Szpinak chiński – uprawa i zastosowanie

Zdjęcie: Szpinak chiński – Szarłat Czarnoowockowy

Szpinak chiński to potoczna nazwa wielu roślin, czasami choćby ze sobą zupełnie niespokrewnionych, a z typowym znanym nam szpinakiem warzywnym nie ma w ogóle nic wspólnego. Szpinakiem chińskim jest nazywany np. szpinak wodny (nazwa botaniczna to wilec wodny – inne potoczne nazwy to: powój chiński, powój wodny, morning glory). Ale przede wszystkim szpinakiem chińskim nazywane są szarłaty.

Szpinak chiński – Szarłat Czarnoowockowy

Szpinak chiński to najczęściej stosowana nazwa potoczna rośliny uprawnej o nazwie Szarłat Czarnoowockowy vel Czerwony szpinak (Amaranthus dubius)

Roślina ta pochodzi z Ameryki Południowej, Indii Zachodnich oraz Meksyku, ale w tej chwili uprawiana jest na całym świecie, a zdziczała na niektórych obszarach tropikalnych stała się wręcz rośliną inwazyjną. Ciekawostką jest, iż szarłat czarnoowockowy można ją spotkać rosnący dziko np. w Niemczech lub we Francji.

Czerwony szpinak dorasta do 80-120 cm i można spotkać zarówno odmiany czerwone, które są najpopularniejsze, ale również zielone oraz mieszane. Przy czym odmiany zielone są nie do odróżnienia od innego gatunku szarłatu, a mianowicie Szarłatu smukłego (Amaranthus viridis). Czerwony szpinak, poza tym, iż jest warzywem liściastym, jest również rośliną ruderalną, często spotykaną na nieużytkach. W tropikach kwitnie przez cały rok.

Szarłat Czarnoowockowy jest rośliną jadalną i uprawną, cenionym warzywem liściastym. Jest powszechnie stosowany w kuchni Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, ale również w Afryce. Jest jedzony na surowo w potrawie o nazwie Thoran, gotowany w curry, a np. w Ugandzie dusi się go wraz z cebulą, pomidorami i sosem orzechowym.

Szpinak Chiński – Szarłat Trójbarwny

Szarłat Trójbarwny vel Amarantus jadalny (Amaranthus tricolor) to roślina uprawiana zarówno jako roślina ozdobna ale również jadalna. Pięknie wygląda ze względu na trójkolorowe liście barwy zielonej, czerwonej i żółtej a także doskonale smakuje. Pochodzi z Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Jest uprawiany w wielu krajach świata jako warzywo liściaste i powszechnie wykorzystywany w kuchni, zwłaszcza orientalnej (Chiny, Korea, Japonia), ale również w Afryce.

Szpinak chiński – Szarłat siny

Szarłat siny vel Szarłat szary vel Szarłat tępolistny vel Szarłat pospolity (Amaranthus lividus) to gatunek należący do rodziny szarłatowatych, który występuje dość powszechnie na terenie Polski zawleczony tutaj w XIX wieku z Europy Południowej, skąd pochodzi. U nas jest jednoroczną rośliną ruderalną rosnącą jako chwast na polach i ugorach.

Dorasta do 20-60 cm wysokości. Łodyga poleguje na powierzchni ziemi, podnosząc ku górze końce pędów, mocno się przy tym rozgałęzia. Ma barwę czerwoną. Liście na długich ogonkach, owalne, z wcięciem na szczycie, o ząbkowanych brzegach. Ciemnozielone, o połyskującym spodzie. Kwitnie od lipca do września, kwiaty przypominają budową kłosy.. Lubi ziemię żyzną i suchą. Korzeń palowy, gruby, osiąga spore głębokości.

W Grecji jest to bardzo popularna roślina jadalna o nazwie Vlita. Jest powszechnie rosnącą latem zieleniną, którą gotuje się i podaje z oliwą i cytryną. Na Krecie dusi się ją z cebulą, pomidorami, młodą cukinią i ziemniakami.

Szpinak chiński – Szarłat zielony

Szarłat zielony vel Amarant smukły vel Zielony amarant (Amaranthus viridis) jest rośliną jednoroczną, ma wyprostowane, mocno rozgałęziające się łodygi, na końcach których wyrastają drobne kwiatuszki tworzące zielone kłosy. Liście są jajowate, przyczepione do łodyg długimi ogonkami.

W wielu krajach szarłat zielony jest warzywem lub spożywany jest w postaci gotowanej zieleniny. Jest wykorzystywany powszechnie w kuchni hinduskiej i afrykańskiej. W XIX wieku było to warzywo popularne w Australii jako doskonały substytut szpinaku.

Szarłat zielony ma aż 38% białka w suchej masie, do tego liście zawierają niezbędny dla organizmu aminokwas – lizyna.

Szarłat zastosowanie

Powyżej wymienione są szarłaty, które powszechnie stosuje się w kuchniach świata. U nas szarłaty są albo chwastami, albo roślinami ozdobnymi jak np. Szarłat zwisły (Amaranthus caudatus) czy roślinami uprawnymi jak Szarłat wyniosły (Amaranthus cruentus), który jest uprawiany na Lubelszczyźnie.

Z nasion szarłatów można produkować bezglutenową mąkę i kaszę (idealne dla chorujących na celiakię), jest to również doskonała pasza dla zwierząt. Jest to doskonały składnik wegetariańskiej diety, gdyż posiada wszystkie aminokwasy egzogenne.

Fot. główna: Szpinak chiński – Szarłat Czarnoowockowy, autor: Veronidae, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org1