Ornitologiczny spacer już za mną! Uffff… A ileż przy tym było fajnych emocji i obserwacji. Ten rok jest niezwykły bo udało mi się zebrać dane z kilku lokalizacji a sam prowadziłem obserwacje w trzech miejscowościach. Wyniki są niezwykle ciekawe, bo aż 6. gatunków ptaków rywalizowało o dominację. Kto zwyciężył? Tego dowiecie się w dalszej części. A więc do dzieła!
W tym roku na obchody Światowego Dnia Ptaków Wędrownych wybrano 14 maja. Z zasady jest to święto obchodzone od 2006 roku, w każdy 2. weekend maja i ma na celu obserwację niezwykłego fenomenu ptaków, którym jest podróż lub jak kto woli migracja ptaków. World Migratory Bird Day (WMBD) to także okazja do przypomnienia, iż nad Polską krzyżują się szlaki wędrówek ptaków łączące trzy kontynenty. Dlatego nasz kraj jest wyjątkowym obszarem dla ptaków wędrownych. To tutaj spotykają się ptaki lecące przez Europę, a także wędrujące z dalekiej Syberii, Afryki i Azji. W aspekcie prawnym idea liczenia ptaków wędrownych ma umocowanie w konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (ang. Convention on Migratory).
Kontynuując moje działania na rzecz ochrony ptaków postanowiłem, iż zorganizuję krótki spacer ornitologiczny wokół sosnowieckich Stawików w kolejną niedzielę, czyli 8 maja 2022 roku. Tym samym stała się to kontynuacja dwuletniej formy zbierania informacji o ptakach (#razemnaptaki). Dodatkowo, co roku zachęcam fanów mojego facebookowego fanpage-a Przyroda dla Sosnowca, aby indywidualnie włączyć się do akcji i wybrać dowolne miejsce – park, pobliski las lub łąkę, i tam obserwował ptaki. Ważne jest, aby zabrać aparaty lub lornetki i wypatrywać naszych skrzydlatych przyjaciół. Liczy się także to, żeby podczas wycieczki zanotować wszystkie gatunki ptaków, które udało się zaobserwować (oczywiście z zachowaniem zasad panujących podczas okresu lęgowego ptaków i z poszanowaniem przyrody).
Wiosenne Ptakoliczenie ma swoją specyfikę. Szczególną uwagę poświęcamy w tych dniach ptakom wędrownym, w tym bohaterom programu Spring Alive – bocianowi białemu, dymówce, brzegówce, jerzykowi, kukułce, a także żołnie i sieweczce obrożnej. Wszystkie obserwacje warto wprowadzać do internetowej bazy ornitho.pl (lub bezpośrednio w terenie poprzez aplikację Naturalist), a gatunki Spring Alive na www.springalive.net. Ale to nie wszystko…
W tym roku skupiłem się również na obserwacjach ptaków, dla których stworzono indeks FBI. Wskaźnik Farmland Bird Index pomaga ocenić liczebność ptaków krajobrazu rolniczego, który jest jednym z oficjalnych wskaźników stanu środowiska w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Jako najważniejsze wybrano populacje 22 gatunków ptaków, którymi są: bocian biały, pustułka, czajka, rycyk, dudek, turkawka, skowronek, dzierlatka, świergotek łąkowy, pliszka żółta, dymówka, pokląskwa, kląskawka, cierniówka, gąsiorek, mazurek, szpak, makolągwa, kulczyk, potrzeszcz, trznadel i ortolan.
Na moje tegoroczne obserwacje składały się: spacery po dzielnicy Niwka, w parku im. J. Kuronia i wokół sosnowieckich Stawików oraz obserwacje w rolniczych terenach województwa śląskiego (nieopodal Kuźni Raciborskiej). Natomiast do końcowego zestawienia dodałem również obserwacje przekazane mi z innych terenów Polski (Ustroń, Krościn, Baboszewo, Solec nad Wisłą, Radom, Zulin, Chełm). Dzięki temu uzyskałem pełniejszy obraz na temat tego, co dzieje się z ptakami w naszym kraju. Jest to także nawiązanie do:
- 1 edycji Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
- 2 edycji Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca.
