Patison – uprawa, adekwatności i zastosowanie

3 miesięcy temu

Zdjęcie: Uprawa patisonów

Jak wygląda patison

Patison wyróżnia się płaskim, nieco talerzowatym kształtem z pofalowanymi krawędziami. Może przybierać różne kolory, od białego i żółtego po zielony, czasem zdarza się nakrapiany. Owoce osiągają wielkość od kilku do 20kilku centymetrów średnicy, a ich miąższ jest delikatny, kremowy i lekko słodkawy. Smakiem przypomina cukinię, ale jest on bardziej neutralny, co czyni warzywo doskonałą bazą dla wielu potraw. Gdy jest mały, jego skórka jest miękka, więc można je przygotowywać w całości. Dobrze już wyrośnięte patisony mają już skórę twardą niczym podeszwa i ich obranie staje się wyzwaniem

Uprawa patisonów krok po kroku

Uprawa patisona nie jest zbyt wymagająca, tak jak niewielkie wymagania ma i samo warzywo. Można go uprawiać zarówno z nasion, jak i z rozsady, co daje dużą elastyczność i dość gwałtownie zapewnia pierwsze plony.

Wybór stanowiska i przygotowanie gleby

Patison najlepiej rośnie na stanowiskach dobrze nasłonecznionych i osłoniętych od wiatru. Ziemia nie musi być jakaś super żyzna, ale wiadomo, im bardziej zasobna, tym bogatsze plony. Dlatego najlepsza będzie ziemia kompostowa, przepuszczalna, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6,0–7,0). Patisony potrzebują sporo wilgoci, ale nie w miejscach, w których rosną nie mogą tworzyć się zastoiny wodne, bo korzenie gwałtownie zaczną gnić.

Ziemię pod uprawę patisonów najlepiej jest przygotować już jesienią, przekopać, zasilić kompostem albo obornikiem. A wiosną tylko spulchnić, usunąć chwaty i zasadzić rozsadę albo wysiać nasiona i dobrze podlać.

Uprawa patisonów z nasion

Nasiona patisony można wysiewać bezpośrednio do gruntu:

Siew do gruntu

Termin: druga połowa maja, gdy minie ryzyko przymrozków.
Temperatura gleby: minimum 12°C – patisony są wrażliwe na chłód.
Głębokość siewu: około 2-3 cm.
Rozstaw: 80-100 cm między roślinami – patisony mają duże liście i potrzebują przestrzeni.

Siew w doniczkach (na rozsadę)

Termin: kwiecień.
Siew: nasiona wysiewa się do średniej wielkości, pojedynczych doniczek z lekkim podłożem przeznaczonym do siewu, umieszczając je na głębokości około 2 cm (najlepiej po 2 nasiona, jeżeli obydwa wykiełkują, tę słabszą uszczykujemy)
Temperatura: około 20–24°C w fazie kiełkowania.
Sadzenie do gruntu: w drugiej połowie maja, gdy mają 4–6 liści i minęła już groźba przymrozków.

Wysiew na rozsadę pozwala przyspieszyć zbiory o około 2 tygodnie!

Pielęgnacja patisonów

Podlewanie patisonów

Patisony wymagają regularnego podlewania (oczywiście jeżeli nie pada), zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców. Przy czym ważne jest, aby podlewać warzywa obficie, ale nie za często i nigdy nie polewać wodą liści.

Nawożenie patisonów

Warzywo to jest dość żarłoczne, dlatego warto nawozić glebę co 2–3 tygodnie, używając nawozów organicznych, np. gnojówki z pokrzyw, biohumusu albo obornika granulowanego.

Odchwaszczanie i ściółkowanie patisonów

Regularne odchwaszczanie, zwłaszcza na początkowym etapie wzrostu warzyw, zapobiega konkurencji z chwastami o wodę i składniki pokarmowe. Dobrze sprawdza się również ściółkowanie podłoża (np. słomą, ściółkowanie trocinami lub ściółkowanie trawą), które chroni glebę przed wysychaniem i nie pozwala panoszyć się chwastom.

Zbiory patisonów

Patisony zbiera się stopniowo, gdy owoce osiągną pożądany rozmiar:

Młode owoce (5–7 cm) – delikatne, idealne do marynowania, duszenia i smażenia.
Dojrzałe owoce (10–15 cm) – doskonałe do faszerowania i zapiekania.
Przerośnięte owoce (powyżej 15 cm) – usunięcie skóry jest wyzwaniem, ale gdy to się już uda i po wydrążeniu z pestek patisony idealnie nadają się na pikle np. w zalewie curry, albo jako składnik leczo, zamiast np. cukinii, jeżeli tej nie mamy pod ręką.

Regularne zbiory pobudzają roślinę do dalszego owocowania!

Właściwości odżywcze patisona

Patisony to warzywa niskokaloryczne (zaledwie 18 kcal/100 g), bogate w wodę i błonnik, co czyni je idealnym wyborem dla osób dbających o linię, albo dla tych, którzy chcą pozbyć się nadmiarowych kilogramów. Są także źródłem witamin (A, C, B6, kwasu foliowego), minerałów (potasu, wapnia, magnezu, fosforu) i antyoksydantów, które wspomagają układ odpornościowy i opóźniają procesy starzenia.

Zastosowanie patisonów w kuchni

Patisony to warzywa uniwersalne, które można przygotowywać na wiele sposobów:

patisony marynowane – młode patisony świetnie nadają się do słoików, gdzie stają się chrupiącym dodatkiem do sałatek i mięs.
patisony kiszone – małe warzywa idealnie nadają się do kiszenia
patisony faszerowane – starsze owoce można nadziewać mięsem, ryżem, warzywami czy serem i zapiekać.
patisony grillowane – pokrojone na plastry i skropione oliwą z oliwek zyskują delikatny, maślany smak.
zupy i sosy z patisonów – miąższ można blendować na kremowe zupy lub dodawać do gulaszy, leczo i zapiekanek.

Młode patisony można spożywać na surowo, dodając je do sałatek – ich smak jest wtedy najbardziej delikatny!

Ciekawostki o patisonie

Historia: Patisony pochodzą z Ameryki Środkowej i były uprawiane już przez Indian. Nazwa „patison” pochodzi od francuskiego słowa pâtisson, które oznacza „ciasto” lub „placek” – od kształtu przypominającego pieczywo.
Dekoracyjność: Niektóre odmiany patisonów, szczególnie te w intensywnych kolorach, są używane jako ozdoby w kuchni lub na stołach jesiennych.
Wieloletnie nasiona: Nasiona patisonów zachowują zdolność kiełkowania przez kilka lat, co ułatwia ich przechowywanie.

Bibliografia: