Anatomia stresu: jak nasze ciało reaguje na sytuacje stresowe

Stres niczym cień czyhający w mroku może nagle zaburzyć harmonię twojego życia. Ból, dyskomfort, ograniczona ruchomość – to tylko niektóre z jego niechcianych darów. Ale czy stres musi być wrogiem? Dziś odkryjemy sekrety, które pomogą go okiełznać i odzyskać kontrolę nad własnym ciałem!

Stres jest nieodłączną częścią naszego życia. Pojawia się w odpowiedzi na różnorodne czynniki, zarówno te codzienne, jak i te ekstremalne. Chociaż krótkotrwały stres może być dla nas motywujący, to przewlekły stres potrafi mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.

Definicja stresu

Współcześnie stres jest definiowany jako „proces, dzięki którego czynniki środowiskowe zagrażają równowadze organizmu lub ją naruszają i dzięki którego organizm reaguje na zagrożenie”¹.

Reakcja na stres

Aby zrozumieć, jak stres wpływa na nasze ciało, musimy poznać tzw. reakcję na stres, czyli szereg reakcji fizjologicznych i behawioralnych, które przygotowują nas do walki lub ucieczki. Reakcja ta jest kontrolowana przez układ nerwowy autonomiczny, który dzieli się na dwie części:

• Układ współczulny: odpowiada za reakcję „walki lub ucieczki”. Podczas stresu układ współczulny powoduje przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia krwi, napięcie mięśni i szybsze oddychanie. Te zmiany przygotowują organizm do szybkiej reakcji na zagrożenie.
• Układ przywspółczulny: odpowiada za reakcję „odpoczynku i trawienia”. Po ustąpieniu stresu układ przywspółczulny spowalnia akcję serca, obniża ciśnienie krwi i rozluźnia mięśnie. Przywraca to organizm do stanu równowagi.

Oprócz układu nerwowego autonomicznego w reakcji na stres uczestniczy również układ hormonalny, wydzielając w tym czasie około 30 hormonów, w tym adrenalinę, noradrenalinę i kortyzol. Kortyzol powoduje wiele zmian w organizmie, m.in.:

• podwyższenie poziomu cukru we krwi,
• tłumienie reakcji układu odpornościowego,
• wzrost apetytu,
• zaburzenia snu,
• trudności z koncentracją.

Przewlekły stres może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak:

• choroby serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• otyłość,
• depresja,
• lęk,
• zaburzenia snu².

Jak radzić sobie ze stresem?

Istnieje wiele sposobów na radzenie sobie ze stresem. Niektóre z nich to:

• Regularne ćwiczenia fizyczne: ćwiczenia pomagają obniżyć poziom hormonów stresu i poprawić nastrój.
• Zdrowa dieta: spożywanie zdrowej żywności, bogatej w owoce, warzywa i białko roślinne może pomóc w walce ze stresem.
• Wystarczająca ilość snu: sen jest niezbędny dla regeneracji organizmu po doświadczeniu stresu.
• Techniki relaksacyjne: ćwiczenia relaksacyjne, modlitwa i głębokie oddychanie mogą pomóc zmniejszyć napięcie i stres.
• Spędzanie czasu z bliskimi: wsparcie społeczne jest istotnym aspektem radzenia sobie ze stresem.
• Szukanie profesjonalnej pomocy: jeżeli stres jest silny i negatywnie wpływa na twoje życie, warto poszukać pomocy psychologa lub psychoterapeuty³.

Zakończenie

Stres jest naturalną częścią życia. Ważne, aby nauczyć się radzić sobie z nim w zdrowy sposób, dzięki czemu nie będzie miał negatywnego wpływu na nasze zdrowie i samopoczucie. Inwestując w odporność na stres, inwestujemy w swoje zdrowie i szczęście. Pokonując stres, stajemy się silniejsi, bardziej pewni siebie i zdolni do osiągania zamierzonych celów.

Przypisy

1. A. Grygorczuk, Pojęcie stresu w medycynie i psychologii, Psychiatria, 2008, 5, s. 111.
2. G. Mączka, Stres – co to jest i jak sobie z nim radzić?, Centrum Dobrej Terapii, 06.07.2021, https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/stres-co-to-jest-i-jak-sobie-z-nim-radzic/ [dostęp: 21.04.2024].
3. K. Podgórska, Radzenie sobie ze stresem, Studencki Ośrodek Wsparcia i Adaptacji, Uniwersytet Jagielloński, https://sowa.uj.edu.pl/radzenie-sobie-ze-stresem [dostęp: 21.04.2024].