Dla przypomnienia, wiosenny spacer rozpoczęliśmy od budynku Egzotarium (teraz w przebudowie) w kierunku Parku im. Kruczkowskiego i Stawików. Obeszliśmy zbiorniki wodne. Trasa wynosiła około 2,5 km. Ciągłość zbierania danych pozwala mi ocenić tendencję zmian w obrębie liczby gatunków oraz liczebności osobników na przestrzeni poszczególnych lat.
Czas na najważniejszą część! Podsumowanie!
WIOSENNE PTAKOLICZENIE 2021 (kolejność alfabetyczna):
1 bażant – 6
2 białorzytka – 1
3 błotniak stawowy – 1
4 bocian biały – 6
5 bocian czarny – 1
6 bogatka – 13
7 brodziec piskliwy – 1
8 brzegówka – 0
9 brzęczka – 0
10 cierniówka – 0
11 czajka – 28
12 czapla siwa – 1
13 czyż – 0
14 drozd śpiewak – 0
15 dudek – 3
16 jaskółka
dymówka – 49
17 dzięcioł czarny – 1
18 dzięcioł duży – 4
19 dzięcioł średni – 0
20 dzięcioł zielony – 2
21 dzwoniec – 2
22 gawron – 0
23 gąsiorek – 2
24 gęsi – 0
25 gil – 1
26 gołąb miejski – 125
27 głowienka – 0
28 grubodziób – 7
29 grzywacz – 64
30 hełmiatka – 2
31 jastrząb (gołębiarz) – 3
32 jerzyk – 5
33 kania ruda – 1
34 kapturka (pokrzewka czarnołbista) – 2
35 kawka – 86
36 kląskawka – 2
37 kokoszka – 0
38 kos – 26
39 kopciuszek – 4
40 kowalik – 4
41 krogulec – 0
42 kruk – 4
43 krzyżówka – 57
44 kszyk – 1
45 kukułka – 5
46 kuropatwa – 3
47 kwiczoł – 14
48 łabędź niemy – 5
49 łyska – 10
50 makolągwa – 12
51 mazurek – 20
52 modraszka – 25
53 muchołówka białoszyja – 0
54 muchołówka szara – 1
55 muchołówka żałobna – 2
56 myszołów – 2
57 nurogęś – 0
58 oknówka – 2
59 pełzacz ogrodowy – 0
60 perkoz dwuczuby – 5
61 piecuszek – 3
62 piegża – 3
63 pierwiosnek – 2
64 pleszka – 1
65 pliszka siwa – 21
66 pliszka żółta – 15
67 pokląskwa – 1
68 potrzeszcz – 2
69 potrzos – 4
70 pustułka – 3
71 raniuszek – 3
72 rokitniczka – 0
73 rudzik – 2
74 rybitwa – 0
75 rybołów – 1
76 sierpówka – 43
77 sieweczka obrożna – 0
78 sieweczka rzeczna – 1
79 sikora uboga – 3
80 skowronek – 25
81 słowik rdzawy – 0
82 sójka – 7
83 sroka – 34
84 srokosz – 1
85 strzyżyk – 0
86 szczygieł – 18
87 szpak – 127
88 śmieszka – 55
89 świstunka leśna – 0
90 trzciniak zwyczajny – 4
91 trznadel – 31
92 uszatka – 0
93 wilga – 1
94 wrona siwa – 7
95 wróbel – 18
96 zaganiacz zwyczajny – 0
97 zięba – 6
98 zimorodek – 0
99 żołna – 0
100 żuraw – 7
* kolorem zielonym oznaczono ptaki z programu Spring Alive.
* kolorem zielonym oznaczono ptaki indeksu FBI.
* kolorem czerwonym oznaczono ptaki z największą liczba osobników.
W sumie 76 gatunków ptaków i 1078 osobników!
