1 godzina temu
Skończyły się czasy, gdy zawartość szamba znikała w tajemniczych okolicznościach „na polu” lub w rowie za stodołą. Gminy w całej Polsce dokręcają śrubę właścicielom domów niepodłączonych do kanalizacji. Urzędnicy dostali do ręki potężne narzędzie: cyfrową ewidencję, która automatycznie porównuje zużycie wody z ilością wywiezionych ścieków. jeżeli te słupki się nie pokrywają, kontrola jest pewna. Co gorsza, urzędy masowo wzywają mieszkańców do okazania umów i rachunków za wywóz nieczystości, sięgając choćby dwa lata wstecz. Brak jednego kwitka może kosztować cię 5000 złotych.
Fot. Warszawa w Pigułce
Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nałożyła na samorządy obowiązek, z którego te wywiązują się teraz z gorliwością godną urzędu skarbowego. Do niedawna kontrole były wyrywkowe i rzadkie. Dziś, dzięki nowym technologiom i obowiązkowym sprawozdaniom, urzędnik nie musi ruszać się zza biurka, by wiedzieć, iż wylewasz ścieki do ziemi. System „widzi” każdą posesję, a wozy asenizacyjne są śledzone jak taksówki w aplikacji.
Matematyka, która pogrąża właścicieli domów
Mechanizm pułapki jest banalnie prosty i opiera się na twardych danych. Gmina posiada dokładne informacje z wodociągów o tym, ile metrów sześciennych wody zużyłeś w danym roku. Zgodnie z prawem fizyki i logiki urzędniczej – ta woda nie znika. Zamienia się w ścieki.
Wzór na kontrolę wygląda tak: Zużycie wody (z licznika) minus Ilość wywiezionych ścieków (z rachunków) = Ścieki nielegalne.
Jeśli 4-osobowa rodzina zużywa średnio 12-15 mł wody miesięcznie, a szambo o pojemności 10 mł wywozi raz na kwartał – rachunek się nie zgadza. Brakuje kilkudziesięciu tysięcy litrów ścieków. Pytanie urzędnika jest krótkie: „Co się z nimi stało?”. Tłumaczenie o podlewaniu ogródka (bez osobnego podlicznika) czy „oszczędnym trybie życia” już nie działa. System flaguje taką posesję na czerwono.
„Pokaż rachunki albo płać” – wezwania zalewają Polskę
Mieszkańcy gmin w całym kraju (m.in. na Mazowszu, Śląsku, w Małopolsce) otrzymują w ostatnich tygodniach listy polecone o niemal identycznej treści. Urząd Gminy wzywa do stawienia się w wydziale ochrony środowiska i przedłożenia dwóch dokumentów:
- Aktualnej umowy z firmą asenizacyjną posiadającą zezwolenie na wywóz nieczystości.
- Dowodów uiszczenia opłat (rachunków/faktur) potwierdzających regularność wywozu za ostatni rok lub dwa lata.
Wielu właścicieli wpada w panikę, bo przez lata płacili „do ręki” kierowcy szambiarki, nie biorąc faktury, by było taniej. Dziś ten „oszczędny” nawyk staje się gwoździem do finansowej trumny. Bez papierowego dowodu, w oczach gminy wywóz nie istniał. A to oznacza mandat.
GPS w szambiarce – Wielki Brat patrzy na beczkę
Uszczelnienie systemu dotknęło też drugą stronę procederu – firmy wywozowe. Zgodnie z nowymi przepisami, pojazdy asenizacyjne muszą być wyposażone w system GPS. Trasa przejazdu beczkowozu jest monitorowana. Wiadomo, o której godzinie auto było pod twoją posesją, ile czasu tam spędziło i – co najważniejsze – gdzie pojechało potem.
Jeśli kierowca odbierze ścieki od ciebie, a potem zamiast do stacji zlewnej, skręci w polną drogę lub do lasu – system to wychwyci. To koniec ery „lewych kwitów”, kiedy firma wystawiała fakturę za wywóz, który fizycznie nie trafił do oczyszczalni. Każdy zrzut ścieków w stacji zlewnej jest ważony i rejestrowany. Ilość odebranych ścieków od klientów musi się zgadzać z ilością zrzuconą do oczyszczalni.
