Róża damasceńska – uprawa i pielęgnacja

Zdjęcie: Róża damasceńska

Róża damasceńska (Rosa × damascena) to róża dość często uprawiana w ogrodach ze względu na bujne kwitnienie i przepiękny, intensywny zapach. W basenie Morza Śródziemnego uprawiana od czasów starożytnych, a Rzymianie rozpowszechnili ją na terenie południowej i zachodniej Europy. w tej chwili prawdziwą mekką róży damasceńskiej jest Bułgaria, gdzie w tzw. Dolinie Róż na wielkich obszarach uprawiana jest dla kwiatów, z których produkowany jest olejek różany i woda różana. Jest to głównie odmiana ‘Tringipetala’. Poza tym w całej Europie uprawia się kilka jej odmian w przydomowych ogrodach, właśnie ze względu na ten niebiański zapach, ale również dlatego, iż z jej płatków zrobić można doskonałe konfitury. Róża damasceńska nie rośnie dziko, można ją spotkać tylko w uprawie.

Jak wygląda róża damasceńska

Róża damasceńska jest mieszańcem, który występuje w dwóch odmianach:

• róża damasceńska letnia – jest mieszańcem róży francuskiej (Rosa gallica) i róży fenickiej (Rosa phoenicia), róże te kwitną raz w roku w czerwcu
• róża damasceńska jesienna – jest mieszańcem róży francuskiej (Rosa gallica), róży piżmowej (Rosa moschata) oraz i róży południowoazjatyckiej (Rosa fedtschenkoana), róże te kwitną w czerwcu i powtarzają kwitnienie na przełomie września i października

Krzew róży damasceńskiej dorasta przeważnie do 1,5 m wysokości, czasem do 2 m, to w zależności od odmiany. Na pędach kwiatowych wytwarza igiełkowate kolce. Listki są ciemnozielone, matowe o nieco wydłużonym, jajowatym kształcie. Spód liści jest lekko owłosiony. Kwiaty są pełne, czasem półpełne, różowe (rzadko, ale zdarzają się białe), z jasnym środkiem. Pięknie, słodko i intensywnie pachną. Gęsto oblepiają cały krzew. Pod ziemią krzew tworzy rozłogi.

Uprawa róży damasceńskiej

Róża damasceńska będzie najpiękniej kwitnąć posadzona w miejscu nasłonecznionym, ale poradzi sobie również rosnąc w półcieniu. I to chyba jedyny istotny wymóg, jeżeli chcemy by była bujnie obsypana kwieciem. Gleba wystarczy już tylko przeciętna. Róża ta dobrze znosi krótkotrwałe okresy suszy, ale zwłaszcza młode okazy powinno się podlewać i nie dopuszczać do zbytniego przesuszenia podłoża.

Różę damasceńską kopaną z gruntu najlepiej jest sadzić wczesną jesienią, gdy zaczynają padać deszcze. Wówczas do zimy pięknie się ukorzeni. Drugi termin to wczesna wiosna, gdy już nie ma silnych przymrozków. jeżeli kupujemy różę w donicy, to każdy termin sadzenia w okresie wegetacji rośliny jest dobry, pod warunkiem, iż jeżeli sadzimy ją latem to pilnujemy podlewania. Świeże nasadzenie w żadnym wypadku nie może zostać skazane na przesuszenie korzeni.

Ważne jest by podłoże wokół krzewu zostało wyściółkowane. Ściółkowanie podłoża zapewnia na dłużej wilgoć, chroni korzenie przed przegrzaniem latem i przemarznięciem zimą. Do tego sprawia, iż wokół krzewu wyrasta o wiele mniej chwastów. Ściółkowanie trawą lub kompostem nie tylko chroni, ale dostarcza również składników pokarmowych.

Pielęgnacja róży damasceńskiej

Róża damasceńska nie wymaga szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. O podlewaniu już wspomnieliśmy, nawożenia w zasadzie nie wymaga, chyba, iż ziemia jest wyjątkowo jałowa to można zastosować mineralny nawóz dla róż, albo jak pisaliśmy wyżej naturalne ściółkowanie.

