Życie z alergią: praktyczne porady

Alergia jest jednym z najpowszechniejszych schorzeń występujących na świecie. To reakcja ze strony układu odpornościowego na substancje zwane alergenami, które normalnie nie stanowiłyby zagrożenia dla większości ludzi. Jednak dla osób cierpiących na alergię, kontakt z tymi substancjami może wywołać różnorodne objawy, od łagodnych do ciężkich. W tym artykule omówimy czym jest alergia, przybliżymy różne rodzaje alergenów, charakterystyczne objawy alergii, metody diagnozowania i leczenia uczuleń, a także udzielimy praktycznych porad dla alergików.

Czym jest alergia?

Alergia jest wynikiem nadmiernie wrażliwej odpowiedzi układu odpornościowego na zwykle nieszkodliwe substancje. Układ odpornościowy, który normalnie chroni organizm przed infekcjami, błędnie identyfikuje alergeny jako zagrożenie i wywołuje nadmierną reakcję na nie. W wyniku tego procesu organizm może wyzwolić szereg objawów, które mogą obejmować reakcje skórne, problemy z oddychaniem, bóle głowy i brzucha czy choćby wstrząs anafilaktyczny – stan wymagający natychmiastowej reakcji medycznej.

Jakie są rodzaje alergenów?

Alergeny to substancje, które wywołują alergiczne reakcje u osób nadwrażliwych. Można je podzielić na kilka typów:

• alergeny wziewne, dostające się do wnętrza organizmu za pośrednictwem dróg oddechowych,
• alergeny pokarmowe, zawarte w spożywanej żywności i napojach,
• alergeny kontaktowe, wywołujące reakcję uczuleniową po tym jak znajdą się na powierzchni skóry lub błon śluzowych,
• alergeny iniekcyjne, aktywujące się po wniknięciu do wnętrza organizmu po przebiciu bariery skóry.

Alergie wziewne można podzielić na sezonowe oraz całoroczne. Do czynników wywołujących sezonowe zalicza się m.in. rozmaite pyłki roślinne oraz zarodniki grzybów pleśniowych. Wśród pyłków roślin do najczęstszych alergenów można zaliczyć pyłki: brzozy, olszy, topoli, jesionu, traw i bylicy.

Alergie całoroczne najczęściej wywoływane są przez roztocza kurzu domowego oraz kontakt z sierścią zwierząt, zwłaszcza kotów i psów. Również pierze pierze ptaków oraz wełna mogą wywoływać reakcję alergiczną.

Pewne składniki pokarmowe, takie jak orzechy, mleko, jajka, ryby czy niektóre warzywa i owoce mogą wywoływać alergie pokarmowe.

Do najczęstszych alergii kontaktowych należą uczulenia na metale, m.in. chrom, nikiel czy kobalt. Uczulać może także kontakt z wełną, lateksem, perfumami i kosmetykami.

Do alergenów iniekcyjnych należą m.in. jad owadów błonkoskrzydłych, zwłaszcza pszczół i os. Ich użądlenie może prowadzić do reakcji alergicznych. Innymi alergenami tego typu są jad węży oraz leki wprowadzane do organizmu poprzez wstrzyknięcie.

Jakie są objawy alergii?

Objawy alergii mogą mieć różny charakter i nasilenie, w zależności od rodzaju alergenu oraz indywidualnej reakcji organizmu. Typowe objawy alergii to:

• Katar, kichanie i swędzące oczy: Częste w przypadku reakcji na pyłki roślinne.
• Swędzenie skóry: Może towarzyszyć alergii na składniki pokarmowe, uczuleniu na lateks lub inne substancje kontaktujące się ze skórą.
• Wysypka: Może pojawić się w wyniku reakcji na pokarmy, leki lub kontakt skóry z alergenem.
• Obrzęk naczynioruchowy: Charakteryzuje się opuchlizną, zaczerwienieniem i świądem skóry. W przypadku obrzęku gardła może stanowić poważne utrudnienie dla oddychania a choćby zagrożenie życia.
• Trudności w oddychaniu: Alergia na pyłki, sierść zwierząt czy roztocza może prowadzić do duszności i astmy.

