12 godzin temu
Z niedawnych badań naukowców z Uniwersytetu Sztokholmskiego wynika, iż leming norweski (Lemmus lemmus) to jeden z najpóźniej ewoluujących gatunków ssaków. Uczeni ustalili, iż gryzonie te oddzieliły się od swojego najbliższego krewnego, leminga brunatnego zwanego też syberyjskim, około 35 ty. lat temu – podczas ostatniej epoki lodowej.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Proceedings of the National Academy of Sciences” (DOI: 10.1073/pnas.2424333122).
Historia ewolucyjna leminga norweskiego
– Leming norweski jest kluczowym gatunkiem ekologicznym w tundrze Półwyspu Fennoskandzkiego. Między innymi stanowi podstawowe pożywienie dla wielu gatunków drapieżnych, w tym niektórych zagrożonych, takich jak lis polarny. Jest to jednak również bardzo interesujący gatunek z perspektywy ewolucyjnej, który do tej pory nie został zbadany przy użyciu genomiki. Nasze badanie zaczyna wypełniać tę lukę – powiedział David Díez del Molino z Uniwersytetu Sztokholmskiego.
W badaniach naukowcy porównali genomy dziewięciu współczesnych i dwóch kopalnych okazów lemingów. Potwierdzili, iż norweskie i syberyjskie lemingi są odrębnymi liniami ewolucyjnymi. Nie znaleźli przy tym dowodów na krzyżowanie się, co jest zaskakujące, biorąc pod uwagę, jak niedawno te gatunki się rozeszły i iż ich zasięgi terytorialne prawie się pokrywają. Ten brak przepływu genów kontrastuje z wieloma innymi gatunkami ssaków, gdzie niedawnym podziałom często towarzyszy hybrydyzacja.
– Nasze odkrycia wskazują, iż leming norweski należy do ssaków, które ewoluowały najpóźniej, oddalając się od siostrzanego taksonu, leminga syberyjskiego, na niezwykle płytkiej głębokości czasowej. Gatunki te wydają się pozostawać odizolowane, ponieważ nie znajdujemy żadnych oznak krzyżowania się między nimi – przyznała Edana Lord z Uniwersytetu Sztokholmskiego, główna autorka badania.
Setki mutacji
Naukowcy zidentyfikowali setki mutacji unikalnych dla leminga norweskiego, w szczególności w genach związanych z kolorem sierści, metabolizmem tłuszczu i być może też zachowaniem, a konkretniej, większą agresją. Te różnice genomiczne przyczyniają się do jego czarno-żółtego futra, a także pomagają lemingom pozostać aktywnymi zimą, co uważa się za cechy adaptacyjne do surowej tundry Fennoskandyjskiej i presji drapieżników.
– Ta praca stanowi duży krok w naszym zrozumieniu specjacji i ewolucji lemingów. Toruje drogę do ekscytujących przyszłych badań, w szczególności w eksploracji starożytnego przepływu genów i precyzyjnym datowaniu pojawienia się unikalnych adaptacji genetycznych, które widzimy u leminga norweskiego — powiedział Love Dalén, współautor badania.
Źródło: Stockholm University, fot. Love Dalén