Przycinanie róży damasceńskiej

Zabiegiem pielęgnacyjnym, którego jednak krzew ten wymaga jest przycinanie. I tu warto wiedzieć, że odmiany, które kwitną raz przycina się po kwitnieniu – w lipcu. Usuwa się wówczas pędy stare, przy samej ziemi, dzięki czemu zaczną tam przyrastać młode pędy. Cały krzew natomiast formujemy do pożądanego przez nas wyglądu. Można to robić, ale nie ma takiej konieczności i różę damasceńską można puścić na żywioł, usuwając jedynie pędy chore, uszkodzone czy słabe, ale to najlepiej uczynić wczesną wiosną, zanim ruszy wegetacja krzewu.

Natomiast odmiany róż damasceńskich powtarzających kwitnienie przycina się wczesną wiosną po przymrozkach, skracając pędy o 1/2 długości. I oczywiście usuwa się te przemrożone, uszkodzone i chore. Kolejne cięcie należy przeprowadzić po pierwszym kwitnieniu i skrócić pędy o 1/3 długości.

Odmiany róży damasceńskiej

Róża damasceńska występuje w kilku odmianach uprawowych. Jedne są idealne do tego by produkować z ich płatków olejek różany i konfitury, inne będą się pięknie prezentowały w ogrodzie. Wszystkie one intensywnie i uwodzicielsko pachną.

• Róża damasceńska ‘Trigintipetala’ – to odmiana uprawiana np. w Bułgarii i Turcji na skalę przemysłową. To właśnie głownie z tej odmiany powstaje olejek różany, który jest składnikiem wielu perfum, np. Chanel 5. Nazwa pochodzi od ilości płatków na jednym kwiecie, a jest ich ok. 30. Krzew tej odmiany mocno się rozgałęzia a pędy są grube i mocne, mają też sporo cierni i haczykowatych kolców. Łodygi są gęsto porośnięte małymi, owalnymi liśćmi, które są jasnozielone, zmieniającymi barwę jesienią na żółtą. Krzew bujnie kwitnie, kwiaty barwy różowej, z białawym wnętrzem. Bardzo intensywnie pachną, a co wyjątkowe po wysuszeniu jeszcze zyskują na aromacie. Róża damasceńska odmiany ‘Tringipetala’ zakwita w czerwcu i kwitnie dość krótko (3 tygodnie) na pędach zeszłorocznych, dlatego przycina się ją od razu po przekwitnięciu. W miejscu przekwitniętych kwiatów pojawiają się małe, owalne, jasnoczerwone owoce. Odmiana ta jest mało wymagająca i odporna zarówno na choroby jak i bardzo niskie temperatury. Wystarczy ją zasadzić i można na tym w zasadzie poprzestać, jeżeli mamy duży ogród. Płatki tej odmiany są idealne na konfitury i do tworzenia zapachowych dekoracji (pot-pouri)

• Róża damasceńska ‘Versicolor’ – inna jej nazwa to ‘Rosa Mundi’. Odmiana ta jest bardzo starą odmianą francuską, powstałą w roku 1581. Ma niezwykle atrakcyjne, półpełne kwiaty barwy bladoróżowej z karminowymi przebarwieniami, a paski te powstają w wyniku braku w płatkach czerwonego pigmentu. Niezwykle więc wyglądają ale również niezwykle mocno i pięknie pachną. Pojawiają się na przełomie czerwca i lipca, czasem powtarzają kwitnienie ale nie jest już ono tak spektakularne jak to pierwsze. Pędy osiągają 80-120 cm wysokości, są grube i sztywne a cały krzew ma kulisty pokrój. Odmiana bardzo oporna na choroby jak i na trzaskające choćby mrozy. Przycina się ją zaraz po przekwitnięciu, skracając pędy a co kilka lat można krzew odmłodzić wycinając również całkiem te najstarsze. Ta odmiana również jest uprawiana dla pachnących płatków oraz na konfitury.