Alergia a geny

Istnieje silny związek między alergią a genetyką. Osoby mające historię alergii w rodzinie są bardziej podatne na jej rozwinięcie. Wpływ genów może kształtować naszą reakcję na alergeny oraz typ alergii, która może się rozwinąć w naszym organizmie. Nie oznacza to jednak, iż jeżeli rodzice cierpią na pewną alergię, to automatycznie przełoży się to na to samo u ich dzieci.

Geny są tylko jednym z wielu czynników, które wpływają na rozwój alergii. Środowisko, dieta, styl życia i ekspozycja na alergeny również odgrywają kluczową rolę.

Choroby związane z alergią

Do najczęstszych chorób alergicznych należą:

Katar sienny (alergiczny nieżyt nosa): Objawia się przewlekłym kichaniem, swędzeniem nosa, wodnistym wyciekiem oraz zatkaniem nosa. Może być wywołany pyłkami roślin, kurzem, pleśniami i innymi alergenami unoszącymi się w powietrzu.

Astma oskrzelowa: Alergia może prowadzić do stanu zapalnego w drogach oddechowych, co powoduje skurcz mięśni gładkich oskrzeli. Inne jej objawy to duszność, kaszel i świszczący oddech. Wzrost reaktywności oskrzeli może być spowodowany alergenami, takimi jak roztocza kurzu domowego, pyłki roślinne, sierść itp.

• Atopowe zapalenie skóry (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry): Objawy obejmują rozmaite zmiany skórne, jak suchość i zaczerwienienie skóry, pęcherze a choćby łuski. Czynnikiem wyzwalającym mogą być alergeny pokarmowe lub kontaktowe.
• Zapalenie spojówek: Objawia się ono m.in. zaczerwienieniem oczu, łzawieniem i przekrwieniem, którym często także towarzyszy uczucie swędzenia.
• Pokrzywka: To nagła reakcja skóry, charakteryzująca się obrzękiem, swędzeniem i zaczerwienieniem skóry w różnych obszarach ciała.
• Alergia pokarmowa: Objawy alergii pokarmowej mogą obejmować wysypkę, swędzenie, obrzęk warg, języka i gardła, a także inne objawy ze strony układu pokarmowego jak nudności, wymioty, biegunkę oraz w niektórych przypadkach
• Alergia na leki: Może objawiać się wysypką, pokrzywką, obrzękiem naczynioruchowym lub w skrajnych przypadkach reakcją anafilaktyczną.

Diagnostyka alergii

Aby dobrze radzić sobie z alergią, należy ją odpowiednio zdiagnozować. Ułatwi to rozpoznanie na jakie choroby alergiczne cierpimy, a co za tym idzie pomoże wdrożyć odpowiednie metody leczenia.

Skórne testy alergiczne: To powszechnie stosowana metoda, polegająca na naniesieniu niewielkich ilości potencjalnych alergenów na skórę pacjenta. Reakcja w postaci zaczerwienienia, pokrzywki czy obrzęku wskazuje na alergię.

Badania krwi: Testy krwi, takie jak testy RAST czy testy na poziom przeciwciał IgE, mogą pomóc zidentyfikować alergie na konkretne substancje.

Badania eliminacyjne: Polegają na wykluczeniu potencjalnych alergenów z diety lub środowiska pacjenta, a następnie monitorowaniu poprawy stanu zdrowia. Powrót objawów po ponownej ekspozycji na alergen sugeruje alergię.

Jak zapobiegać alergiom?

Zapobieganie alergii jest niezwykle istotne, zwłaszcza dla osób ze skłonnościami do reakcji alergicznych. Oto kilka sposobów, jak można minimalizować ryzyko wystąpienia alergii:

Karmienie piersią: Karmienie piersią przez pierwsze miesiące życia może pomóc w wzmocnieniu układu odpornościowego dziecka i zmniejszeniu ryzyka wystąpienia alergii.

