Rusz się, zdrowiej żyj: jak aktywność fizyczna zmienia grę w walce z cukrzycą typu II?

11 miesięcy temu
Zdjęcie: cukrzyca-typu-ii


Zbyt często doszukujemy się głębokich znaczeń w słowach Biblii, podczas gdy jej dosłowne wskazówki mogą być równie ważne dla naszego ciała. Król Salomon w swoich przypowieściach napisał: „Niedobrze jest jeść za dużo miodu”1. Odnosi się to do chwały, ale dosłowne znaczenie tego wersetu jest również słuszne. Miód jest bowiem cukrem, a spożywanie zbyt dużych ilości cukru może mieć zgubny wpływ na organizm.

Etiologia cukrzycy

W Diabetologii Praktycznej znaleźć można następującą definicję cukrzycy:

„Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych, charakteryzująca się hiperglikemią, wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Objawy wskazujące na możliwość rozwoju cukrzycy:

  1. zmniejszenie masy ciała,
  2. wzmożone pragnienie,
  3. wielomocz,
  4. osłabienie,
  5. pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych”2.

Krótko mówiąc, cukrzyca należy do najczęstszych chorób wydzielania wewnętrznego. Dochodzi do niej wskutek niedoboru lub braku insuliny, rzadziej upośledzenia aktywności insuliny3.

Cukrzyca typu II

Cukrzyca typu II jest wywoływana insulinoopornością. Dochodzi do zmniejszenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny oraz do zaburzenia funkcji wydzielniczej komórek beta wysp trzustkowych (wysp Langerhansa)4. Najczęściej występuje u osób powyżej 50 roku życia, co stanowi około 90% wszystkich diabetyków.

Zazwyczaj cukrzyca typu II skorelowana jest z nadwagą lub otyłością, które prowadzą do nadciśnienia tętniczego. Obserwuje się dwukrotnie wyższe występowanie nadciśnienia tętnicze u diabetyków niż w ogólnej populacji. Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu II pierwszym środkiem leczniczym jest odpowiednia dieta oraz zwiększenie ruchu fizycznego. Następnym etapem jest wprowadzenie leczenia farmakologicznego. Jego celem jest zmniejszenie insulinooporności tkanek i aktywacja komórek beta wysp Langerhansa do produkcji insuliny. Gdy farmakologia nie przynosi oczekiwanego skutku, należy włączyć do leczenia insulinę z zewnątrz. Chorzy na ten typ cukrzycy narażeni są na przedwczesną śmierć5.

Aktywność fizyczna w cukrzycy typu II

W cukrzycy typu II regularna aktywność ruchowa jest podstawową metodą leczenia i prewencji. Jej głównym celem jest redukcja wagi oraz obniżenie oporności tkanek obwodowych na insulinę. Regularny wysiłek fizyczny obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II o 60%.

Wprowadzenie aktywności fizycznej lub jej zwiększenie w trakcie trwania cukrzycy typu II musi być ograniczone zasadami:

1. Aktywność ruchowa służy przede wszystkim redukcji masy ciała.

2. Wysiłek fizyczny powinien być podejmowany przez chorego systematycznie, najlepiej każdego dnia przez 30-40 min.

3. U pacjentów leczonych dietą i lekami doustnymi nie ma konieczności podawania dodatkowych węglowodanów przed i w trakcie aktywności fizycznej, zwłaszcza w przypadku współistnienia otyłości, ponieważ istnieje niewielkie ryzyko wystąpienia hipoglikemii.

4. Intensywny wysiłek fizyczny jest wskazany do kilku razy w tygodniu. Ciało musi zostać odpowiednio przygotowane do niego przez rozgrzewkę, która powinna trwać około 10 min. Po zakończonej aktywności powinna nastąpić faza wyciszenia, również trwająca około 10 min. W tej fazie należy wykonywać ćwiczenia o mniejszej intensywności, m.in. ćwiczenia rozciągające i oddechowe.

5. Aktywność fizyczną należy traktować jako składową leczenia cukrzycy typu II.

6. Każdy wysiłek powinien być dostosowany do stanu i możliwości chorego6.

7. Bardzo intensywny, ale krótkotrwały wysiłek fizyczny może doprowadzić do ketozy i hiperglikemii7.

Do najczęściej wybieranych przez diabetyków aktywności należą spacery, marsze, jazda na rowerze, pływanie, narciarstwo, łyżwiarstwo, gry ruchowe (np. tenis stołowy, badminton), nordic walking. Na szczególną uwagę oraz pochwałę zasługuje ostatnia z wymienionych aktywności. Nordic walking, wykonany prawidłowo, angażuje do 90% mięśni ciała, przyspiesza spalanie kalorii o 20%, odciąża stawy kończyn dolnych oraz kręgosłupa, rozwija siłę mięśniową oraz wytrzymałość i kondycję. Dzięki naprzemiennym ruchom rozwija koordynację ruchową8.

Wymienione powyżej aktywności należą do ćwiczeń ogólnokondycyjnych. Wszystkie z nich poprawiają wrażliwość tkanek obwodowych na insulinę. Szczególne środki ostrożności należy zachować w przypadku treningu siłowego. Zdrowy człowiek ma zwykle tendencję do przekraczania swoich fizycznych możliwości, wybierając zbyt intensywny trening w stosunku do jego trwania. Powoduje to nadprodukcję glukozy wątrobowej i skutkuje hiperglikemią. Dlatego do treningu siłowego w przypadku cukrzycy należy podchodzić z dużą dawką ostrożności. Chęć trenowania należy zgłosić lekarzowi prowadzącemu i pozostawać pod jego kontrolą.

Zakończenie

W tętniącym życiem świecie, gdzie cukrzyca staje się coraz bardziej powszechna, najważniejsze jest spojrzenie na aktywność fizyczną jako na niezwykle skuteczne narzędzie w walce z cukrzycą typu II. Poprzez regularny ruch nie tylko redukujemy wagę i obniżamy oporność na insulinę, ale także dajemy naszemu organizmowi szansę na zdrowsze, bardziej zrównoważone życie. Niech te słowa staną się bodźcem do aktywności. Pozostańmy w ruchu, aby zachować zdrowie i pokonać cukrzycę.

Przypisy

  1. Prz 25,27 UBG
  2. Czech A. et al., Zalecenia Kliniczne Dotyczące Postępowania u Chorych Na Cukrzycę. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, w: Diabetologia Praktyczna, tom A, supl. A, 2009, str. A1
  3. Waugh A., Grant A. (red. Ciszek B., Maciejewski R.), Anatomia i fizjologia człowieka w warunkach zdrowia i choroby, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner Sp z o.o., Wrocław 2012, rozdz. 9, str. 242
  4. Korzeniowska K., Jabłecka A., Cukrzyca (Część I), Farmacja Współczesna, 1, 2008, str. 231-235
  5. Nóżka J., Cukrzyca. Przyczyny, Objawy, Farmakoterapia. Choroby Towarzyszące Cukrzycy, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych, Kraków 2000, str. 2, 5
  6. Szczeklik A., Gajewski P. (red. Jarząb B.), Interna Szczeklika, Choroby Układu Wewnątrzwydzielniczego, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, str. 1453-1496
  7. Czech A. et al., op. cit.
  8. Nordic Walking – Materiały Dla Uczestników Szkoleń, AktiVita, Niepubliczna Placówka Oświatowa RUCH I ZDROWIE, Warszawa 2012
Idź do oryginalnego materiału