W tym roku mamy rekord! Dzięki rozszerzeniu obserwacji o nowe miejsca mamy wyraźny wzrost w porównaniu do dwóch ostatnich lat. Mamy wzrost liczby gatunków w porównaniu do 2021 roku (54.) i do 2020 r. (71.). Co więcej odnotowaliśmy zwiększoną liczebność ptaków w stosunku do 2021 roku (644.) i 2020 roku (910.) Dane te pokazują, iż 2022 rok był zbliżony do 2020 roku. Co jest tego powodem? Przede wszystkim rozszerzenie obserwacji o tereny rolnicze (wiejskie). Aby nie było tak hurra-optymistycznie to jeszcze garść faktów. W Sosnowcu zaobserwowanych zostało 470 osobników z 39 gatunków. Podczas, gdy pozostałe obserwacje to: 608 osobników i 65 gatunków. Pokazuje to dobitnie, iż ptaki wolą spokojne tereny, w których będą mogły zdobywać pokarm, zakładać gniazda i wychowywać młode. o ile chcemy odwrócić negatywny trend ubożenia składu gatunkowego i liczby ptaków w miastach, to musimy zadbać o przestrzeń dla nich. Musimy zapewnić im przestrzenie parkowe (a nie ciągłe wycinki drzew), zbiorniki wodne z szuwarami (bez możliwości korzystania ze sprzętów i sportów wodnych) oraz otwarte tereny (a nie kolejne centra handlowe, jak to przy ul. Sokolskiej i Kamiennej, które zniszczyło siedlisko czajek). Wróćmy jednak do ptakoliczenia…
W naszym regionie nie udało nam się zaobserwować kilku ptaków z programu Spring Alive. Były to: brzegówka, sieweczka obrożna oraz żołna. Prawdopodobnie wynika to ze specyficznych siedlisk, które zajmują oraz ciągle zmniejszającej się populacji tych ptaków. Były jednak: bociany białe, jerzyki, kukułki i jaskółki dymówki.
Wśród ptaków krajobrazu rolniczego udało się zaobserwować: bociany białe, pustułki, czajki, dudki, skowronki, pliszki żółte, dymówki, pokląskwę, kląskawki, cierniówki, gąsiorki, mazurki, szpaki, makolągwy, potrzeszcze, trznadle. Te 16 gatunków dzielnie walczy z trwającymi zmianami w środowisku. Jednak bez naszej pomocy trend wymierania tych ptaków niestety zostanie utrzymany. Należy ograniczyć chemizację i osuszanie okolicznych terenów, bo już niedługo może być tak jak z pozostałymi ptakami indeksu FBI, jak: rycyk, turkawka, dzierlatka, świergotek łąkowy, kulczyk i ortolan, których trudno wypatrywać w Sosnowcu i jego okolicach.
Na wstępie wpisu zwróciłem Waszą uwagę, iż o tytuł lidera sosnowieckiego ptakoliczenia walczyło 6 gatunków ptaków. Były to: gołąb miejski – 125, grzywacz – 64, kawka – 86, krzyżówka – 57, szpak – 127 i śmieszka – 55. Jak widzicie, w tym roku wygrywa szpak, pokonując gołębie miejskie o zaledwie dwa osobniki! Na podium znalazły się kawki, a więc ptaki, które w 3. edycji zimowego ptakoliczenia były na szczycie!
(fot. P. Bartos)
Osobiście bardzo cieszy mnie ponowne pojawienie się perkoza dwuczubego na sosnowieckich Stawikach i samicy z młodymi w parku na Kazimierzu oraz fakt, iż na obszarach wiejskich można zauważyć dudki, czajki oraz gąsiorki.
Wiosenne Ptakoliczenie jest już za nami, ale wiem, iż nie była to ostatnia inicjatywa jakiej podjąłem się na rzecz ochrony ptaków. Mam głowę pełną pomysłów, a przy Waszym wsparciu wiele z nich na pewno uda się zrealizować. Dlatego obserwujcie fanpage oraz blog i czekajcie na kolejne informacje! W końcu niedługo startuje kolejna edycja Budżetu Obywatelskiego w Sosnowcu!
Na zakończenie chciałbym podziękować wszystkim, którzy poświecili swój czas na to, żeby ze mną spacerować wśród przyrody. Natomiast: Arturowi, Rafałowi i Krzysztofowi, dziękuję za piękne zdjęcia ptaków! Jestem z całego serca wdzięczny.
