Zwartnica – uprawa i pielęgnacja w domu

Zdjęcie: Zwartnica – Hippeastrum

Zwartnica (Hippeastrum)
Wysokość	30-60 cm
Kwitnienie	I, II, III, IV
Stanowisko	słoneczne, półcień
Wilgotność gleby	umiarkowanie wilgotna
Ozdobność	kwiaty
Pokrój	wzniesiony

Zwartnica (Hippeastrum) inaczej nazywana Hipeastrum jest byliną cebulową, która należy do rodziny amarylkowatych, gdzie oprócz niej jest ok. 70 innych gatunków. W naturze spotkać ją można w Meksyku, Boliwii, Peru i Argentynie. W Polsce jest bardzo popularną roślina uprawianą w domach.

Cała zwartnica jest rośliną trującą! Jednak nie dotykana i nie spożywana nie stanowi zagrożenia. Gdyby jednak ktoś zjadł cebulę, może się to objawić bardzo silnym zatruciem organizmu. Trzeba przed nią chronić zarówno dzieci jak i zwierzęta.

Zwartnice bardzo często mylone są z Amarylisem (Amaryllis belladonna). Można je odróżnić po tym, iż zwartnica ma łodygę kwiatową pustą w środku, a amarylis pełną. Rośliny różnią się również liczbą posiadanych kwiatów, amarylis ma ich bowiem aż 12, a zwartnica najczęściej 4 oraz porą kwitnienia, pierwsza kwitnie wczesną wiosną, drugi późnym latem.

Jak wygląda zwartnica

Hipeastrum wytwarza dość duże i grube cebule, o średnicy choćby powyżej 25 cm, choć najczęściej jest to centymetrów kilkanaście. Z niej to wyrasta kilka liści. Jednocześnie z liśćmi, które mają równowąski kształt wypuszcza sięgający od 30 do 60 cm pęd kwiatowy, który jest gruby a jednocześnie pusty w środku. Na szczycie pojawiają się piękne, duże, dzwonkowate kwiaty w liczbie od 2 do 6 sztuk, przy czym najczęściej są to 4 kwiaty. Każdy kwiat ma 6 płatków. Barwa kwiatów może być biała, różowa i czerwona. Często bywają one również dwubarwne, w postaci różnobarwnych pasków na płatkach. Pojawiają się na roślinie zanim jeszcze wyrosną z cebuli liście.

Uprawa zwartnicy

Zwartnica nie jest rośliną łatwą w uprawie i trzeba spełnić kilka warunków by cieszyć się pięknem kwiatów. A roślina zakwita po 4-6 tygodniach od zasadzenia cebuli, w zależności czy kupiliśmy cebulę która już kiełkuje czy też dobrze jeszcze zasuszoną. Niestety najczęściej jest tak, iż hipeastrum kwitnie u nas raz, a później ze względu na nieodpowiednie obchodzenie się z cebulą nie dajemy szansy roślinie na ponowne zakwitnięcie. Zdarza się to zarówno wówczas, gdy nabędziemy cebule, jak i wtedy, gdy kupujemy już pięknie kwitnącą roślinę w doniczce. A to naprawdę nie jest wielki wysiłek poddać cebulę stanowi spoczynku, by co roku mieć piękne kwiaty, a obok tego możliwość rozmnożenia zwartnicy, gdyż często pojawiają się cebulki przybyszowe.

Zwartnica kupiona w donicy – uprawa

Hipeastrum kupujemy często jako roślinę doniczkową, której kwiaty są albo jeszcze w pąkach, albo rozkwitnięte. Kilka dni po zakupie powinniśmy przesadzić roślinę do doniczki wypełnionej świeżą, żyzną ziemią, ale tylko wtedy, gdy roślina ma wypuszczony tylko pęd kwiatostanowy, ale jeszcze nie kwitnie. Gdy są już kwiaty, jest zbyt duże ryzyko, iż opadną. Wówczas przesadzamy ja zaraz po przekwitnięciu. Najczęściej bowiem cebula znajduje się zbyt głęboko w podłożu z włókna kokosowego co sprawia, iż zaczyna gnić ze względu na zbyt wysoką wilgotność podłoża. jeżeli więc mamy zwartnicę kwitnącą, wówczas stawiamy ją w ciepłym i suchym miejscu i bardzo uważamy z podlewaniem.

Uprawa zwartnicy z cebuli

Cebule zwartnicy dostępne są najczęściej jesienią, są zasuszone albo już zaczynają pękać i wypuszczać pęd kwiatostanowy. Wybrać należy cebule twarde, bez oznak choroby czy pleśni, nie mogą być również uszkodzone. Dobrze by było by miały już korzenie. Wielkość cebuli jest różna, w zależności od odmiany. Im jednak większa, tym więcej będzie miała kwiatów i pędów kwiatowych. Cebule kupione jesienie maja już za sobą okres spoczynku, więc wystarczy je zasadzić. jeżeli nie możemy zasadzić ich od razu, należy trzymać je w suchym i chłodnym (ok. 9^oC) pomieszczeniu. jeżeli mamy kilka cebul, dobrze jest je sadzić co tydzień, wówczas będą dłużej cieszyły oczy. Zwartnica kwitnie bowiem góra dwa tygodnie.

