Zamieranie pędów i łodyg – przyczyny, objawy, zwalczanie

Zdjęcie: Zamieranie pędów – usuwanie martwych pędów róży

Zamieranie pędów i zamieranie łodyg to przypadłość dotykająca przede wszystkim krzewy i drzewa. W przypadku krzewów, dotyczy to zarówno tych ozdobnych jak choćby róży, ale, również tych uprawowych jak maliny, porzeczki, agrest, borówka amerykańska. Dokładnie to samo może spotkać zarówno drzewa ozdobne jak i drzewa owocowe. Przyczyn może być całkiem sporo, dlatego ważne jest prawidłowe zdiagnozowanie powodów zamierania pędów i łodyg i szybka reakcja na pojawiający się problem.

Zamieranie pędów i łodyg – objawy

Proces zamierania pędów i łodyg można zauważyć w różnych miejscach, w zależności od tego co jest ich przyczyną. Można je dostrzec np. na młodych przyrostach. Wówczas ich końcówki stają się wiotkie i opadają. Na pędach zauważyć można ciemniejące plamy, początkowo brązowe, później brunatniejące. Z czasem plamy zlewają się w jedno na całym jego obwodzie i postępują w dół pędu. Ale równie dobrze zmiany pojawić się mogą u nasady pędu, przy samej ziemi, albo na środku pędu czy łodygi. Zamieranie pędów jest łatwo do zauważenia, gdyż miejsca zmienione chorobą, atakiem szkodników czy inną przyczyną są łatwo dostrzegalne na tle zdrowiej tkanki. Po pewnym czasie dochodzi do zmian nekrotycznych, a pędy wraz ze znajdującymi się na nich liśćmi, pąkami, kwiatami, owocami zamierają.

Co wywołuje zamieranie pędów i łodyg

Przyczyny zamierania pędów i zamierania łodyg mogą być różne. Wśród nich te, które łatwo rozpoznać i można je bez problemu i gwałtownie zwalczyć jak i również uwidaczniające się dość późno, co może znacząco wpłynąć na kondycję roślin. Do najczęstszych zaliczyć można:

Choroby powodujące zamieranie pędów i łodyg

Zamieranie pędów i zamieranie łodyg spowodowane jest bardzo często chorobami, wśród nich są m. in.:

• fytoftoroza – grupa chorób roślin wywołana przez gatunki grzybopodobnych lęgniowców
• zgnilizny – może to być choroba grzybowa a może choroba bakteryjna
• infekcje bakteryjne
• szara pleśń – choroba grzybowa
• zgorzel pędów – choroba grzybowa, jedna z najgroźniejszych chorób borówek

Choroby te postępują szybko, infekując również sąsiednie rośliny. Ważna jest zatem szybka reakcja, w postaci oprysków oraz wycinania porażonych pędów. Pamiętać należy, iż miejsca po cięciach powinny być zabezpieczane maścią ogrodniczą aby nie stwarzać warunków dla kolejnych infekcji.

Szkodniki powodujące zamieranie pędów i łodyg

Zamieranie, zwłaszcza młodych pędów, dochodzi bardzo często w wyniku ataku dużej ilości mszycy. Jest ich całe mnóstwo gatunków, które zagrażają zasadzie większości roślin. Mszyca, w wyniku wysysania soku z młodych pędów powoduje ich zamieranie.

Kolejnym szkodnikiem, który doprowadza do zamierania pędów są nicienie, żerujące na korzeniach roślin. Jest również cała grupa szkodników, które pasożytują wewnątrz pędów doprowadzając do ich zamierania, a mianowicie:

• jesionowiec pstry, ogłodek owocowiec – chrząszcze należące do rodziny kornikowatych
• brukwiaczek i chowacz – chrząszcze należące rodziny ryjkowcowatych drążące korytarze wewnątrz pędów i łodyg
• trociniarka czerwica, przeziernik jabłoniowiec, przeziernik porzeczkowiec – gąsienice motyli

Uszkodzenia mrozowe powodujące zamieranie pędów i łodyg

Uszkodzenia mrozowe roślin są bardzo częstym zjawiskiem w naszym klimacie i powodują duże straty w uprawach. Mróz może powodować zamieranie pędów i łodyg. A może się to dziać wiosną, gdy pojawią się niskie temperatury po ciepłym okresie i przemrożą cienkie jeszcze młode pędy lub ich zalążki.

Jesienią, gdy mrozy nadejdą zbyt wcześnie a rośliny są jeszcze w fazie wegetacji oraz zimą, w skutek nadejścia trzaskających mrozów i silnych wiatrów.

