Rola bakterii jelitowych w organizmie

Zdjęcie: bakterie-jelitowe

Tylko w jednej kropli płynu w jelicie grubym zamieszkuje około stu trylionów mikrobów, należących do tysięcy różnych gatunków, w tym ponad miliard bakterii. Jaka jest ich rola i jak duży wpływ ma na nasze życie?

Układ odpornościowy jest w jelitach¹

Jedną z najważniejszych funkcji bakterii jelitowych, obok procesów trawienia, jest wspomaganie układu odpornościowego we adekwatnym rozróżnianiu „swoich od obcych”. Choć wspomaganie to zbyt małe słowo, biorąc pod uwagę, iż jelita stanowią tak naprawdę nasz główny układ immunologiczny.

W jelitach znajduje się znacznie więcej komórek odpornościowych w porównaniu do narządów takich jak grasica czy śledziona. To w tym narządzie istnieje najbliższy kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Komórki układu odpornościowego od treści jelitowej oddziela tylko jedna warstwa nabłonka.

Bakterie jelitowe są bezpośrednio odpowiedzialne za to, czy układ odpornościowy będzie działał prawidłowo. To one, rozpoznając daną substancję, decydują, czy należy ją zwalczać, czy jest to potrzebny dla naszego organizmu składnik. Są swego rodzaju nauczycielami dla układu odpornościowego, mówiąc mu, kiedy należy podjąć reakcję, a kiedy jej zaniechać (brak zaniechania może skutkować reakcją alergiczną na składniki pożywienia).

Wpływ na apetyt²

Jedna z bardzo ciekawych teorii tłumaczących wpływ bakterii jelitowych na nasze zachcianki spożywcze i poziom sytości mówi o tym, iż bakterie nagradzają nas za dostarczanie im solidnej ilości pożywienia. Jak to możliwe?

Bakterie wytwarzają m.in. tyrozynę i tryptofan (obecnie większość osób nie posiada bakterii wytwarzających w odpowiedniej ilości ten aminokwas), które są przesyłane do mózgu. Aminokwasy te są następnie przekształcane w dopaminę i serotoninę. Ta pierwsza jest związana z ośrodkiem przyjemności w mózgu. Ta druga powoduje uczucie satysfakcji i przyjemnej senności.

I teraz najciekawsze: substancje przekaźnikowe sygnalizujące uczucie sytości są wytwarzane w organizmie znacznie obficiej, gdy jemy pożywienie odpowiednie do potrzeb naszych bakterii. Znacznie szybciej nasycimy się więc, spożywając bogate w błonnik warzywa.

Produkcja serotoniny – hormonu szczęścia

Aż 95% produkcji serotoniny powstaje w komórkach jelit. Wspomaga ona motorykę przewodu pokarmowego. W przypadku zatrucia powoduje biegunkę, by szybciej pozbyć się toksycznej substancji³.

Przez wielu serotonina nazywana jest hormonem szczęścia. Wpływa na odczuwanie pozytywnych emocji, takich jak radość, a także łagodzi te nieprzyjemne. Ze względu na możliwość redukcji uczucia lęku i niepokoju stosuje się ją w lekach na depresję i zaburzeniach nastroju.

Aby serotonina mogła być wytworzona w jelitach, potrzebny jest aminokwas tryptofan. Ponieważ w tej chwili w większości przypadków organizm go nie wytwarza (ze względu na zbyt zaniedbaną mikrobiotę jelitową), musimy dostarczyć go wraz z pożywieniem. Znajdziemy go w spirulinie, wielu nasionach (dyni, słonecznika, lnu, sezamu) oraz orzechach.

Substancjami ważnymi w syntezie serotoniny są także witamina C, magnez oraz witamina B6. Dobrze jest dbać o spożywanie tych substancji w codziennej diecie.

Modulowanie genów⁴

Ciekawą rolą bakterii jelitowych jest ich wpływ na ujawnianie się chorób zapisanych w genach. Mogą one poprzez modulację środowiska wewnętrznego niejako włączać i wyłączać ekspresję różnych genów w ludzkim organizmie. Stąd czasami zdarza się, iż w przypadku bliźniąt jednojajowych posiadających te same geny, ale inne mikroby, choroba genetyczna ujawnia się tylko u jednego z nich.

Co jeszcze robią dla nas dobre bakterie?

Jest jeszcze szereg innych czynności, w których biorą udział bakterie jelitowe:

• metabolizują lekarstwa,
• neutralizują związki rakotwórcze,
• pomagają we wchłanianiu substancji odżywczych (np. wapnia),
• przekształcają cukry, by móc pozyskać z nich energię,
• syntetyzują hormony i witaminy,
• uczestniczą w procesie trawienia,
• utrzymują równowagę pH.

Przypisy

1. M. Kossobudzka, Człowiek na ba(k)terie. Jak czerpać energię i zdrowie z jelit, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2018, s. 36-37.
2. G. Enders, Historia wewnętrzna. Jelita – najbardziej fascynujący organ naszego ciała, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2015, s. 208-211.
3. Tamże, s. 156.
4. R. Chutkan, Dobre bakterie, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2016, s. 36.

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: sdecoret.