1 dzień temu
Niewiele wiadomo o pochodzeniu grup krwi, ani o tym, jak dokładnie zmieniały się w trakcie ewolucji człowieka. By uzupełnić tę lukę Stéphane Mazières z Uniwersytetu Aix-Marseille we Francji wraz ze swoimi współpracownikami przyglądnął się wcześniej zsekwencjonowanym genomom 22 osobników Homo sapiens, którzy żyli między 46 tys. a 16 500 lat temu, 14 neandertalczyków, którzy żyli mniej więcej od 120 tys. do 20 tys. lat temu, oraz jednego przedstawiciela denisowian. DNA, na podstawie którego wykonano sekwencjonowanie pochodziło z różnych miejsc – od terenów współczesnych Niemiec po Syberię i Chiny.
Analizując genomy naukowcy skupili się na markerach grup krwi. Odkryli, iż grupy krwi u neandertalczyków pozostały w większości niezmienione w ciągu ostatnich 80 tys. lat ich istnienia, mimo iż grupa ta mieszała się z innymi hominidami przed wyginięciem około 40 tys. lat temu. Ale grupy krwi Homo sapiens miały większą różnorodność. Uczeni ustalili, iż gdy nasz gatunek migrował z Afryki między 70 tys. a 45 tys. lat temu i rozprzestrzenił się na Eurazję, pojawiły się nowe warianty genetyczne determinujące nowe grupy krwi.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Scientific Reports” (DOI: 10.1038/s41598-024-83023-0).
Grupy krwi
Grupy krwi odkrył w 1901 roku austriacki badacz Karl Landsteiner. Zauważył on na erytrocytach, czyli czerwonych krwinkach, związki chemiczne nazwane później antygenami. To one określają grupę krwi. Pozwalają krążyć erytrocytom nie wywołując odpowiedzi ze strony układu odpornościowego.
Jeżeli zapytalibyśmy kogoś, jakie istnieją grupy krwi, bez wahania wymieniłby A, B, 0 dodając ewentualnie czynniki RH- oraz RH+. Ale antygenów jest wiele, co przekłada się na wiele układów grup krwi. w tej chwili znanych jest ponad 40 takich układów, które zależą od obecności 362 antygenów na czerwonych krwinkach.
Te różnice w czerwonych krwinkach są przekazywane z pokolenia na pokolenie, dlatego też zespół badaczy postanowił przyjrzeć się starożytnym genomom, aby lepiej zrozumieć historię ewolucji neandertalczyków, denisowian i współczesnych ludzi.
Migracja z Afryki
Według Mazières, fakt, iż grupy krwi neandertalczyków adekwatnie się nie zmieniały, wynika z tego, iż neandertalczycy ogólnie mieli bardzo małą różnorodność genetyczną w swojej stosunkowo niewielkiej populacji i odzwierciedla to ograniczona różnorodność grup krwi. Ale grupy krwi Homo sapiens opowiadały inną historię.
Dowody archeologiczne sugerują, iż podczas podróży z Afryki nasi przodkowie na około 15 tys. lat zatrzymali na Wyżynie Irańskiej. Według badaczy, to wystarczająco dużo czasu, aby ludzie rozwinęli zmienność genetyczną leżącą u podstaw nowych grup krwi występujących tylko poza Afryką. Prawdopodobnie to w tym okresie nasi przodkowie wyewoluowali nowe warianty genetyczne dla układu grup krwi Rh. Te nowe warianty nie były obecne u neandertalczyków, którzy żyli w Eurazji już od kilkuset tysięcy lat przed przybyciem Homo sapiens.
Następnie grupy Homo sapiens kontynuowały rozprzestrzenianie się po Eurazji. Podczas tych wędrówek interakcje z różnymi chorobami w różnych regionach mogły pomóc wyselekcjonować różne warianty grup krwi w różnych populacjach. Podobny efekt miał miejsce, gdy ludzie zatrzymali się w Beringii przed zasiedleniem obu Ameryk.
Niektóre warianty odkryte przez zespół całkowicie zniknęły. Jednak grupy krwi, które przetrwały w naszym gatunku, mogły zapewnić naszym starożytnym przodkom przewagę w walce z chorobami, choć naukowcy nie ustalili jeszcze, o jakie choroby może chodzić.
Wyginięcie neandertalczyków
Możliwe że, nowe warianty pozwoliły Homo sapiens zyskać ewolucyjną przewagę nad neandertalczykami. Z kolei brak adaptacji u naszych kuzynów mógł doprowadzić ich do wyginięcia.
Badacze odkryli, iż neandertalczycy mieli typ Rh, który przez cały czas występuje u niektórych ludzi, ale bardzo rzadko, zwany RhD. Ten typ RhD nie jest zgodny z wariantami, które zespół znalazł u denisowian lub wczesnych Homo sapiens. Jak zauważyli naukowcy, kontakty seksualne Homo sapiens lub denisowian z neandertalską kobietą z dużym prawdopodobieństwem prowadziły do choroby hemolitycznej u potomstwa. To z kolei powodowało wiele problemów zdrowotnych, które mogły uniemożliwić dojrzewanie i rozmnażanie się. jeżeli takie praktyki były powszechne, mogły być czynnikiem przyczyniającym się do wyginięcia neandertalczyków.
Źródło: Live Science, Science, IFLScience, fot. Wikimedia Commons/ CC BY 2.0/ Andrew Magill from Boulder, USA
