1 dzień temu
Nowatorskie badanie Uniwersytetu Cypryjskiego całkowicie zmienia sposób, w jaki patrzymy na żwirownie i kamieniołomy. Zamiast pustych, zniszczonych terenów – odkryto tam wyjątkowo cenne siedliska, pełne rzadkich i endemicznych gatunków roślin i zwierząt.
Nie tylko przemysł – także przyroda
Badania przeprowadzone przez Laboratorium Ekologii i Bioróżnorodności Uniwersytetu Cypryjskiego (pod kierunkiem prof. Spyrosa Sfendourakisa) objęły dziesięć wybranych kamieniołomów z różnych części wyspy. Wyniki zaskoczyły choćby naukowców – w żwirowniach odnaleziono siedliska, których nie ma w sąsiednich naturalnych ekosystemach.
Wśród najcenniejszych odkryć znalazły się m.in.:
– chroniony przez UE habitat Ziziphus lotus (paloura) w Mitzero,
– endemiczna roślina Onobrychis venosa oraz cenny sezonowy mokradłowy ekosystem w Agios Sozomenos,
– cypryjski ropuch Bufotes cypriensis i rzadkie śródziemnomorskie zbiorniki wodne w Androlykou,
– ptak wodny Gallinula chloropus (kokoszka wodna) obserwowany w Xylofagou,
– rzadki stonóg Armadillidium marmoratum oraz liczne endemiczne gatunki motyli.
Skąd ta bioróżnorodność?
Mimo przemysłowego charakteru, żwirownie tworzą unikalne mikrośrodowiska – od pionowych ścian skalnych po zbiorniki sezonowe. Badania wykazały, iż czasem bioróżnorodność wewnątrz żwirowni przewyższa tę spoza ich granic. Z kolei obszary po rekultywacji bywają zasiedlone przez gatunki inwazyjne – którego ograniczenie powinno stać się celem przyszłych działań.
Badania prowadzone przez rok
Zespół badawczy rozpoczął prace w marcu 2024 i przez rok analizował ekosystemy w 10 wybranych lokalizacjach. Dwa miejsca w każdej – wewnątrz żwirowni i poza nią – porównywano pod kątem siedlisk, roślin, zwierząt (ptaki, gady, płazy, motyle, stawonogi, ssaki). Zidentyfikowano siedem typów siedlisk, z czego trzy mają status priorytetowy w UE.
Jak wykorzystać wyniki?
Badanie, sfinansowane przez Przemysł Betonowy, nie tylko dokumentuje bioróżnorodność, ale też rekomenduje:
– utrzymanie mokradeł po zakończonej działalności,
– redukcję gatunków inwazyjnych na terenach rekultywowanych.
To pierwszy tak kompleksowy projekt na Cyprze, który udowadnia, iż kamieniołomy mogą funkcjonować jako ostrogi ochrony przyrody – zamiast pustyni przemysłowej.
FAQ
Czy żwirownie mogą być siedliskiem chronionych gatunków?
Tak – tworzą unikalne warunki sprzyjające różnorodności, często niedostępne w otoczeniu.
Jakie gatunki odkryto w żwirowniach?
Wśród nich są chronione przez UE Ziziphus lotus, endemiczne rośliny i zwierzęta – ropuchy, motyle, stonogi i ptaki.
Co dalej?
Wyniki wskazują na konieczność zachowania mokradeł i zwalczania gatunków inwazyjnych na terenach poeksploatacyjnych.
