Szpinak nowozelandzki – uprawa i zastosowanie

Zdjęcie: Szpinak nowozelandzki

Szpinak nowozelandzki vel Tetragonia czterorożna vel Trętwian czterorożny (Tetragonia tetragonioides) to gatunek rośliny zielnej, która należy do rodziny pryszczyrnicowatych. W naturze występuje w Australii, Nowej Zelandii i na Tasmanii. Ale ze względu na bardzo smaczne, jadalne pędy i liście jest to również roślina uprawna. To popularne we Francji warzywo liściowe, które smakiem i zastosowaniem przypomina szpinak. A ma tę przewagę nad szpinakiem warzywnym (rodzina szarłatowatych), iż można go z powodzeniem uprawiać w trakcie upalnego lata, gdy szpinak uprawiany nie jest i wówczas zastępuje go w kuchni.

Jak wygląda szpinak nowozelandzki

Szpinak nowozelandzki jest rośliną wieloletnią, ale u nas ze względu na brak mrozoodporności jest to warzywo jednoroczne. Szkodzi mu już temperatura poniżej 10°C. Ma płożące się i rozgałęziające łodygi porośnięte niedużymi, ciemnozielonymi liśćmi. Liście są grubsze i bardziej mięsiste niż liście szpinaku warzywnego. Mają też bardziej romboidalny kształt. Pędy osiągają około 1 metra długości.

Ale to nie koniec podobieństw do tak popularnego u nas szpinaku. Również smak szpinaku nowozelandzkiego jest mocno zbliżony do smaku szpinaku warzywnego, choć nieco bardziej delikatny.

Uprawa szpinaku nowozelandzkiego

Trętwian czterorożny jest warzywem ciepłolubnym, więc uprawia się go u nas tylko latem. Problemem jest długie kiełkowanie nasion, dlatego nie powinno się ich wysiewać bezpośrednio w gruncie czy też w donicach wystawionych na zewnątrz, ale najlepiej jest uprawiać warzywo z rozsady. Nasiona wysiewa się pod koniec marca, a przed wysianiem dobrze jest zamoczyć na godzinę w letniej wodzie a następnie można je wysiać po 2-3 sztuki na pojemnik (mogą to być kubeczki po jogurtach ale najlepsze są torfowe doniczki). Na ich wykiełkowanie zaczekamy ok. 40 dni.

Gdy nasiona wykiełkują, po tygodniu uszczykujemy najsłabsze roślinki, nie wyrywamy ich, bo bardzo łatwo uszkodzić korzenie. Generalnie sadzonka trętwiana czterorożnego jest bardzo delikatna, więc ostrożnie wyjmujemy całość z pojemnika i wsadzamy na miejsce docelowe w rozstawie 60×40 w drugiej połowie maja, gdy nie ma już groźby przymrozków. Wybieramy miejsce dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Ziemia powinna być żyzna, pulchna i przepuszczalna, głęboko uprawiona (korzenie potrzebują powietrza), najlepiej zasilona dużą dawką kompostu lub dobrze przekompostowanym obornikiem.

Zbiory liści następują, gdy warzywo ma już sporo liści. Zbiera się liście i wierzchołki pędowe z liśćmi. Dzięki temu roślina jeszcze mocniej się rozkrzewia i dostarcza bogatszy plon. I tak co 7-10 dni aż do pierwszych przymrozków, które ścinają szpinak.

Uprawiając szpinak nowozelandzki należy wziąć pod uwagę zasady dobrego sąsiedztwa warzyw oraz złego sąsiedztwa warzyw. I tak Tetragonia czterorożna lubi towarzystwo marchwi, ziemniaków, selera, ogórków, kalarepy, pomidora czy rabarbaru, ale nie powinno się go sadzić w towarzystwie cebuli i buraków ćwikłowych.

Właściwości szpinaku nowozelandzkiego

Trętwian czterorożny jeżeli chodzi o składniki odżywcze jest bardzo podobny do szpinaku warzywnego. Jest to warzywo bardzo wartościowe. Szpinak nowozelandzki powinien na stałe zagościć na talerzu każdego, kto walczy z anemią, a to dlatego, iż zawiera sporą dawkę żelaza i mnóstwo chlorofilu, który ma działanie krwiotwórcze. Ale nie tylko anemia jest przyczynkiem do tego by pokochać Trętwian czterorożny. Są to również poważne zabiegi operacyjne, w wyniku których trafi się sporo krwi oraz nadciśnienie czy cukrzyca.

Warzywo jest przy tym niskokaloryczne, można je więc stosować w diecie redukcyjnej. Surowy szpinak nowozelandzki ma w 100 gramach tylko 14 kcal. Oprócz powyższego dostarcza również wiele witamin z grupy B, a także witaminę A i C. Zawiera również kwas szczawiowy, wapń oraz fosfor. Szpinak nowozelandzki powinien się znaleźć również w diecie dzieci.

Zastosowanie szpinaku nowozelandzkiego

Szpinak nowozelandzki można przygotowywać dokładnie tak samo jak szpinak warzywny, np. szpinak Matador, szpinak malabarski czy szpinak wodny. Zbiera się jego liście oraz rozety liściowe z czubków pędów, co dodatkowo powoduje rozgałęzianie się rośliny i zwiększa jej plonowanie.

Można go dorzucać do zup jarzynowych, można jeść na surowo dodając do sałatek, można łączyć z jajkami i fetą, tworzyć różnorodne farsze do pierogów, ciast francuskich i naleśników. Może stanowić składnik sosu do makaronu. Surowy można położyć na kanapce, zapiec w tosterze na grzance. Może znaleźć się na pizzy obok rukoli czy roszponki.

To doskonały dodatek do zielonego smoothie, albo owocowo-warzywnego koktajlu.

By szpinak jak najmniej tracił swoich wartości w trakcie obróbki termicznej warto przygotowując go zastosować metodę gotowania na sucho. Umyte i odsączone (np. w wirówce do sałaty) liście wrzuca się na dno rozgrzanego, suchego garnka, soli i dusi przez około 2 minuty, po tym czasie należy je odwrócić, znów 2 minuty i dopiero teraz dodać np. masło lub oliwę, czosnek i śmietanę.

Czy szpinak nowozelandzki można mrozić?

Tak, szpinak nowozelandzki doskonale nadaje się do mrożenia. Liście i wierzchołki wystarczy umyć, dokładnie osuszyć i wrzucić do woreczków strunowych. Następnie odessać powietrze i gotowe – włożyć do zamrażarki. Można go również zblendować, nałożyć do pojemników na lód i zamrozić. Następnie kostki do pojemnika i do zamrażarki – idealne do smoothie.

Mrożony szpinak nie traci żadnych swoich wartości odżywczych. Podczas, gdy świeży szpinak im dłużej jest przetrzymywany, tym ma ich mniej.

Czy szpinak nowozelandzki jest szkodliwy?

Trętwian czterorożny zawiera spore ilości kwasu szczawiowego, a jego nadmiar w organizmie powoduje blokowanie wchłanianie wapnia. Dlatego więc nie można przesadzać z jedzeniem ani szczawiu warzywnego ani szczawiu nowozelandzkiego. Warto więc go przyrządzać w towarzystwie produktów, które są bogate w wapń, jak sery czy jaja.

Fot. główna: Forest & Kim Starr, CC BY 3.0, commons.wikimedia.org