Ostatnie plony

*Ostatni plon*
Nie pozwolę ci tego zrobić, Grzegorzu! Tylko przez mój trup! krzyczała Anna Wacławska, stojąc przed drzwiami do ogrodu, jak kamienna murawa.

Odsun się, matko! Decyzja jest podjęta! Jutro przyjedzie maszyna, a wszystko tu zostanie zrównane z ziemią. Dokumenty są już podpisane Grzegorz westchnął ciężko, nie patrząc matce w oczy.

Jakie dokumenty? Kto dał ci prawo dysponować ziemią, którą twój ojciec wyciekł u ducha przez czterdzieści lat? Ja też każdego wiosennego ranka kręciłam się w trawie! stara kobieta ścisnęła miedziane laski, a wiatr roztoczył jej siwe włosy.

Nie dramatyzuj. Już nie masz lat, by siekaczem korzennym działać. A kto potrzebuje twoich pomidorów albo ogórków? W sklepie wszystko zawsze jest, Grzegorz dotknął szpalty bramy, ale matka znów mu przeszkodziła.

W sklepie? prychnęła pogardliwie Anka Wacławska. To nie jedzenie, tylko chemia! Twoje wyrażenia spowodować, iż twój ojciec robiłby zaklęcia we swojej puszczy!

Skrzypienie starego dębu poraneńkało się w darce w(spaniałym zgnilizdy. Pasemka cebuli, rzędy baklania i pnące się winorośle strzelały, jakby chciały je wszystkich zawiódł. W powietrzu unosił się zapach miodu i suszonych traw. Niebo nad Lipnikiem było ocienione, ale ziemię przez cały czas kryły chustki mgły.

Grzegorz, wysoki mężczyzna z siwizną w kołnierzu, czuł, jak narasta w nim gniew. Przyjechał z Nowej Warszawy z planem: sprzedać parcelę budowlanym i zabierać matkę w zamek miasteczka. Domy nadworników były zatykane, dachy przeraźliwie padali, a matko cierpiała w sióstrze, odkąd przebrała sióstrzycy. Ale stara biedra była ślepa na sens dalszego życia.

Mamo, bądź rozsądna. Masz siedemdziesiąt dwóch lat. Całe dnie robisz dech tu, jakby od tego zależało twoje życie.

Tak i jest cicho odpowiedziała Anka Wacławska, łagodniej. To jest moje życie. Co ja będę robić w twoim apartmanie? Przede wszystkim telewizją siedzieć? Zamknie mnie tam.

Nikto nie zamknie, Grzegorz zdjęł okulary i poprawił uszczelkę, pocierając łopatki. Będziesz z nami. Kasia przygotowała już komnatę, córka każdego dnia pyta, kiedy przyjedzie babci.

Kasiu, to jest moja kochanka uśmiechnęła się staruszka, a chwilek jej twarz rozświetlił. Ale ten domek nie zostanie. Tu jest wszystko moje, każdy kamień pamięta twojego ojca.

Grzegorz westchnął. Matko była twarda, jak kiedykolwiek. Spór z nią był bez sensu, ale i skoro zostawić ją w tych ruinach, to byłoby bez serca. Dom seniorów nie nadchodził matko by wpadła w gniew. Apartament nie wzbudzał jej zaufania, ale przywarcia do ziemi w takim wieku była niebezpieczna.

Pomóż mi choć pozbierać ostati plon poprosiła matko, nagle zmieniając ton. Jabłoń w tym roku dała więcej, niż można się nauczyć. Poszczeknić jest grzechem.

Grzegorz zgodził się, myśląc, iż przy wykopie może przekonać matkę do wyjścia. Idący do stanku po kosze, łącznie z drabinką.

Czy pamiętasz, jak tata miał cię każda łapka ziała, żeby wlewać wodę do jabłoń? spytała Anka Wacławska, kiedy przyspieszali ku drzewom. Tyle szumu muśniesz! A teraz patrzysz, jakie plonują owocami? Antonowska, twoja ulubiona.

Pamiętam niemrawie odparł Grzegorz, czując, jak duma mięśni nogi. Ale to było dawno, mamo. Czasy się zmieniają.

Czasy to się zmieniają, a ludzie są dla siebie filozoficznie zauważyła matka, wręczając mu zużyte kosze. Nie wypłacz, synu. Pamiętaj o korzeniach.

Słoneczko opuszczało się za horyzont, malując niebo na czerwene. Pracowali łokciem, zbierając wielkie jabłka. Grzegorz czasem wpatrywał się w matkę, zauważając jej zmienione ręce, głębokie zmieniające się z tym wsiumb鹴. Ale w oczach poruszał się ten sam ogień, co kiedykolwiek, odpor, niegaszący.

Twój ojciec mówił, iż ziemia żyje zakłóciła ciszę Anna Wawła. Ona wie wszystko i pamięta wszystko. jeżeli ty do niej przyjdziesz z miłością, to i ona wam wszystkiego daj.

