Sałata jadowita – zastosowanie

Sałata jadowita (Lactuca virosa) jest gatunkiem rośliny należącym do rodziny astrowatych. Dawniej lecznicza roślina uprawna, teraz rozprzestrzeniony w Europie i na świecie chwast. W XIX wieku w Polsce stosowano ją w leczeniu chorób układu oddechowego. Była panaceum na kaszel. Ale i dziś wykorzystywana w medycynie ludowej. Podobna do innej sałaty, od której swoje początki wzięły wszystkie inne sałaty, z sałatą siewną na czele, a mianowicie do sałaty kompasowej, z którą często jest mylona.

Sałata jadowita, autor: H. Brisse, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Jak wygląda sałata jadowita

Sałata jadowita jest rośliną roczną lub dwuletnią, w zależności od tego kiedy się wysiała. Osiąga wysokość od 50 centymetrów do czasami prawie 2 metrów, a na końcu jej rozgałęziających się łodyg pojawiają się jasnożółte kwiatuszki, które zdobią roślinę w lipcu i sierpniu. Sama łodyga jest u dołu pokryta szczecinką, a im wyżej tym bardziej jest gładka. Liście odziomkowe są pierzaste, ząbkowane i kolczaste, te rosnące u dołu łodygi mają niebieskawo-zielony kolor, a te rosnące najwyżej są całobrzegie a ich nasada obejmuje łodygę.

Gdy sałata jadowita przekwitnie, w miejscu kwiatów pojawiają się owoce, które są czarnymi niełupkami zaopatrzonymi w aparat lotny, tzw. puch kielichowy. Umożliwia on przenoszenie niewielkich i lekkich nasionek na znaczne odległości.

Każda część rośliny po przełamaniu wydziela mleczny sok, który jest piekący i zażyty w nadmiarze jest trujący. Natomiast odpowiednio zaordynowany ma adekwatności lecznicze.

Sałata jadowita, autor: shopotam.ru, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org

Sałata jadowita – surowiec zielarski

Sałata jadowita jest od wieków znanym i stosowanym surowcem zielarskim. W medycynie naturalnej wykorzystywane jest zarówno ziele Herba Lactucae virosae (Herba Intybi angusti) jak i mleczny sok lactucarium germanicum.

Ale jej adekwatności uspokajające, relaksacyjne i , podobne do tych jakie wywołuje palenie opium sprawiły, iż w latach 70. była towarem handlowym, sprzedawanym w USA w postaci ekstraktów do palenia. Ich nazwy handlowe to “Lettucene” i “L’Opium”. Od opium sałata jadowita odróżniała się tym, iż dzięki temu, iż ziele nie zawiera alkaloidów podobnych strukturalnie do opiatów nie uzależniało, a przy tym nie wywoływało również typowych skutków ubocznych charakterystycznych dla opiatów, czyli nudności. Dlatego właśnie ziele sałaty jadowitej było często stosowane w leczeniu uzależnień od narkotyków.

Sałata jadowita, autor: H. Brisse, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org

Gdy brakowało opium do znieczulenia pacjentów dawnymi czasy, również w zastępstwie sięgano po ziele sałaty jadowitej. Badania nad sałatą jadowitą wykazywały brak toksyczności.

Ziele sałaty jadowitej można bez problemu kupić w sklepach zielarskich. Można je również zbierać samodzielnie w lipcu i sierpniu. Również piekący sok mleczny można pozyskiwać ścinając końcówki pędów i gdy zaschnie zbierać do naczynia. Roślinę można tak ścinać kilka razy w sezonie.

Właściwości sałaty jadowitej

Ziele sałaty jadowitej to przede wszystkim bogactwo alkaloidów, olejków eterycznych oraz kwasów organicznych. Do tego witaminę C, witaminy z grupy B oraz liczne makro- i mikroelementy. Natomiast mleczko zawiera oprócz alkaloidów również pochodne zaluzaniny, mannitol, laktony seskwiterpenowe, laktucerynę, laktucyktynę, kauczuk oraz laktucynę.

Sałata jadowita, autor: Me, Public Domain, commons.wikimedia.org

Właściwości sałaty jadowitej są naprawdę imponujące, przez co przez lata zarówno ziele jak i sok mleczny miały bardzo szerokie zastosowanie. Ale i dziś jest panaceum na wiele dolegliwości jak choćby:

• napar z ziela działa oczyszczająco na organizm, do tego pobudza trawienie, obniża poziom cukru we krwi, działa moczopędnie i wspiera wątrobę – jest wiec doskonałym wspomaganiem dla osób chcących się odchudzić,
• napar z ziela łagodzi zapalenia i krwawienia z dziąseł, dlatego stosowany jest do płukania gardła,
• rozdrobnione liście nakłada się na rany i otarcia powstałe w wyniku skaleczeń czy też łagodzą zmiany na skórze powstające w wyniku otarć powstałych przy używaniu protez,
• napar wspomaga leczenie zapalenia wątroby,
• napar działa przeciwbólowo, relaksująco, uspokajająco, nasennie, likwiduje ból brzucha spowodowany stresem oraz kołatanie serca

Warto poznać ten powszechnie u nas występujący chwast. Ale stosować tylko pod kontrolą lekarza. Spożyty w nadmiarze może doprowadzić do śpiączki, z której można się już nie obudzić.

Fot. główna: AnRo0002, CC0, commons.wikimedia.org