1 dzień temu
– W wielu regionach Europy obserwujemy gwałtowny wzrost liczby wieloletnich susz, co prowadzi do zwiększenia ryzyka ekstremalnych pożarów. Niektóre obszary mogą doświadczać poważnych pożarów choćby co dwa lata – powiedział prof. Thomas Elmqvist, dyrektor ds. środowiska w EASAC. – Europa coraz bardziej będzie musiała nauczyć się żyć z pożarami i przystosować społeczeństwo do nowej, trudnej rzeczywistości. Ponad dwukrotnie więcej obszarów miejskich w Europie jest zagrożonych pożarami niż w Ameryce Północnej i Azji – dodał. Już w tej chwili pożary lasów w UE pochłaniają średnio pół miliona hektarów rocznie – niemal dwukrotnie więcej niż powierzchnia Luksemburga.
Rośnie ryzyko pożarów lasów w Europie
Raport „Changing Wildfires in Europe”, przygotowany przez 23 naukowców nominowanych przez krajowe akademie nauk, wskazuje złożone przyczyny rosnącego ryzyka pożarów. Wśród nich są zmiany klimatyczne, wyludnianie obszarów wiejskich oraz zmiany w użytkowaniu ziemi. Prognozuje się, iż susze i malejące letnie opady podwoją ryzyko pożarów do 2100 roku. Tymczasem porzucanie gruntów rolnych oraz niekontrolowany wzrost roślinności stworzyły olbrzymie obszary łatwopalnej biomasy.
EASAC krytykuje obecną politykę UE za dominujący nacisk na gaszenie pożarów i reagowanie kryzysowe. Raport postuluje stworzenie zintegrowanego, unijnego systemu zarządzania ryzykiem pożarowym, kładącego większy nacisk na zapobieganie. – Samo gaszenie ognia nie wystarczy. Musimy usunąć przyczyny źródłowe, skuteczniej walczyć ze zmianami klimatu, inwestować w odporne na ogień krajobrazy oraz zaangażować społeczeństwo w życie z ogniem – podkreśliła dr Cathelijne Stoof, współprzewodnicząca Grupy Roboczej ds. Pożarów EASAC.
3 najważniejsze komunikaty i 8 zaleceń politycznych
EASAC zwraca uwagę na konieczność wzmocnienia zdolności instytucjonalnych, współpracy transgranicznej oraz lepszego dzielenia się zasobami między państwami UE. Raport przedstawia trzy najważniejsze komunikaty oraz osiem zaleceń politycznych dotyczących zmiany podejścia Europy do pożarów:
Pilne przesłanki:
Natychmiast wdrożyć polityki klimatyczne i użytkowania ziemi – w tym nowe unijne prawo o odbudowie przyrody, ze szczególnym uwzględnieniem przywrócenia bogatych w węgiel torfowisk i zrównoważonego zarządzania lasami.
Uwzględnić ryzyko pożarów w planach ochrony bioróżnorodności oraz zalesiania, aby uniknąć przypadkowego zwiększenia podatności nowych terenów leśnych.
Edukować społeczeństwo w zakresie odporności na pożary – zwłaszcza młodsze pokolenia, poprzez dedykowane programy zdrowia publicznego i edukacji o pożarach.
Rekomendacje polityczne:
Inwestować w zintegrowane ograniczanie ryzyka pożarowego, w tym kontrolowane wypalanie i zarządzanie paliwem.
Stosować rozwiązania oparte na naturze, takie jak wypasanie zwierząt i ponowne zalesianie rodzimymi gatunkami.
Akceptować rolę ognia poprzez kontrolowane wypalanie, utrzymując równowagę ekologiczną.
Inwestować w edukację i komunikację, zwiększając „świadomość pożarową” oraz gotowość społeczeństwa.
Inwestować w zarządzanie krajobrazem, by ograniczyć podatność terenów na pożary i projektować krajobrazy bardziej odporne na ogień.
Harmonizować polityki sektorowe w rolnictwie, ochronie środowiska i rozwoju miast, by zmniejszyć konflikty i ryzyka.
Promować kompaktowy rozwój urbanistyczny, ograniczając rozrastanie się obszarów styku miast z dzikimi terenami.
Zachęcać do zrównoważonego zarządzania terenami prywatnymi, wspierając właścicieli gruntów we wdrażaniu praktyk odpornych na pożary.
Chociaż obszar śródziemnomorski przez cały czas pozostaje regionem najwyższego ryzyka w Europie, raport ostrzega, iż także regiony kontynentalne, alpejskie oraz borealne muszą przygotować się na nową erę pożarów. – Zmieniający się reżim pożarowy z większymi, intensywniejszymi pożarami napędzany jest nie tylko przez pogodę, ale także przez strukturalne zmiany społeczno-ekologiczne. Wiele nowych obszarów, takich jak Europa Środkowa czy gwałtownie ocieplające się regiony górskie, może być narażonych na ekstremalne warunki sprzyjające pożarom. Jest to fundamentalna zmiana z poważnymi konsekwencjami dla środowiska i bezpieczeństwa publicznego – powiedziała dr Orsolya Valkó, współprzewodnicząca Grupy Roboczej ds. Pożarów EASAC.
Źródło: Polska Akademia Nauk, fot. Vladyslav Dukhin/ Pexels/ CC0
