Osy drażni ostry zapach perfum i spoconych ludzi. Pszczoły najgroźniejsze są, gdy roją się, wylatując z ula. Jakiego błędu nie popełniać chwilę po użądleniu i dlaczego warto przyjąć pozycję półleżącą? Jak łagodzić ból i obrzęk, a jak rozpoznać śmiertelnie groźny wstrząs anafilaktyczny? Tłumaczy Katarzyna Daniszewska, ratowniczka medyczna i instruktorka z firmy Emermed.
Latem spędzamy dużo czasu w świeżym powietrzu, więc musimy liczyć się z nieprzyjemnymi, a dla niektórych groźnymi zdarzeniami losowymi, takimi jak ukąszenie pszczoły czy osy.
W takich sytuacjach przede wszystkim zachowaj spokój. W panice stracisz kontrolę nad jasnym myśleniem. Jest potrzebne szczególnie wtedy, gdy użądlenie osy czy pszczoły wywołało ostrą reakcję alergiczną. Bez wahania wzywaj wtedy pogotowie. Poniżej przeczytasz, jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny.
Osy i pszczoły. Co je przyciąga?
Zarówno pszczoła, jak i osa nie atakują bez powodu, tylko w momencie zagrożenia, gdy zostaną np. nadepnięte bosą stopą. Niebezpieczne są rojące się pszczoły uciekające z ula i szukające nowego miejsca zamieszkania. W zdenerwowaniu mogą zaatakować przypadkowo przechodzące osoby.
Osy nie są agresywne, ale bywają ciekawskie. Atakują, gdy poczują zagrożenie, np. gwałtowny ruch w pobliżu gniazda. Poza tym drażni je ostry zapach perfumowanych kosmetyków i spoconych ludzi. Lgną też do jaskrawej odzieży.
Poza tym owady zwykle kręcą się wokół kwitnących roślin i dojrzałych, opadłych na ziemię owoców. Przyciąga je słodycz posiłków i napojów, dlatego warto pić je przez słomkę lub z kubka zabezpieczonego osłonką.
Jakie alergeny zawiera jad pszczoły i osy?
W momencie użądlenia owad wprowadza pod skórę żądło znajdujące się na końcu odwłoka, które jest połączone z gruczołem jadowym. 90 proc. jadu uwalnia się w pierwszych 20 sekundach, reszta w ciągu minuty.
Skóra staje się zaczerwieniona i jeżeli nie jesteś na jad uczulony czy uczulona, pojawi się tylko niewielki obrzęk, a także ból, ale ten może być silny. Zależnie od tego, jak wrażliwe masz nocyreceptory, czyli receptory bólowe, które się natychmiast uaktywniają.
Te objawy utrzymują się zwykle kilka godzin i są efektem fizjologicznej reakcji organizmu na toksyczne związki zawarte w jadzie. O jakich substancjach mowa? To białka (peptydy), a także serotonina, histamina i dopamina, które mają całkiem dużą siłę rażenia.
Szczególnie pszczoła wydziela silnie drażniącą błony komórkowe i uszkadzającą komórki nabłonka melitynę – zasadowy peptyd złożony z aż 26 aminokwasów. Alergenem w jadzie pszczoły jest fosfolipaza A2. Pod wpływem rozkładu mukopolisacharydów jad dociera głęboko w skórę, bo histamina zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych i blokuje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe.
Jad os ma podobny skład, dużo w nim białek odpowiedzialnych za reakcje alergiczne. adekwatności toksyczne kininy powodują skurcz mięśniówki gładkiej, spadek ciśnienia krwi i wzrost przepuszczalności błon cytoplazmatycznych.
Jak wyjąć żądło? Jak zmniejszyć obrzęk po ukąszeniu osy i pszczoły?
Czy żądło wyjąć, czy zostawić w ciele? – Usunąć je jak najszybciej. Najłatwiej zrobić to po podważeniu wystającej ze skóry końcówki paznokciem, szpilką czy pęsetą. Uwaga: nie wyciągajmy żądła palcami! Na jego końcu znajduje się woreczek z jadem i jeżeli go ściśniemy, do krwi dostanie się jeszcze więcej jadu – mówi Katarzyna Daniszewska, ratowniczka medyczna, instruktorka w firmie Emermed.
I dodaje, iż nie trzeba dezynfekować miejsca ukąszenia, bo może to podrażnić skórę.
A jak złagodzić ból i obrzęk, jeżeli są silne? – Można posmarować użądlone miejsce maścią antyhistaminową (cetryzyna, loratadyna) lub schłodzić je zimnym okładem – dodaje Katarzyna Daniszewska. jeżeli ktoś lubi tzw. babcine sposoby, to przypominamy, iż posmarowanie tego miejsca przekrojoną na pół cebulą też się sprawdzi, choć nasza skóra będzie przez to pachnieć nieprzyjemnie.
Po użądleniu pszczoły lub osy, jeżeli to możliwe, powinniśmy przez kilka minut pobyć w pozycji półleżącej i nie wykonywać żadnego wysiłku i obserwować reakcję swojego organizmu. Dlaczego? O tym poniżej.
Objawy uczulenia na jad osy i pszczoły. Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny?
Zwykle jest niegroźne, chyba iż to okolica ust i gardła (ryzyko problemów z oddychaniem), albo gdy dotyczy osób uczulonych na jad tych owadów. W skrajnych przypadkach użądlenie osy lub pszczoły może doprowadzić choćby do wstrząsu anafilaktycznego.
Jak on się objawia? Spadkiem ciśnienia krwi, trudnościami w oddychaniu, obrzękiem dróg oddechowych i czerwonymi zmianami skórnymi (np. tzw. pokrzywką). Do tego mogą dojść zawroty głowy, osłabienie, dezorientacja, a choćby utrata przytomności.
– Dlatego należy reagować błyskawicznie. jeżeli w pobliżu jest lekarz czy pielęgniarka, prosić ich o pomoc. A jeżeli nie ma nikogo takiego, to wzywać pogotowie. Chyba iż mamy przy sobie adrenalinę. Wtedy natychmiast podajemy ją domięśniowo w udo, (nawet przez ubranie). Adrenalina jest na receptę, więc jeżeli wiemy, iż mamy uczulenie na jad, warto zawczasu poprosić o nią lekarza, wykupić lek i nosić go przy sobie. Ratuje życie! – mówi ratowniczka Katarzyna Daniszewska.
Dodaje, iż lek jest w automatycznej strzykawce, która wyglądem przypominana ołówek. W sytuacji zagrożenia życia nie musimy czekać na lekarza, możemy, a choćby musimy go użyć sami, bo technicznie jest to wyjątkowo proste i intuicyjne.