• Róża damasceńska ‘Quatre Saisons’ – to odmiana powtarzająca kwitnienie, a jeżeli choćby nie powtórzy to kwitnie przez wiele tygodni, co czyni ją jedną z najdłużej kwitnących róż. Jest też odmianą zaliczaną do najstarszych europejskich odmian, o ile nie najstarszą. Jest kwiatostany są świetliście różowe, o zapachu wręcz odurzającym słodyczą. Krzew dorasta do 1,5 m wysokości. Jest to odmiana odporna na mróz, choroby oraz trudne warunki. Można ją sadzić w półcieniu. Jej płatki można wykorzystywać do tworzenia pachnących dekoracji i do wyrobu konfitur.

• Róża damasceńska ‘Madame Hardy’ – To również jedna z najstarszych wyhodowanych róż, odmiana ta powstała bowiem w roku 1832. Jej kwiaty są białe, z zielonym wnętrzem, powalają aromatem. Kwitną ponad 4 tygodnia i powtarzają kwitnienie. Dobrze znoszą choćby półcień. Krzewy dorastają do 150 cm wysokości, są rozłożyste. Jest to odmiana bardzo odporna na choroby oraz niskie temperatury.
• Róża damasceńska ‘York & Lancaster’ – to odmiana kwitnąca raz o niewielkich biało-różowych płatkach kwiatów. Bardzo intensywnie, słodko pachnie. Dorasta do 1,5-2 m wysokości. Ma niewielkie wymagania i może rosnąć w półcieniu. Nie powtarza kwitnienia. Jest odporna na choroby i w pełni mrozoodporna.

Właściwości i zastosowanie róży damasceńskiej

Róża damasceńska to roślina o wszechstronnych adekwatnościach i zastosowaniu, a poznano je i wykorzystywano już od siódmego wieku naszej ery.

Właściwości róży damasceńskiej

Olejek różany pozyskiwany z róży damasceńskiej ma adekwatności:

• przeciwzapalne
• przeciwbakteryjne
• antyoksydacyjne
• przeciwwirusowe
• w skład olejku różanego wchodzą między innymi geraniol, eugenol, nerol oraz flawonoidy
• zapach ma adekwatności uspokajające i relaksujące

Zastosowanie róży damasceńskiej

Z płatków róży damasceńskiej produkowany jest olejek różany, otrzymywany w procesach destylacji lub ekstrakcji. By pozyskać litr olejku różanego trzeba wykorzystać aż 5 ton płatków róży.

Olejek różany wykorzystuje się do pielęgnacji skóry problematycznej, wrażliwej, trądzikowej i dojrzałej ale również do aromaterapii, ma bowiem działanie kojące.

Róża damasceńska wykorzystywana jest w medycynie naturalnej, dzięki temu, iż wzmacnia serce, łagodzi bóle menstruacyjne i poprawia trawienie. Łagodzi również stany zapalne skóry. Korzeń krzewu jest doskonałym lekarstwem na kaszel i ma lekkie działanie przeczyszczające.

Dzięki temu, iż kwiaty róży damasceńskiej pięknie pachną wykorzystywane są do tworzenia potpourri.

Woda różana produkowana na bazie kwitów róży damasceńskiej ma adekwatności tonizujące, jest więc idealna do przemywania twarzy zmęczonej, trądzikowej, dojrzałej. Można ją również stosować jako płukankę do włosów, która je wzmacnia i wygładza dodając jednocześnie niezwykłego aromatu.

Róża damasceńska wykorzystywana jest również do produkcji wielu kosmetyków naturalnych. Są to kremy łagodzące i wzmacniające skórę. Ale również płyny micelarne do demakijażu, perfumy, mgiełki, szampony, odżywki do włosów, płyny do kąpieli czy mydła.

No i na koniec….z płat­ków kwiatowych róży damasceńskiej można zrobić doskonałe kon­fi­tury. I choćby dla nich warto mieć choć jeden krzew w ogrodzie.

Fot. główna: David Stang, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.org