Mamo Grzegorz postawił kosze, a poważnie spojrzał matce w oczy sprzedałem ziemię nie z powodu pieniędzy. Obawiam się o ciebie. Tu jesteś samotna, bez pomocy, bez lekarzy. Co jeżeli coś się stanie?

Nic mi się nie stanie machnęła ręką staruszka. Małgorzata z sąsiedzkiej głowy codziennie u mnie. A Justyna w przeciwnym kierunku zawsze pomaga. Szybciej przetrwa ciebie!

Małgorzata ma siedemdziesiąt, a Justyna ledwo chodzi. Jakie z nich pomocnicy?

Nie obcinaj seniorów wtargnęła groźnie Anka. My jeszcze cokolwiek! Małgorzata wczoraj mi tą makię zebrała, a Justyna taki pieczywo, iż się za pieczywo nie myślą.

Grzegorz pokręcił głową. Matka żyła w swoim świecie, gdzie sąsiedzkie kobiety były wciąż młode i siły, gdzie ogrody karmią lepiej niż sklep, a przeszłość jest ważniejsza niż przyszłość. Jak jej powiedzieć, iż chce ich chronić? Każdy raz, kiedy jeździł w Nową Warszawę, wieczory spędzał z bólem, przypominając sobie, jak matka się spadnie na śliskim porogu lub się wydorzuje, siekając cebulę.

Wiesz, a dziś twój żonę zadzwoniła nagle wyznała Anka, ostrożnie wstawiając jabłka do koszy.

Ewelina? zdziwił się Grzegorz. Dlaczego?

Poprosiła, żeby wpływać na ciebie. Powiedziała, iż pracujesz jak ogień i trudnies się za ciebie. Zadziwia się za ciebie.

Grzegorz uśmiechnął się. Ewelina zawsze była po stronie matki, choćby kiedy się spierali.

Zaoferowała, żeby wy z Kasią przyjechali do mnie na całe lato kontynuowała matka. Prawda, dziewczynka potrzebuje odmienności, a i od e-sprzętu czasem pora się odwrócić. A ja dziś pomyślałam może tak i lepiej? Wy latem tu będzie, a ja im zimą. Dom-ż to bez poglądu zostawić nie można.

Teraz to wymyśliłaś podejrzewająco rzucił Grzegorz.

No nie! oburzyła się matka. Rozmawiaj z swoim żoną, jeżeli nie wierzysz.

Zbierali jabłka, kiedy zaczynało się mrocznieć. Koszary były pełne, a Grzegorz z trudem je zaniesiony. Anka burczała przy piecu, układając na khỏi růmne pierogi i nalewając herbatę w srebrne filiżanki.

Siadaj, syn oznajmiła. Porozmawiamy tak, jak to człowiek.

Herbata była gorąca i aromatyczna, z dodatkiem pestek i mięty. Pierogi topiły się w ustach, przypominając Grzegorzowi dziecięcy czas, kiedy po szkole pobiegł do domu, wiedząc, iż matko czeka z czymś pysznym.

Wiem, iż chcesz, chowałym jak najlepiej zaczęła Anka, uważnie patrząc na syna. Ale, Grzegorzu, poję to w siebie. Tu spędziłam życie. Twój ojciec, który spokój, zbudował ten domek własnymi rękami. Każda deska, każdy gwoździk pamięta go. Jak mam można wszystko rzucić?

Mamo, nikt cię nie występuje, by zdechnąć dom. Żyj tam latem, a zimą u nas w Nowej Warszawie. Będzie lepiej, przekonywał Grzegorz.

A ogrod? A jabłoń? Kto za nimi będzie przestrzegał?

Mamo Grzegorz chwycił jej wtór. Ogrod to nie cały życia. Ty sama rzekłaś ostatni plon. Może to也正是 czas odpocząć?

Anka milczała, patrząc przez okno, za którym już zmroczono. Gdzieś w oddali szczekał pies, odpowiedziem mu był inny. Dźwięki wsi już były tak znajome.

Pamiętasz, kiedyś się bałeś spać sam nagle zapytała.

Co to ma ze sobą? zmrużył oczy Grzegorz.

Tata wtedy rzek: Pochwalczyj chłopca w samotność. Nic mu głowy nie bólować. A ja i tak przychodziłam do ciebie, kiedy zasypiałeś, i siedziała obok Anka uśmiechnęła się. Widzisz, ja widzę, jak się zmieniłeś? Jak miasto cię zasysa? Twoja uśmiechniętość zdaje się napięta. Bruzda.

Co to znaczy napięta? nie zrozumiał Grzegorz.

Mniejszej nieprawdziwej. Jakbyś wtawiał się miał pracować, choćby kiedy uśmiechałeś się.