Susza powodem zamierania pędów i łodyg

Upalne, bezdeszczowe lato, ale również każda inna pora roku, jeżeli natura nie rozpieszcza deszczem może stać się przyczyną zamierania pędów i łodyg. Dlatego bardzo ważnym jest nawadnianie roślin, choćby zimą jeżeli nie pada deszcz ani śnieg, a zapowiadane są dłuższe, bezmroźne okresy.

Nadmiar wody powodem zamierania pędów i łodyg

Jeśli roślina, która nie przepada za nadmierną wilgocią wciąż stoi w wodzie, to dochodzi do gnicia jej korzeni, a zgnilizna posuwa się w górę powodując oddolne zamieranie pędów i zamieranie łodyg. Dla prawidłowego rozwoju roślin ważna jest więc m.in. odpowiednia wilgotność podłoża.

Brak składników pokarmowych powodem zamierania pędów i łodyg

Brak nawożenia to również dość częsty powód zamierania pędów i łodyg. Jałowa gleba, w której brakuje zwłaszcza fosforu i potasu może doprowadzić do zamierania pędów.

Przenawożenie powodem zamierania pędów i łodyg

Zamieranie pędów ma miejsce dość często, jeżeli użyjemy do zasilenia roślin nawozów mineralnych o zbyt wysokim stężeniu. Wówczas pędy roślin zostają poparzone i zaczynają zamierać.

Upał powodem zamierania pędów i łodyg

Upał może powodować zamieranie pędów zarówno wówczas, gdy roślinom zaczyna brakować wody, ale również wtedy, gdy palące słońce poparzy młode pędy.

Nieprawidłowe cięcia powodem zamierania pędów i łodyg

Również nieprawidłowe przycinanie pędów może być przyczyną ich zamierania. Można np. przyciąć pędy w nieodpowiednim terminie. Zbyt wcześnie wiosną i niespodziewane przymrozki uszkodzą pędy albo zbyt późno jesienią i pędy nie zdążą przed zimą zdrewnieć lub się odpowiednio zregenerować.

Brak zabezpieczenia pędów maścią ogrodniczą po cięciach może sprawić, iż te przez te żywe rany wnikną w głąb łodyg patogeny chorobotwórcze powodując zamieranie pędów. Dlatego rany powstałe w wyniku cięć lub innych mechanicznych uszkodzeń należy gwałtownie zabezpieczać.

Również zbyt radykalne cięcia mogą doprowadzić do zamierania pędów i łodyg, a w konsekwencji do zamarcia całej rośliny.

Zwalczanie zamierania pędów

Jeśli już dojdzie do zamarcia pędów i zamarcia łodyg konieczne będzie usunięcie porażonych fragmentów, a czasami wręcz całych pędów. Nigdy jednak nie odcina się ich w miejscu gdzie tkanka zdrowa łączy się z nekrotyczną. Zawsze trzeba poświęcić nieco zdrowej tkanki (przynajmniej 1 cm) by nie okazało się, iż czynnik, który spowodował zamieranie, np. patogen chorobotwórczy będzie się dalej panoszył wewnątrz pędu czy łodygi.

Jeśli powodem zamierania była choroba lub szkodnik, konieczne są opryski preparatami grzybobójczymi, bakteriobójczymi lub insektycydami. W początkowej fazie choroby albo przy niewielkiej ilości szkodników wystarczy zrobić opryski preparatami biologicznymi, które bez problemu można wykonać samodzielnie.

Jak zapobiegać powstawaniu zamierania pędów i łodyg

Oczywiście niezwykle ważna w uprawie roślin jest profilaktyka, dzięki której można zapobiegać pojawieniu się zamierania pędów i zamierania łodyg. Jest to ważne, bo niektóre choroby mogą gwałtownie doprowadzić do zamarcia nie tylko pędów ale również całej rośliny. Choroby takie jak zgnilizny, szara pleśń czy fytoftoroza dodatkowo gwałtownie się rozprzestrzeniają porażając inne rośliny. Dlatego ważnym jest choćby sadzenie roślin odpornych na te choroby. Sadzenie roślin w optymalnych odległościach od siebie, odpowiednie nawożenie, które je wzmacnia i koniecznie zabezpieczanie maścią ogrodniczą wszystkich miejsc po cięciach.

Konieczne jest również zabezpieczanie roślin wrażliwych przed zimą, by uniknąć szkodzeń mrozowych. Pamiętać również należy o optymalnym nawadnianiu roślin.

Fot. główna: Zamieranie pędów – usuwanie martwych pędów róży, źródło: depositphotos.com