To już kolejny przypadek organizmu, który w niezwykle złożony sposób wykorzystuje inne gatunki do przetrwania. Jak wynika z publikacji w czasopiśmie Fungal Systematics and Evolution, badacze zidentyfikowali nowy gatunek grzyba – Gibellula attenboroughii, który atakuje pająki żyjące w Europie. Grzyb działa podobnie jak znany wcześniej Ophiocordyceps unilateralis, odpowiedzialny za infekowanie mrówek. Po dostaniu się do organizmu gospodarza, Gibellula attenboroughii przejmuje nad nim kontrolę, doprowadza do jego śmierci, a następnie wykorzystuje ciało pająka jako źródło pożywienia i narzędzie do rozsiewania zarodników.
Choć jego mechanizm działania wciąż nie został w pełni poznany, odkrycie wzbudziło duże zainteresowanie środowiska naukowego.
Tajemnicze zachowanie pająków
Po raz pierwszy nowy gatunek grzyba zaobserwowano w 2021 roku w Irlandii Północnej, podczas kręcenia programu przyrodniczego w opuszczonym magazynie prochu strzelniczego. Zespół filmowy zwrócił uwagę na nietypowo zachowującego się pająka, który znajdował się w odsłoniętym miejscu, z dala od swojej sieci.
https://wbieszczady.pl/przyroda/na-rzece-powstaje-wielka-tama-wszystko-musi-byc-wykonane-idealnie-wideo/4jHbGEI3hTVVymwDRW9SDalsze badania potwierdziły, iż organizm był zainfekowany przez nieznany dotąd grzyb. Naukowcy odkryli, iż Gibellula attenboroughii infekuje dwa gatunki pająków jaskiniowych: Metellina merianae – znanego w Polsce jako czaik jaskiniowy, Meta menardi – czyli sieciarza jaskiniowego, powszechnie występującego w Europie.
Po zakażeniu grzyb prawdopodobnie wpływa na układ nerwowy pająków, zmuszając je do opuszczenia bezpiecznych schronień. Wystawione na działanie światła i ruchu powietrza owady umierają w odsłoniętych miejscach, co umożliwia grzybowi skuteczniejsze rozsiewanie zarodników.
Wciąż wiele niewiadomych
Mechanizm przejmowania kontroli nad zachowaniem pająków wciąż pozostaje zagadką. Badacze podejrzewają, iż grzyb produkuje specjalne metabolity oddziałujące na mózg i układ nerwowy swoich ofiar. Takie zjawiska są znane z badań nad innymi gatunkami tzw. „grzybów zombie”, jak wspomniany Ophiocordyceps, jednak w przypadku Gibellula attenboroughii nie udało się jeszcze zidentyfikować konkretnych substancji odpowiedzialnych za ten proces.
Naukowcy zwracają uwagę, iż zrozumienie sposobu działania tego pasożyta może pomóc w badaniach nad mechanizmami biologicznej kontroli zachowania w świecie przyrody.
Nie ma zagrożenia dla ludzi
Choć sama nazwa „grzyb zombie” może budzić niepokój, eksperci podkreślają, iż Gibellula attenboroughii nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka. Grzyb jest wyspecjalizowany w infekowaniu wyłącznie pająków i nie ma zdolności adaptacyjnych, które pozwoliłyby mu przetrwać w organizmie człowieka.
Aby zaatakować ludzi, pasożyt musiałby rozwinąć odporność na wysoką temperaturę ciała oraz system immunologiczny człowieka, co, jak zaznaczają badacze, jest skrajnie mało prawdopodobne.
Fascynacja nauki i popkultury
Motyw pasożytniczego grzyba, który potrafi „sterować” swoimi ofiarami, od dawna inspiruje twórców kultury popularnej. Przykładem jest gra komputerowa i serial The Last of Us, w których scenariusz oparto na realnym gatunku grzyba Cordyceps. Choć fikcyjna wizja pandemii wywołanej przez tego pasożyta wywołała wiele emocji, rzeczywisty świat biologii pokazuje, iż podobne procesy rzeczywiście zachodzą, choć tylko wśród owadów i pająków.
