Ralstonia solanacearum, inaczej śluzak ziemniaka, to bakteria glebowa, która jest agrofagiem kwarantannowym Unii Europejskiej i podlega obowiązkowemu zwalczaniu w przypadku wykrycia na terenie UE. Nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt, ale jest groźna dla wielu gatunków roślin, zwłaszcza z rodziny psiankowatych. Zagrożenie dotyczy przede wszystkim upraw ziemniaków i pomidorów.
Czym jest agrofag kwarantannowy? To szkodliwy organizm (np. owad, choroba, chwast), który nie występuje powszechnie na danym obszarze, ale ma potencjał, by spowodować znaczące straty gospodarcze w rolnictwie lub leśnictwie i podlega urzędowemu zwalczaniu.
W związku z wykryciem w rzece Warcie obecności bakterii Ralstonia solanacearum Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa ustanowił obszar wyznaczony obejmujący strefę porażenia. Za zakażone uznano odcinki rzeki Warta o łącznej długości ok. 351,665 km płynącej przez powiaty:
- kolski,
- koniński,
- słupecki,
- wrzesiński,
- średzki,
- śremski,
- poznański,
- obornicki,
- szamotulski,
- międzychodzki.
W wyznaczonej strefie porażenia, co najmniej do 2027 r. włącznie będą prowadzone coroczne kontrole miejsc produkcji oraz podmiotów zajmujących się sortowaniem, pakowaniem i dystrybucją oraz przetwarzaniem ziemniaków i pomidorów, w tym:
- pobieranie i badanie próbek wód powierzchniowych, oraz z roślin psiankowatych rosnących w stanie naturalnym w tych wodach i ich sąsiedztwie;
- kontrole urzędowe nawadniania i opryskiwania.
Z uwagi na możliwość rozprzestrzeniania się bakterii Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa zaleca dokładne obserwacje upraw roślin żywicielskich ze szczególnym uwzględnieniem upraw ziemniaków i pomidorów pod kątem objawów powodowanych przez bakterię. W przypadku ich zaobserwowania należy skontaktować się z oddziałem IORiN.
Bakteria wykryta w Warcie może stanowić poważne zagrożenie dla rolnictwa
Czynnikami wpływającymi na rozprzestrzenianie się bakterii mogą być m.in. skażone wody powierzchniowe z rzek i zbiorników wodnych oraz rośliny dzikorosnące, w tym porastająca brzegi rzek psianka słodkogórz, w której bakteria zimuje i namnaża się, następnie dostaje się do wody, która może stać się potencjalnym źródłem porażenia kolejnych roślin. Dla zachowania bezpieczeństwa upraw, woda używana do nawadniania bądź opryskiwania plantacji ziemniaków, pomidorów czy innych roślin żywicielskich bakterii Ralstonia solanacearum powinna być pobierana ze sprawdzonych punktów.
Nie zaleca się również stosowania nawadniania wodami z rzeki Warta na polach, na których w najbliższych 3 latach planuje się uprawę ziemniaków, pomidorów oraz innych uprawnych roślin żywicielskich z rodziny psiankowatych.
Bakteria nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt, ale ma znaczenie gospodarcze, ponieważ może być źródłem poważnych strat w rolnictwie. Zainfekowane rośliny więdną, karłowacieją, na liściach pojawiają się plamki, a łodygi brązowieją.
Pozostałe drogi rozprzestrzeniania się bakterii to m.in. zainfekowane:
- rośliny, w tym bulwy ziemniaka,
- narzędzia, środki transportu i gleba przylegająca do sprzętu używanego przy produkcji roślin żywicielskich,
- odpady z przemysłu ziemniaczanego.