Unikanie alergenów: jeżeli już znane są alergie w rodzinie, warto unikać kontaktu z potencjalnymi alergenami, takimi jak dym papierosowy, roztocza czy pewne pokarmy.

Higiena: Zachowanie odpowiedniej higieny, ale także unikanie nadmiernej dezynfekcji, może pomóc w rozwijaniu zdrowego układu odpornościowego.

Jak sobie radzić z alergią?

Dla osób już cierpiących na alergię istnieje wiele strategii radzenia sobie z jej objawami. Do najbardziej popularnych metod należą przyjmowanie leków przeciwalergicznych: przeciwzapalnych i przeciwhistaminowych oraz odczulanie. W leczeniu alergii stosuje się:

Leki przeciwhistaminowe: To popularne leki dostępne bez recepty, które zmniejszają nasilenie objawów alergii, takich jak katar, swędzenie czy pokrzywka. Przykłady to cetiryzyna, loratadyna i fexofenadyna.

Leki przeciwzapalne: W przypadku reakcji alergicznych wpływających na drogi oddechowe, leki przeciwzapalne, takie jak inhalatory kortykosteroidowe, mogą pomóc w złagodzeniu stanu zapalnego.

Odczulanie

Odczulanie, znane również jako immunoterapia alergenowa, jest skuteczną metodą leczenia alergii, która może pomóc zmniejszyć nasilenie objawów alergicznych. Jest to proces, w którym pacjent jest stopniowo narażany na alergeny, na które reaguje nadwrażliwością, w celu zwiększenia tolerancji organizmu na te substancje. Odczulanie może być stosowane w przypadku alergii wziewnych, takich jak alergia pyłkowa, oraz alergia na roztocza kurzu domowego. Odczulanie jest długotrwałym procesem, odbywającym się w kilku etapach:

Przygotowanie roztworu alergenów: Na podstawie wyników testów alergologicznych lekarz przygotowuje roztwór alergenów, na które pacjent wykazuje nadwrażliwość. Dawkowanie i stężenie alergenów są stopniowo zwiększane w trakcie terapii.

Faza początkowa (indukcyjna): Zwykle przeprowadza się testy skórne, pacjent otrzymuje małe dawki roztworu alergenów poprzez zastrzyki podskórne lub w formie tabletek podjęzykowych. Dawkowanie jest stopniowo zwiększane co kilka tygodni.

Faza podtrzymująca: Po osiągnięciu ustalonej dawki podtrzymującej pacjent kontynuuje regularne przyjmowanie tego stężenia alergenów przez określony czas (najczęściej kilka lat). Faza ta pomaga w utrzymaniu tolerancji organizmu na alergeny.

Monitorowanie i dostosowanie: W trakcie terapii pacjent jest regularnie badany przez lekarza, który monitoruje ewentualne reakcje alergiczne i dostosowuje dawki alergenów w razie potrzeby.

Pojawienie się efektów odczulania: W miarę postępu terapii objawy uczulenia u pacjenta mogą ulec osłabieniu. U niektórych osób może dojść do całkowitego ustąpienia objawów alergicznych.

Zakończenie terapii: Po kilku latach terapii lekarz może zdecydować o zakończeniu odczulania. U niektórych pacjentów efekty utrzymują się choćby po zakończeniu terapii.

Podsumowanie

Alergia jest kompleksowym zagadnieniem, które obejmuje reakcje układu odpornościowego na różnorodne alergeny. Zrozumienie rodzajów alergenów, objawów alergii oraz roli genów w tym procesie pozwala nam lepiej radzić sobie z tym schorzeniem oraz podejmować świadome decyzje w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia reakcji alergicznych. W przypadku podejrzenia alergii zawsze warto skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia.