3 miesięcy temu
Zjawisko starzenia się społeczeństw osiągnęło wymiar globalny. Społeczeństwa na całym świecie starzeją się, ponieważ z jednej strony rodzi się mniej dzieci, z drugiej natomiast długość życia coraz bardziej się wydłuża. w tej chwili wśród najstarszych społeczności znajdziemy Japonię i wysoko rozwinięte kraje Europy Zachodniej. Według przewidywań proces starzenia się w największym stopniu wzmoże się w państwach rozwijających się – za 40 lat starszych osób może być w nich choćby trzy razy więcej.
Jeśli chodzi o założenia co do Polski, również w naszym kraju będziemy się wyraźnie szybciej starzeć. Jak podają prognozy Głównego Urzędu Statystycznego i Eurostatu, liczba osób powyżej 60. roku życia wzrośnie z 22% w 2014 roku do ponad 40% w roku 2050.
Kult młodości a starość
W kontekście powyższych danych temat szacunku wobec osób starszych staje się nad wyraz aktualny. To, co niestety da się w tej chwili zaobserwować, to brak tolerancji wobec seniorów, który szerzy się na całym świecie. Starsi ludzie, jeszcze nie tak dawno otaczani czcią i będący dla nas źródłem mądrości życiowej, stali się współcześnie grupą, która nam wadzi, z którą nie wiadomo wręcz, co zrobić. Smutna rzeczywistość naszego społeczeństwa wygląda tak, iż osiągając pewien wiek, zaczynamy doświadczać odrzucenia, ignorancji, krytyki i nieuprzejmości.
We współczesnym świecie panuje kult młodości, którą promuje się jako źródło naszego dobrostanu. Skupiamy się więc na niej, choć takie myślenie nie ma z prawdą nic wspólnego. Starsze osoby nie przystają do tego obrazu, a ich słabość i związana z nią wrażliwość zdaje się nas przerastać. Nie chcemy się nią zajmować.
Jak łatwo zaobserwować, szacunku dla osób starszych brakuje przede wszystkim ludziom młodym. Seniorzy są dla wielu młodych niewygodnymi, dlatego często spycha się ich na margines. Młodych dorosłych cechuje zdrowie, siła i pełnia potencjału. Bez względu na to, czy chodzi o ich rodziców, krewnych czy tym bardziej obcych ludzi, oczekują oni, iż opiekę nad seniorami przejmie ktoś inny. Wydaje się, iż sami po prostu nie mają na to ani chęci, ani czasu.
Tymczasem dobrze jest pamiętać, iż i ci młodzi kiedyś się zestarzeją. Ich uroda i siła również przeminie. Patrząc z tej perspektywy, warto pochylić się i szanować starość innych, by tym sposobem samemu sobie zapewnić szacunek na stare lata. Dbając o ich dobrostan teraz, doświadczymy tego samego, gdy sami osiągniemy słuszny wiek.
Przyjrzyjmy się pięciu aspektom okazania szacunku seniorom.
Nie próbujmy zmieniać
Niezależnie od tego, o osobę w jakim wieku chodzi, już sama próba zmiany drugiego człowieka stanowi oznakę braku szacunku. W rzeczywistości bowiem, skąd możemy wiedzieć, iż racja jest po naszej stronie, a on się myli? Próbując zmieniać innych, zachowujemy się, jakbyśmy byli od nich lepsi. Dodatkowo same określenia „lepszy” i „gorszy” mają zdecydowanie względne znaczenie i z tego powodu bywają naprawdę niebezpieczne.
W odniesieniu do osób starszych pamiętajmy, jak wiele już przeżyły w swoim życiu i jak dużo ról w nim odegrały. Tacy ludzie rozwinęli w sobie określone upodobania i nawyki, mają własne zwyczaje i kryteria odnoszące się do tego, jacy powinni być. „Właściwość” tych ostatnich stanowi zupełnie inną sprawę.
Nikt nie dał nam prawa do namawiania i przekonywania starszej osoby, by myślała lub działała inaczej. Prawda jest taka, iż choćbyśmy się nie wiadomo jak starali, i tak pewnie jej nie zmienimy. Dużo lepszym rozwiązaniem jest więc akceptacja takiego stanu rzeczy, dzięki której nasze relacje rozwiną się o wiele lepiej, z korzyścią dla obu stron.
Nie kłóćmy się
Zdarza się, iż starsze osoby, w zupełnie słusznej wierze, próbują nas przekonać do swoich racji. Mogą być np. mocno utwierdzone w jakiejś kwestii, mieć bardzo różne od naszych przekonania religijne lub polityczne.
Zamiast od razu złościć się czy kłócić, uświadommy sobie, iż seniorzy mają cały bagaż życiowych doświadczeń i to z nich wynikają ich poglądy. W istocie sami mamy tak samo – to, jak myślimy, nie jest dziełem przypadku, ale wynika ze zdobytej do tej pory wiedzy i naszych doświadczeń. Wdawanie się w daremne dyskusje, by za wszelką cenę skłonić starszego człowieka, by zrozumiał (a najlepiej i od razu uznał) nasz punkt widzenia, niekoniecznie będzie dobrą opcją. Najlepszym rozwiązaniem jest raczej spokojne wysłuchanie go przy jednoczesnym okazaniu należnego mu szacunku i zrozumienia.
Tak dla zainteresowań i hobby
Starsi ludzie, tak często dyskryminowani w naszym społeczeństwie, mogą być zbyt nieśmiali lub też wstydzić się swoich zainteresowań i hobby. Skoro ich słowa i osoby nie są przez wielu poważane ani brane poważnie, to co dopiero mówić o pasjach. Tymczasem wielu z nich może mieć ważne wiadomości do zakomunikowania.
Hobby seniora nie różnią się od naszych – czytanie, szydełkowanie, praca w ogrodzie czy np. umiarkowana aktywność fizyczna. Niezależnie od tego, czym się pasjonuje, jak lubi spędzać czas i co daje mu przyjemność, miło jest okazać swoje zainteresowanie. Możemy wspierać starsze osoby w oddawaniu się i rozwijaniu hobby, dopingować je i ośmielać. Dobrym pomysłem jest też dołączenie do nich i wspólne aktywności. Warto zdać sobie sprawę, iż posiadanie hobby w zaawansowanym wieku może znacząco poprawić samopoczucie i ogólny dobrostan człowieka.
Tolerancja wobec ograniczeń
Podeszły wiek nierozerwalnie wiąże się z ograniczeniami, które mogą mieć zarówno fizyczny, jak i poznawczy charakter. Warto pamiętać, iż taka jest naturalna kolej rzeczy, a osobom starszym często bardzo utrudnia to funkcjonowanie na co dzień. Dlatego nie krytykujmy ani nie gańmy seniorów – za to bądźmy wobec nich tolerancyjni i wyrozumiali, zaakceptujmy ich ograniczenia i w razie potrzeby służmy im pomocą. Okażmy cierpliwość.
Idąc gdziekolwiek ze starszym człowiekiem, dostosujmy tempo do jego możliwości, nie narzucajmy mu niczego ponad siły. jeżeli senior nie słyszy, zamiast irytować się czy narzekać, starajmy się mówić głośniej i wyraźniej, a w razie potrzeby powtórzmy swoje słowa. Słuchajmy z uwagą, choćby jeżeli znów skarży się na zdrowie, nie lekceważmy ani nie patrzmy z góry.
Dobrą zasadą jest traktowanie starszych osób tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani, będąc w ich wieku. Jak mówił sam Jezus: „Wszystko więc, co chcielibyście, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie. Tego bowiem wymaga Prawo i Prorocy” (Mt 7,12; Biblia Paulistów).
Spokój wobec obsesji
Bywają seniorzy o dość upartym i kapryśnym usposobieniu, wymagający, a choćby skłonni do psot. Prawda wygląda tak, iż starzejąc się, zaczynają przejawiać zachowania charakterystyczne dla dzieci. Niektórzy wykazują określone obsesje lub rozwijają trudne zachowania.
Dobrze jest pamiętać w takim przypadku, iż starsza osoba postępuje w taki sposób nie bez powodu. Po pierwsze, doświadcza bardzo dużych zmian, a po drugie zmuszona jest zmierzyć się i pogodzić z myślą, iż nieubłaganie zbliża się koniec jej życia. Patrząc z tej perspektywy, zrozumiemy, iż upór czy obsesje takiego człowieka to tylko wyraz odczuwanego przez niego lęku oraz poczucia bezradności. Nie warto więc przypisywać tego typu zachowaniom większego znaczenia niż w rzeczywistości są tego warte.
Podsumowanie
Warto dostrzec i docenić, iż seniorzy stanowią nieocenione źródło mądrości – skupmy się na tym, a nie na ich ewentualnych dziwactwach. Szacunek wobec nich jest naszą powinnością, przy czym pamiętajmy, iż wspólnie spędzony czas i słuchanie ich mogą przynieść korzyści także naszemu życiu, wspaniale je odmienić. Dostrzeganie bezbronności starszych osób i otoczenie ich opieką czyni nas lepszymi ludźmi i sprawia, iż nasze życie nabiera głębszego sensu.
Co ważne, za starością ujmuje się i o szacunku wobec osób w podeszłym wieku mówi Pismo Święte. Czytamy w nim m.in.:
„Wspaniałą koroną jest siwizna, dochodzi się do niej na drodze sprawiedliwości” (Prz 16,31 BW).
„Przed siwą głową wstaniesz i będziesz szanował osobę starca; tak okażesz swoją bojaźń Bożą; Jam jest Pan” (Kpł 19,32 BW).
Źródła
- Szacunek dla osób starszych – 5 sposobów na jego okazanie, Piękno Umysłu, 17.05.2018, https://pieknoumyslu.com/szacunek-dla-osob-starszych/ [dostęp 24.04.2024].
- A. Jędrzejczyk, Akcja „Za starość naszą i waszą!” Rozmawiajmy o Konwencji o prawach osób starszych, Biuletyn Informacji Publicznej Rzecznika Praw Obywatelskich, 29.04.2020, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/akcja-ZA-STAROSC-NASZA-I-WASZA-rozmawiajmy-o-Konwencji-o-prawach-osob-starszych [dostęp 24.04.2024].
