1 tydzień temu
Różne zwierzęta nauczyły się wykorzystywać środowisko miejsce w swoich celach, a ptaki są w tym naprawdę dobre. Na przykład gawrony potrafią zrzucać orzechy włoskie na jezdnię, by rozłupać ich twardą skorupę pod kołami samochodów. W ten sposób mogą dostać się do wnętrza orzecha. Inne ptaki robią to samo z małżami czy małymi kręgowcami. Z kolei ptaki padlinożerne nieustannie monitorują ruchliwe drogi, czekając na posiłek spod kół.
Dr Vladimir Dinets z University of Tennessee oraz z Rutgers University odwożąc swoją córkę do szkoły dostrzegł dziwne zachowanie krogulca czarnołbistego (Astur cooperii) na skrzyżowaniu w okolicy swojego domu w New Jersey. Wydawało się, iż ptak wykorzystuje stojące na światłach samochody jako zasłonę, by zwiększyć skuteczność polowania.
Obserwacje ptaka i wnioski z niej wyciągnięte ukazały się na łamach pisma „Frontiers in Ethology” (DOI: 10.3389/fetho.2025.1539103).
Strategia dostosowana do miasta
Dinets po raz pierwszy spotkał się ze sprytnym krogulcem pewnego jesiennego poranka w West Orange w stanie New Jersey. Zatrzymał się na światłach, gdy jechał odwieźć córkę do szkoły. Skrzyżowanie nie było szczególnie ruchliwe, ale czasami kolejka samochodów potrafiła zrobić się spora. Gdy czekał na zmianę świateł, zobaczył krogulca, który wyłonił się z małego drzewa o gęstej koronie, przeleciał bardzo nisko nad chodnikiem wzdłuż linii czekających samochodów, wykonał ostry skręt, przeciął ulicę między samochodami i zanurkował w pobliżu jednego z domów.
Następnego dnia zdarzyło się to samo. – Okazało się, iż dom, który był celem ataków krogulca, zamieszkiwała miła, duża rodzina, która lubiła jeść obiad na podwórku. Następnego ranka ich okruszki chleba i inne resztki przyciągnęły małe stado ptaków – wróble, gołębie, a czasem szpaki. O to właśnie chodziło krogulcowi – wyjaśnił Dinets.
Po kilku kolejnych porankach spędzonych na tym czerwonym świetle, Dinets zaczął dostrzegać strategię ptaka. Wydawało się, iż krogulec czekał na dźwięk sygnalizujący zielone światło na przejściu dla pieszych, zanim wykonał ruch. – Ale to, co było naprawdę interesujące i zajęło mi dużo więcej czasu, aby to rozgryźć, to fakt, iż ptak zawsze atakował, gdy kolejka samochodów była wystarczająco długa, aby zapewnić osłonę aż do małego drzewa o gęstej koronie, a to miało miejsce tylko po tym, jak ktoś nacisnął przycisk przejścia dla pieszych. Gdy tylko sygnał dźwiękowy został aktywowany, drapieżnik wylatywał skądś na małe drzewo, czekał, aż samochody ustawią się w kolejce, a następnie atakował – powiedział Dinets.
– Sygnał dźwiękowy oznaczał, iż czerwone światło będzie trwało dłużej, więc kolejka samochodów czekających na zielone światło będzie wystarczająco długa, aby zapewnić krogulcowi osłonę przez cały czas zbliżania się do miejsca, w którym żerowała jego ofiara – wyjaśnił Dinets. Co prawda badacz nie widział żadnego udanego ataku, ale ze swojej prowizorycznej kryjówki zobaczył krogulca odlatującego z wróblem domowym (Passer domesticus) w szponach. Innym razem dostrzegł, jak zjada gołębiaka długosternego (Zenaida macroura) na ziemi.
– Kiedy zorientowałem się, co się dzieje, byłem naprawdę pod wrażeniem. Nie spodziewałem się tego. Z drugiej strony, za każdym razem, gdy badam jakiś gatunek zwierząt, okazuje się on mądrzejszy, niż się spodziewałem – powiedział Dinets.
Niezwykłe zdolności poznawcze
Krogulec czarnołbisty to zwinny myśliwy, zdolny do wykonywania ciasnych skrętów i szybkiego przyspieszania, aby upolować ofiarę. Poluje na mniejsze ptaki oraz małe ssaki. W swoim naturalnym środowisku, czyli w lesie, jest groźnym drapieżnikiem i wykorzystuje osłonę drzew do patrolowania sąsiadujących otwartych przestrzeni, zanim rozpocznie atak z ukrycia.
Krogulce raczej nie gniazdują w miastach, ale przylatują na tereny miejskie na zimę w poszukiwaniu pożywienia. Dinets przyznał, iż obserwowany przez niego ptak był prawie na pewno migrantem, który przeprowadził się do miasta zaledwie kilka tygodni wcześniej. Dodał, iż w tak krótkim czasie nauczył się wykorzystywać sygnalizację świetlną i jej wzorce do polowań.
Co więcej, krogulec musiał zrozumieć związek między dźwiękiem a ostateczną długością kolejki samochodów. Ptak musiał również mieć dobrą mapę mentalną trenu, ponieważ gdy kolejka samochodów docierała do jego drzewa, drapieżnik nie mógł już zobaczyć miejsca, w którym znajdowała się jego ofiara.
– Aby polować w ten sposób, ptaki te muszą umieć planować z wyprzedzeniem, znać i rozumieć zachowanie ofiary, szczególnie wzorce jej ruchu i być bardzo spostrzegawczymi. Krótko mówiąc, potrzebują niezwykłych zdolności poznawczych” – napisał w publikacji Dinets.
Dinets obserwował młodego krogulca. Następnego roku dostrzegł krogulca już w upierzeniu dorosłego ptaka, który polował dokładnie w ten sam sposób. Według niego to ten sam osobnik. W kolejnym roku sygnał dźwiękowy przy światłach przestał działać, a rodzina, której dom być celem krogulca, wyprowadziła się, zatem nie było już stad małych ptaków zlatujących się, by wyjadać okruszki i resztki. Od tamtej pory sprytny krogulec przestał się pojawiać w okolicy.
Źrodło: Frontiers, Science Alert, fot. Vladimir Dinets
