1 rok temu
Co roku wiosną i jesienią nad polskim niebem obserwujemy niezwykłe wędrówki ptaków. Niektóre z nich podróżują setki, a choćby tysiące kilometrów. Zresztą to nie jedyne zwierzęta, które wyruszają w dalekie wędrówki do miejsc żerowania czy też po to, by wydać na świat potomstwo. Poznajcie przyczynę tego zjawiska i najciekawsze plany wyjazdowe żywych organizmów.
Ekspedycja po lepsze
Najbardziej popularne wędrówki pilotażują co roku ptaki. Jednak mimo iż łatwo się przemieszczają jako królowie przestworzy, to na takie wycieczki wcale nie mają monopolu. W królestwie zwierząt znajdziemy wiele przykładów takich stworzeń. Migrują ryby, płazy, owady czy choćby ssaki.
Pozostawiać spokojny i znany dom, bezpieczną okolicę, by przemierzać lądy, czy choćby oceany? Migracja oznacza przemieszczanie się niektórych gatunków zwierząt sezonowo. W taką podróż wybierają się zarówno całe populacje, jak i pojedyncze osobniki. Mimo iż taka wędrówka, może być także podróżą w jedną stronę, wiele organizmów się na nią decyduje.
Po co jednak podejmować taki ogromny wysiłek? Przede wszystkim ze względu na pogodę! Zwierzęta poszukują lepszych warunków atmosferycznych. Często w danym środowisku mają świetne warunki do życia, ale tylko przez określony czas. Na przykład na zimę wolą przeprowadzić się do cieplejszych miejsc, gdzie dostęp do żywności będzie zdecydowanie dla nich łatwiejszy.
Dodatkowo to wszystko mocno powiązane jest z cyklem życiowym zwierząt, niektóre z nich na przykład szukają miejsc do spokojnego rozmnażania się.
W drogę! Czas ruszać na przygodę!
Co roku miliony migrujących zwierząt pewnego dnia postanawiają, iż właśnie dziś nastał ten czas. Trzeba się pakować i znaleźć dla siebie lepsze miejsce na kolejnych kilka miesięcy. Jak to się dzieje? Naukowcy twierdzą, iż jednym z głównych bodźców do przeprowadzki jest zmiana długości dnia i kąta padania promieni słonecznych.
Bez wątpienia organizm również daje zwierzętom znaki od wewnątrz, dzięki substancjom nazywanym hormonami. To one wpływają na ich zwiększone łaknienie przed podróżą, czy rozbudowę mięśni. W końcu hormony mogą choćby wywoływać niepokój, co popycha je do tego, by wyruszyły w świat!
Od pierwszego kroku do miejsca docelowego długa droga. Jak tu się nie zgubić? Przecież zwierzęta nie korzystają z mapy! Nic straconego. Przyroda pełna jest wskazówek, trzeba tylko wiedzieć, jak je odczytać. Wystarczy obserwować zmiany ukształtowania terenu, pozycje światła, a nocą śledzić położenie gwiazd.
Oprócz oczywistych znaków istnieją takie, które są specjalnością niektórych zwierząt. Część z nich może podążać za węchem. Inne są w stanie kierować się wskazówkami magnetycznymi, w końcu sama Ziemia zachowuje się jak wielki kompas.
Co więcej, niektóre migrujące ryby potrafią ustalić, gdzie panuje mniejsze stężenie soli mineralnych w morzu. W ten sposób odnajdują ujścia rzek! Niektóre zwierzęta także mogą uczyć się dokładnej trasy wędrówki od swoich rodziców.
Najwięksi i najdzielniejsi podróżnicy
Imponującą podróż co roku pokonuje niepozorny ptak nazywany rybitwą po9opielatą. To malutkie zwierzę waży kilka ponad 100 gramów, a jego skrzydła rozpościerają się tylko na długość 70 centymetrów.
Jednak drobne rozmiary nie mają tu znaczenia. Ten ptak co roku postanawia odwiedzić okolice dwóch skrajnych biegunów. Kiedy w Arktyce kończy się lato polarne, wyrusza do Antarktyki. Sama droga w jedną stronę to ponad 30 000 kilometrowy dystans!
Oczywiście nie tylko ptaki wędrują. To zjawisko często spotykane jest u ryb. Część gatunków żyjących w morzach udaje się na tarło (czyli czas rozmnażania) do rzek. Zdarza się też sytuacja odwrotna, ryby słodkowodne wyruszają do wielkich słonych akwenów.
Regularnie taki wysiłek muszą wykonywać na przykład łososie! Normalnie ich miejscem życia są morza. Jednak, gdy zbliża się czas tarła, wracają do rzek, gdzie same również się rodziły. Ich droga nie jest prosta – niejednokrotnie muszą skakać nad wodę, by przemieścić się wbrew prądowi rzeki!
Czasem wędrówki wcale nie muszą być dalekie, a i tak są niezwykle najważniejsze dla organizmów. Płazy, które hibernują całą zimę, wiosną przemieszczają się na bardziej podmokłe tereny. Dopiero tam będą mogły spokojnie się rozwijać i składać skrzek.
Pośród gadów także znajdziemy podróżników. Są nimi chociażby żółwie morskie. Ostatnio naukowcy zbadali bliżej zachowanie jednego z gatunków z tej rodziny. Okazało się, iż zwierzęta podczas swoich wędrówek nie zawsze bezbłędnie nawigują.
Badane żółwie często błądziły i nadrabiały ogromną ilość drogi. Często dopływając do docelowej wyspy, dalej ją kilkukrotnie opływały. Czyżby upewniały się, iż na pewno są we adekwatnym miejscu?
Wiele zwierząt rok w rok wyrusza choćby na niewielkie wojaże. Niestety coraz częściej zdarza się, iż wędrując po lepsze jutro, natrafiają na miejsca im niesprzyjające. Człowiek zmienia środowisko naturalne w tak szybkim tempie, iż zwierzęta nie mają się gdzie podziać, a już na pewno nie mają czasu, by zaktualizować swoje mapy!
Literatura:
https://www.nature.com/scitable/knowledge/library/animal-migration-13259533/
https://www.scientificamerican.com/article/how-do-birds-know-when-to-migrate/
https://www.czasopismobiologia.pl/artykul/wielkie-i-male-migracje
https://korytarze.pl/monitoring/plazy-w-trakcie-sezonowych-migracji
https://www.nature.com/articles/s41598-019-51884-5#Sec1
https://education.nationalgeographic.org/resource/natures-most-impressive-animal-migrations/
https://www.national-geographic.pl/artykul/wielkie-wedrowki
