Właściwości fitosanitarne roślin – rośliny fitosanitarne

Rośliny fitosanitarne to takie rośliny, które same będąc odpornymi na konkretne choroby nie uczestniczą w ich przenoszeniu, a jednocześnie poprawiają stan sanitarny środowiska glebowego w którym rosną oddziałując na nie poprzez wydzielane przez siebie substancje chemiczne (allelopatia roślin). Skutek jest taki, iż ograniczają populację szkodników oraz ilość patogenów chorobotwórczych. A do tego stymulują rozwój pożytecznych mikroorganizmów w glebie. A to jeszcze nie koniec. Masa zielona, którą tworzą dostarcza glebie całego mnóstwa składników pokarmowych poprawiając jej żyzność oraz strukturę.

Rośliny fitosanitarne – nostrzyk, źródło: depositphotos.com

Właściwości fitosanitarne roślin

Rośliny fitosanitarne można siać jako poplon, jak np. żyto ozime, można stosować zasadę uprawy współrzędnej warzyw i sadzić warzywa na przemian na jednej grządce, jak cebulę i marchew, które chronią się wzajemnie przed szkodnikami. Niektóre z roślin fitosanitarnych nie tylko uzdrawiają i chronią, ale są również doskonałym nawozem zielonym, jak np. łubin czy gryka. Rośliny fitosanitarne będące jednocześnie nawozem zielonym to samo dobro dla gleby i najlepiej jest wysiewać je w mieszankach, co dodatkowo wzmacnia i zwiększa zakres działania tych wysiewów.

Roślin fitosanitarnym nie może zabraknąć w warzywnikach uprawianych ekologicznie. Czasem są jedyną ochroną przed patogenami. Wiele z nich wstrzymuje kiełkowanie chwastów lub ogranicza ich rozrost.

Przedplon, plon główny i poplon

Będąc właścicielem warzywnika, warto zwrócić uwagę na to, aby teren przeznaczony na uprawę warzyw był jak najlepiej wykorzystany. Sporządzając plany wysiewów oraz nasadzenia dobrze jest jakie warzywa sadzić po sobie i podzielić je na plon główny, oraz przedplon i poplon...

Czytaj więcej...

Rośliny fitosanitarne

Żyto (Secale cereale) — hamuje występowanie werticiliozy chmielu czyli bakterii z rodzaju Pseudomonas. Ale hamuje również porost chwastów jak chwastnica jednostronna, owies głuchy, szarłat szorstki, komosa biała, portulaka pospolita, włośnica zielona, palusznik krwawy.

Łubin żółty (Lupinus luteus) wydziela alkaloidy, które pełnią rolę fungicydów i insektycydów.

Rośliny krzyżowe inaczej rośliny kapustowate (Brassicaceae): gorczyca czarna, kapusta rzepak, gorczyca biała, kapusta warzywna wydzielają olejki eteryczne, które odstraszają szkodniki, działając niczym fungicydy. Dodatkowo mają moc hamowania kiełkowania i wzrostu chwastów takich jak: komosa biała (lebioda), przytulia czepna, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, maruna bezwonna, mlecz polny.

Rośliny fitosanitarne – gorczyca biała, źródło: depositphotos.com

Gryka (Fagopyrum esculentum) ogranicza kiełkowanie i wzrost chwastów, a są to m.in.: perz adekwatny, przymiotno kanadyjskie, psianka czarna, chwastnica jednostronna; hamuje rozwój nicieni oraz drutowców. Podobne adekwatności mają również: gorczyca biała (Sinapis alba), rzepik (Agrimonia) oraz rzodkiew oleista (Raphanus sativus var. oleiformis).

Marchew zwyczajna (Daucus carota) – w jej liściach znajdują się propenylobenzeny, które hamują wzrost grzybów, a wśród nich:

• Fusarium culmorum – gatunek grzybów z rodziny gruzełkowatych, wywołuje choroby należące do grupy fuzarioz;
• Botrytis cinerea (gronowiec szary) – gatunek grzybów z rodziny twardnicowatych wywołujący szarą pleśń;
• Alternaria alternata – gatunek grzybów z klasy Dothideomycetes, wywołujące alternariozę wielu roślin uprawnych, czerń krzyżowych oraz czarną plamistość maku;
• Rhizoctonia solani (strzępniczek pasożytniczy) – gatunek grzybów z rodziny podstawkorożkowatych, u roślin uprawnych wywołuje m.in.: zgorzel siewek, ostrą plamistość oczkową, rizoktoniozę ziemniaka oraz zgorzel bobu.

Czosnek pospolity (Alium sativum) idealnie sprawdza się w zaprawianiu nasion, chroniąc tym samym rośliny przed chorobami grzybowymi, sadzenie czosnku chroni również rośliny przed atakami szkodników.

Facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia) przede wszystkim ogranicza obecność mątwika w glebie, ale jest też doskonałym nawozem zielonym.

Nostrzyk (Melilotus) ma zdolność poprawy adekwatności fitosanitarnych oraz powietrzno-wodnych gleby, a jednocześnie jest skutecznym odstraszaczem gryzoni.

Rośliny fitosanitarne – facelia, źródło: depositphotos.com

Aksamitka (Tagetes) powinna być sadzona jako obwódka grządek, powinna rosnąć pod osłonami wśród warzyw, znacząco bowiem ogranicza populację nicieni w uprawach warzyw i truskawek.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) ich korzenie wydzielają substancje chemiczne zwane fitoncydami, które zwalczają chorobotwórcze nicienie glebowe. Ale to nie wszystko. Kwiaty nagietków wabią nie tylko pszczoły, przyciągają także owady bzygowate, których larwy żywią się mszycami.

Bibliografia: Postępy Nauk Rolniczych nr 3/96; Maria Hruszka Katedra Ogólnej Uprawy Roli i Roślin Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie.

Fot. główna: Rośliny fitosanitarne – żyto, źródło: depositphotos.com