2 dni temu
Naukowcy znaleźli cenne skamieniałości podczas wykopalisk rozpoczętych w 2011 roku w Parku Narodowym Talampaya w Argentynie. W jednym z miejsc na terenie Parku natknęli się na coś, co prawdopodobnie było latryną dla wielu gatunków zwierząt. Przeczesując teren odkryli wiele skamieniałych odchodów i w jednym okazie odkryli łuski, takie jak te, które można znaleźć na skrzydłach motyli.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Journal of South American Earth Sciences” (DOI: 10.1016/j.jsames.2025.105584).
Koprolity
Gdy usłyszymy o skamieniałościach, to na myśl przychodzą nam przeważnie kości pradawnych zwierząt zachowane w skałach. Ale skamieniałości są przeróżne. Bromality to skamieniałe pozostałości materiału pochodzącego z układu trawiennego różnych organizmów. Najbardziej znanymi rodzajami bromalitów są skamieniałe odchody, czyli koprolity, ale do kategorii bromalitów zaliczane są także skamieniałe wymiociny czy wyplówki, fachowo określane regurgitalitami. Bromality mogą dostarczyć ważnych dowodów dotyczących diety i innych czynników troficznych organizmów, które je wytworzyły. Są też niezwykle użyteczne do rekonstrukcji starożytnych sieci pokarmowych.
To właśnie w koprolicie badacze znaleźli łuski motyla. Na terenie parku znaleziono kilka stanowisk wypełnionych setkami korpolitów, wszystkie pozostawione przez roślinożerne dicynodonty. Badacze opisali te stanowiska jako wspólne latryny, w których zwierzęta gromadziły się, aby się wypróżnić. Wiele współczesnych zwierząt roślinożernych robi podobnie i uważa się, iż zachowanie to pomaga w wielu sprawach – od obrony przed drapieżnikami po komunikację wewnątrzgatunkową.
Pobrane z wykopalisk próbki wysłano do różnych miejsc w celu zbadania. Jedna z takich próbek trafiła do argentyńskiego Regionalnego Centrum Badań Naukowych i Transferu Technologii w La Rioja (CRILAR). Tamtejsi naukowcy przebadali próbkę na różne sposoby i ustalili jej wiek na 236 milionów lat, co oznacza, iż pochodzi ze środkowego triasu – zaledwie 16 milionów lat po wymieraniu permskim, które wymiotło z powierzchni Ziemi około 90 proc. wszystkich gatunków zwierząt.
Naukowcy podczas analiz znaleźli w próbce również maleńkie (200 mikronów długości) łuski, które udało im się zidentyfikować jako należące do motyla.
Motyle
Drzewa genealogiczne oparte na danych genetycznych sugerowały, iż motyle wyewoluowały około 241 milionów lat temu, ale fizyczne dowody na ich istnienie sięgają zaledwie 201 milionów lat wstecz, pozostawiając lukę wynoszącą około 40 milionów lat. Nowe odkrycie wypełnia tę lukę, a znalezione łuski, które nie przypominały niczego, co wcześniej opisano, zakwalifikowano do nowego gatunku, który naukowcy nazwali Ampatiri eloisae.
Skala czasowa, jak zauważają naukowcy, sugeruje, iż nowo zidentyfikowany gatunek prawdopodobnie należał do podgrupy zwanej Glossata, co oznacza, iż miał trąbkę podobną do tej, której używają współczesne ćmy i motyle. Ale 236 milionów lat temu nie było jeszcze kwiatów, zatem Ampatiri eloisae musiał żywić się czymś innym, prawdopodobnie słodkim sokiem wytwarzanym przez drzewa iglaste i sagowce.
Możliwe, iż cecha ta pojawiła się po wymieraniu permskim, jako sposób na wykorzystanie gwałtownie zmieniającego się środowiska, a trąbka mogła stać się jeszcze bardziej wyspecjalizowana, gdy pojawiły się kwiaty.
– Nasz motyl jest najstarszym znanym, ale nie pierwszym motylem – powiedział Lucas Fiorelli z CRILAR. – Tej pierwotnej formy praktycznie nie da się znaleźć – byłoby to jak odkrycie wspólnego przodka ludzi i szympansów. Mimo to Ampatiri eloisae jest jej najbliższy – dodał.
Źródło: Science, Science X Network, fot. Wikimedia Commons/ Benjamin Gimmel, BenHur/ CC BY-SA 3.0