5000 złotych mandatu i… przymusowe podłączenie
Kary za zaniedbania w gospodarce ściekowej są drakońskie. Za brak podłączenia do sieci kanalizacyjnej (jeśli taka istnieje) lub brak szczelnego szamba/przydomowej oczyszczalni grozi grzywna do 5000 złotych. Taka sama kara grozi za utrudnianie kontroli.
Standardowy mandat za brak rachunków to zwykle 500 zł, ale jeżeli sprawa trafi do sądu (bo urzędnik stwierdzi rażące naruszenia lub recydywę), kwota rośnie dziesięciokrotnie. Co więcej, gmina ma prawo nałożyć tzw. wykonanie zastępcze. Oznacza to, iż gmina sama wyśle do ciebie beczkowóz, opróżni twoje szambo, a potem wystawi ci rachunek – zwykle dużo wyższy niż rynkowy.
Przydomowe oczyszczalnie też pod lupą
Właściciele przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ) często myślą, iż problem ich nie dotyczy. „Przecież ja mam eko, nic nie muszę wywozić”. To błąd, który może drogo kosztować.
Oczyszczalnia przydomowa również wymaga serwisu. Osadnik gnilny trzeba opróżniać z osadów (zazwyczaj raz na rok lub dwa). Gmina ma prawo zażądać dowodu również na tę operację! jeżeli masz oczyszczalnię od 5 lat i ani jednego rachunku za wywóz osadów czynnych – dla urzędnika oznacza to, iż instalacja nie działa prawidłowo i zanieczyszcza środowisko. Skutek? Kontrola, badanie próbki gruntu i mandat.
Co to oznacza dla ciebie? Zrób „Rachunek Sumienia”
Zanim listonosz przyniesie wezwanie, warto samodzielnie sprawdzić swoją dokumentację. Sobota to idealny czas, by przekopać szuflady z rachunkami.
1. Znajdź umowę
Samo posiadanie numeru telefonu do „Pana Mietka z beczką” to za mało. Musisz mieć pisemną umowę z firmą. Sprawdź, czy firma ta przez cały czas ma zezwolenie na działanie w twojej gminie (listy są dostępne na stronach BIP urzędów). jeżeli umowa wygasła – podpisz nową natychmiast.
2. Policz swoje zużycie
Weź ostatnią fakturę za wodę. Zobacz zużycie roczne (np. 150 mł). Teraz zsumuj pojemność wywiezionych szamb z faktur (np. 10 wywozów po 10 mł = 100 mł).
- Różnica 10-15% jest zwykle akceptowalna (woda wypita, mycie podłóg, parowanie).
- Różnica 50% to gwarantowana kontrola. jeżeli nie masz podlicznika ogrodowego, nie udowodnisz, iż wylałeś tę wodę pod tuje.
3. Żądaj faktury, nie „kwitka WZ”
Przy każdym wywozie żądaj imiennej faktury lub rachunku z wyraźnie wpisaną ilością odebranych nieczystości i datą. „Kwitki” wypisywane ołówkiem na kolanie przez kierowcę mogą nie zostać uznane przez urząd, jeżeli nie mają mocy dokumentu księgowego.
4. Zgłoś szambo do ewidencji
Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś, zgłoś posiadanie zbiornika bezodpływowego do urzędu gminy. Termin w wielu miejscach już minął, ale lepiej zrobić to po czasie („czynny żal”), niż czekać, aż gmina sama odkryje brak zgłoszenia. Kara za niezgłoszenie zbiornika to osobny paragraf.
5. Masz stare, nieszczelne szambo?
To największe ryzyko. jeżeli twoje szambo „samo się opróżnia” (jest dziurawe), to bomba zegarowa. Nowe metody kontroli (zadymianie, barwniki) wykryją to bez problemu. Lepiej zainwestować w uszczelnienie lub atestowany zbiornik teraz, niż płacić kary za skażenie wód gruntowych, które idą w dziesiątki tysięcy złotych.
Era przymykania oka na to, co dzieje się w naszych rurach, definitywnie się skończyła. Cyfryzacja usług komunalnych sprawiła, iż urzędnik widzi zawartość twojego szamba na ekranie komputera. I niestety – potrafi liczyć.
