Kalina, a zwłaszcza kalina koralowa (Viburnum opulus) oraz kalina śliwolistna (Viburnum prunifolium), od wieków znajduje zastosowanie w medycynie ludowej i ziołolecznictwie. Podkreślam jednak, iż stosowanie ziół powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą, zwłaszcza w przypadku poważnych dolegliwości, ciąży, karmienia piersią czy przyjmowania innych leków.
Główne surowce lecznicze pozyskiwane z kaliny to kora i owoce, rzadziej kwiaty i liście.
Właściwości i zastosowania lecznicze kaliny:
-
Działanie rozkurczowe (spazmolityczne):
- To jedno z najbardziej znanych zastosowań kaliny, zwłaszcza kory. Związki aktywne w kalinie (np. pochodne kumaryny, takie jak scopoletyna) działają rozkurczowo na mięśnie gładkie.
- Bolesne miesiączki (dysmenorrhoea): Kalina jest często stosowana do łagodzenia skurczów macicy i bólu towarzyszącego menstruacji. Pomaga też regulować cykl miesiączkowy.
- Objawy menopauzy: Może łagodzić niektóre dolegliwości związane z przekwitaniem.
- Skurcze przewodu pokarmowego: Pomaga w przypadku kolek jelitowych, skurczów żołądka i problemów trawiennych.
- Skurcze mięśni szkieletowych: Stosowana bywa na skurcze nóg i pleców.
- Astma: Działa rozkurczowo na oskrzela.
-
Działanie przeciwkrwotoczne:
- Kora kaliny ma adekwatności ściągające i przeciwkrwotoczne, szczególnie w odniesieniu do krwawień macicznych. Była tradycyjnie używana w celu zapobiegania poronieniom (jednak obecnie nie jest zalecana w ciąży ze względu na potencjalne ryzyko).
- Może być pomocna w przypadku krwawień z nosa, żylaków czy hemoroidów, uszczelniając naczynia krwionośne.
-
Działanie uspokajające i nerwotoniczne:
- Kalina wykazuje adekwatności uspokajające, łagodząc napięcie nerwowe, stres i problemy z zasypianiem.
-
Działanie moczopędne (diuretyczne):
- Owoce kaliny, a także wyciągi z kory, mogą zwiększać wydalanie moczu, co bywa pomocne w przypadku obrzęków i infekcji dróg moczowych.
-
Wspomaganie układu krążenia:
- Kalina może przyczyniać się do obniżenia ciśnienia krwi (działanie hipotensyjne) oraz wzmacniać serce i poprawiać jego czynność, dzięki czemu wykorzystywana jest w leczeniu nadciśnienia tętniczego i w terapii skurczy naczyń.
-
Działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające:
- Związki aktywne, takie jak flawonoidy i garbniki, wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co może wspierać organizm w walce z infekcjami i stanami zapalnymi.
- Stosowana bywa pomocniczo w przeziębieniach i grypie, działając napotnie i wykrztuśnie, ułatwiając usuwanie wydzieliny.
-
Wsparcie dla układu pokarmowego:
- Owoce kaliny mogą wspomagać trawienie, łagodząc dolegliwości żołądkowe, kolki i biegunki.
-
Inne zastosowania (tradycyjne):
- Tradycyjnie stosowano ją na kaszel, choroby płuc i nerek.
- Niektóre badania wskazują na potencjał kaliny w kontekście aktywności przeciwcukrzycowej, przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybiczej, a choćby w chorobie Alzheimera, jednak potrzebne są dalsze, pogłębione badania naukowe.
- Zewnętrznie odwary z kory bywały stosowane do okładów na ból mięśniowy i stany zapalne.
Formy stosowania:
- Odwary: Z kory lub owoców.
- Napar: Z kwiatów lub liści.
- Soki: Z owoców, często słodzone.
- Nalewki: Z kory lub owoców.
- Syropy: Z owoców.
Ważne uwagi i przeciwwskazania:
- Ciąża i karmienie piersią: Ze względu na działanie na macicę i brak wystarczających badań nad bezpieczeństwem stosowania, nie zaleca się stosowania kaliny w ciąży i podczas karmienia piersią.
- Alergia na salicylany: Kalina zawiera salicylany, dlatego osoby z alergią na aspirynę powinny unikać jej stosowania.
- Kamica nerkowa: Kalina zawiera kwas szczawiowy, co może zwiększać ryzyko tworzenia się kamieni u osób z tendencją do kamicy nerkowej.
- Interakcje z lekami: Potencjalne interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi czy na ciśnienie.
- Niezbadane dawkowanie: Brak wystarczających danych naukowych na temat bezpiecznych i skutecznych dawek, dlatego należy zachować ostrożność.
- Surowe owoce: Surowe owoce kaliny koralowej mają gorzki i cierpki smak oraz mogą być drażniące dla układu pokarmowego. zwykle spożywa się je po przetworzeniu (np. gotowaniu), co redukuje niepożądane substancje.
Podsumowując, kalina jest rośliną o bogatym zastosowaniu w tradycyjnym ziołolecznictwie, głównie ze względu na jej adekwatności rozkurczowe i przeciwkrwotoczne. Zawsze jednak należy podchodzić do jej stosowania z rozwagą i najlepiej po konsultacji z odpowiednim specjalistą.
