako interesujące eksperymenty ogrodnicze. Wspólnym mianownikiem ich uprawy jest dobrze przygotowana, przepuszczalna gleba i regularna pielęgnacja.