5 godzin temu
Tłuszcz jest bardzo cennym, bogatym w kalorie składnikiem pożywienia, szczególnie ważnym, gdy brakuje innych jego źródeł. Już nasi najwcześniejsi przodkowie w Afryce rozłupywali kości, aby wydobyć tłusty szpik kostny. Ale neandertalczycy posunęli się w wydobywaniu tłuszczu z kości o krok dalej.
Na stanowisku archeologicznym Neumark-Nord 2 w środkowych Niemczech, datowanym na około 125 tys. lat, naukowcy znaleźli tysiące pofragmentowanych kości dużych ssaków, w tym koni czy jeleni, a także narzędzia. Po przeanalizowaniu kości odkryli, iż nasi wymarli kuzyni najpierw rozbijali kości, by potem gotować je w celu wydobycia tłuszczu, dodając niezbędne składniki odżywcze do swojej diety. Jest to pierwszy dowód pokazujący, iż neandertalczycy praktykowali wyrafinowany rodzaj przetwarzania żywności.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.adv1257).
Fabryka tłuszczu
Neandertalczycy przetwarzali kości zwierząt w celu wydobycia z nich tłuszczu już 125 tys. lat temu, a najwcześniejsze dowody na tego typu praktyki współczesnego człowieka pochodzą sprzed 28 tys. lat, długo po wyginięciu neandertalczyków.
Na stanowisku Neumark-Nord 2 badacze znaleźli dziesiątki tysięcy fragmentów kości co najmniej 172 różnych zwierząt, w tym koni, jeleni, turów, lisów, dużych kotów a choćby nosorożców. Kości nosiły wyraźne ślady rozbijania na małe kawałki i podgrzewania, co badacze uznali za wysiłki w celu wydobycia tłuszczu. Jak przyznali, taki tłuszcz stanowił mniej psujące się, łatwe do transportu i wysokokaloryczne pożywienie, które było wysoko cenione przez grupy zbieracko-łowieckie.
To odkrycie znacząco zmienia nasze zrozumienie strategii żywieniowych neandertalczyków, przesuwając oś czasu dla tego rodzaju złożonego, pracochłonnego zarządzania zasobami o dziesiątki tysięcy lat. Według badaczy, stanowisko Neumark-Nord 2 można opisać jako prehistoryczną fabrykę tłuszczu. Autorzy publikacji zwracają uwagę na doskonałą lokalizację tego zakładu przetwórczego, bo znajdował się on nad jeziorem, skąd można było czerpać wodę, aby systematycznie przetwarzać kości.
Przetwórstwo na dużą skalę
Stanowisko Neumark-Nord 2 dowodzi, jak wskazują autorzy publikacji, iż neandertalczycy dobrze zarządzali zasobami. Planowali polowania, transportowali tusze i wytapiali tłuszcz. Rozumieli zarówno wartość odżywczą tłuszczu i znaleźli sposób jego wydajnego pozyskania.
Pierwsze archeologiczne okazy zostały odkryte na terenie wykopalisk jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku. Z czasem teren wykopalisk się rozrastał i dziś zajmuje on około 30 hektarów. Wcześniej na terenie kompleksu znaleziono dowody na to, iż neandertalczycy polowali na słonie leśne.
Naukowcy zwrócili uwagę na ogromną liczbę zwierząt, które zostały poddane obróbce. To sugeruje, iż przetwarzanie tłuszczu było prowadzone w tym miejscu na dużą skalę. Jest też możliwość, iż zwierzęta, których kości znaleziono na stanowisku, nie zostały upolowane w okolicy neandertalskiej fabryki tłuszczu, ale zostały „zaimportowane” z innych, bardziej odległych miejsc, właśnie w celu wydobycia tłuszczu.
Dokładny sposób spożycia tłuszczu nie jest jasny. Autorzy badania twierdzą, iż mógł być przechowywany i dodawany do gulaszów warzywnych, aby były bardziej odżywcze.
Źródło: Leiden University, Nature, Live Science, fot. Wikimedia Commons/ Charles Robert Knight/ CC0