Cebule przed zasadzeniem powinny być przez kilka minut myte w ciepłej wodzie (pozbywamy się nicieni). Przy okazji zejdą zaschnięte łuski i jeśli cebula jest zdrowa, będzie miała jasnozielony kolor. Należy ją następnie zaprawić preparatem grzybobójczym. Zaprawianie cebul (choćby mączką bazaltową) gwarantuje, iż roślina będzie zdrowa i jeżeli nie popełnimy błędów w pielęgnacji, pięknie zakwitnie.

O domowych sposobach zaprawiania nasion i cebul przeczytacie tutaj:

Doniczka dla zwartnicy powinna być kilka większa niż jej cebula. Dobrze więc by była dość wąska, ale wysoka. Musi powiadać otwór do odprowadzania wody. Na dnie powinna się znaleźć dość wysoka warstwa drenażowa, mogą to być kamyczki a może keramzyt. Cebulę sadzi się do żyznej, próchniczej ziemi (pH 6-7) i musi ona wystawać co najmniej 1/3 swojej wysokości nad poziom podłoża. Ziemię mocno wokół cebuli uciskamy. Ponieważ roślina wyrasta na dość wysoką, a kwiaty są ciężkie, dobrze jest więc doniczkę wstawić do ciężkiej i stabilnej osłonki, koniecznie na warstwie kamieni, żeby doniczka nie stała w wodzie.

Roślina zanim zakwitnie powinna stać w miejscu jasnym, w temperaturze powyżej 20^oC. Im więcej słońca i ciepła, tym szybciej rośnie i piękniej kwitnie. Ale gdy już zakwitnie, powinno się jej zmienić miejsce na chłodniejsze i takie, gdzie nie operują bezpośrednio promienie słoneczne.

Pielęgnacja Hipeastrum

Zanim Hipeastrum zakwitnie i gdy już ma kwiaty, powinno być podlewane systematycznie, ale niewielką ilością wody. Najlepiej jest wlać wodę do podstawka a po godzinie wylać nadmiar. Moczenie cebuli, zwłaszcza intensywne, nie wychodzi jej na zdrowie. Zasila się roślinę nawozami mineralnymi do roślin kwitnących albo naturalnym biohumusem.

Gdy roślina przekwitnie potrzebuje już niestety coraz więcej uwagi i troski. Przede wszystkim po przekwitnięciu należy usunąć kwiatostany, pozostawiając pęd kwiatostanowy. Chyba, iż chcemy rozmnażać roślinę poprzez nasiona, wówczas trzeba kwiaty zostawić i czekać aż je wytworzą.

Gdy pęd obumrze, wówczas go usuwamy. Roślina wówczas zaczyna wypuszczać liście, choć zdarza się, iż pierwsze pojawiają się jeszcze w trakcie kwitnienia. O cebulę z liśćmi należ dbać, czyli systematycznie są podlewać (nie przelewać!), nawozić (nawóz do roślin zielonych) co 2 tygodnie oraz trzymać w jasnym miejscu. Można je trzymać na balkonie lub w ogrodzie, byleby nie był to zupełny cień ani pełne słońce, najlepiej światło rozproszone. I tak do końca sierpnia. Następnie ograniczamy podlewanie, przestajemy nawozić i czekamy aż liście zżółkną, a następnie uschną.

Gdy liście już zaschną, możemy je usunąć i zapewnić roślinie 2-3 miesiące spoczynku. Zanim jednak, to cebule wyjmuje się z donic, oczyszcza z ziemi i zaschniętych liści i wkłada do skrzyneczki wypełnionej np. trocinami. Powinny być przechowywane w temperaturze powyżej 8-15^oC. Im niższa, tym dłuższy okres spoczynku. Gdy mijają 2 miesiące, należy sprawdzić w jakim stanie są cebule. Jeśli widać już pędy kwiatostanowe, czas na ich ponowne zasadzenie.

Rozmnażanie Hipeastrum

Gdy wyjmujemy cebulę by sobie odpoczęła, wówczas często oblepiona jest małymi cebulami przybyszowymi, często z własnymi korzonkami. Oddziela się je, wkłada do małych doniczek, zapewniając żyzną ziemię, systematyczne podlewanie i zasilanie i dopiero po 3 latach zapewnia się im pierwszy okres spoczynku.

Można również pozyskać nasiona własnych roślin (wysiewa się je od razu po zebraniu), wówczas te, które wyrosną mogą się znacząco różnić od roślin matecznych. Dzięki temu każdy kolejny kwiat będzie wielką niespodzianką. Można się również bawić w zapylanie i mieszanie różnych odmian, tworząc naprawdę zjawiskowe kwiaty. Trzeba być jednak bardzo cierpliwym, ponieważ roślina zakwitnie dopiero po 3-4 latach. Cebule takie poddaje się spoczynkowi dopiero po przekwitnięciu.

Zwartnica – odmiany

Odmian zwartnicy jest całe mnóstwo, nie sposób więc wymienić ich wszystkich. A zatem kilka najciekawszych odmian Hipeastrum:

• ‘Adele’ – duże klasyczne kwiaty barwy czerwonej z różowymi prześwitami,
• ‘Apple Blossom’ – duże, biały kwiaty z różowymi końcówkami płatków,
• ‘Benfica’ – duże, ciemnoczerwone kwiaty z czarnym połyskiem, niezwykle interesująca odmiana,

Fot. główna: pizzodisevo, CC BY-SA 2.0, commons.wikimedia.org