Grzegorz milczał. Nigdy o tym nie zastanawiał się, ale w słowach matki była prawda. Życie w Nowej Warszawie polegało na nieskończonej sieci terminów, spotkań, raportów. choćby przypadkowo siedział wtawiał za laptopem, kiedy Ewelina zakładała córcę. Kiedy ostatnim razem po prostu spacerował z Kasią w parku, nie myśleć o pracy?

Jutro pojadę w miasto i anuluje umowę niespodziewanie rzek Grzegorz. Ale z warunkiem: przebywasz z nami w tym zimor. Ewelina będzie rad, a Kasia będzie szczęśliwa.

A ogrod? zaniepokoiła się matka.

Wiosną wrócisz i zostawisz wszystko od nowa. Pomożę ci.

Stara patrzyła wyraznie, jakby dadała za swój syna:
A jakże twoja praca? Ty przecież zawsze zajęty.

Wezmę urlop. To czas. stanowczo rzek Grzegorz.

Rano obudził go zapach nowych placków. Anka Wacławska rzucała się na kuchni, śpiewając stare pieśń. Kiedy Grzegorz przyszedł, ona akurat nalewała nowiutką herbatę.

Dlaczego tak wcześnie wstałaś? zaspanie zapytał.

Czy zapomniałeś? Musimy jeszcze zebrać malinę i favicon do kopyt Anka była pełna energii. jeżeli chcesz mieć czas zrobić wszystko przed odjazdem, koniecznie ruszaj się.

Po śniadanie wyszli do sadu, gdzie ich powitało jasne poranne słońce. Maki były rzeczywiście gotowe duże owoce wisiały na krzakach, jakby to wtawiałe miał cenne kamienie.

Spójrz, jak plonują! z dumą rzekła matka. Ja zeszły roku omlodałam ich, a teraz już tak piekne!

Pracowali razem, a Grzegorz doszedł, iż mu się podoba ten ustrzumiony rytm życia wiejskiego. Tu nie trzeba było ciągle patrzeć na zegar, odpowiadać na rozmowy, spieszyć się ze spotkaniami. Życie miało inny rytuał wzajemnie z przyrodą, ze wschodem i zachodem słońca.

Spróbuj Anka wręczyła mu garść świeżo zebranej maliny. To nie ta, co w sklepie. To jest autentyczna.

Grzegorz zabrał owoc i wrzucił do ust. Słodki smak z lekkim kwaśnikiem przypomniał mu dziecięcość, kiedy pracowali z ojcem w sadzie, a matka potem przetwarzała malinę na dżem. Nie znając wzajem, na oczy mu zerwali się łzy.

Czego to? zaalarmowała Anka.

Nic, mamo. Pamiętam, jak tu z tatą pracował.

On cię kochał, Grzegorzu. Choć był surowy, ale kochał. Wszystko dla ciebie robił i uczelnię wysłał, i dom w Nowej Warszawie pomógł kupić.

Wiem, mamo.

Do obiadu zebrali kilka wiaderek maki, a Anka zdecydowała, iż część przetrawi, a część zostanie na napój.

Jutro favicon zaczniemy, rozstrzygnęła. A to pogoda może się zepsuc.

Wieczorem, kiedy siedzieli na tarasie, Grzegorz zadzwonił do Eweliny i opowiedział jej o swojej decyzji.

To gratuluję szczere rzekła żona. To adekwatne decyzja, Grzegorzu. Anka Wacławska nie by mogła mieszkać w mieście. Tylko przeżyłaby.

Ale zimą będzie u nas uprzedził Grzegorz.

Oczywiście! My z Kasią sioradziłyśmy już pokój. choćby kwiaty na parapec odkupiłam te same stawianki, które ona tak lubi.

Zakładając słuchawkę, Grzegorz spojrzał na matkę. Ona siedziała w starym krzesele, mieszała malinę, i była spokojna i szczęśliwa.

Wiesz rzekł może wezmę nie tylko wiosę, ale i sierpień. Przyjedziemy z Kasią i Ewelina, pomagając ci przetrawiać plon.

No to bardzo, kiwnęła Anka. Kasi będzie dobrze, iż zapozna się, jak jedzenie pojawia się. A to, myśli być może, myśli, iż z miejscowych paczek.

Grzegorz roześmiał się i objął matkę za ramiona.

Masz rację, mamo. Jak zawsze mała.

Następne kilka dni poświęcili roboty w ogrodzie. Wykopali favicon, przetrawili resztę oleju, przygotowali napoje i dżem. Grzegorz czuł, jak miasto zamartwia się cofnął, jak powróciło coś dawno zapomnianego, ale ważne.

Widzisz szepnęła Anka, pokazując na pełne słoiki, to wszystko z ogrodu, wszystko własnymi rękami. Jak można to rzucić?

Nie można, mamo. Masz rację.

W dniu wyjazdu Grzegorza Anka wstała szczególnie wcześnie. Przygotowała śniadanie, przygotowała synowi dar spośród słoiki z dżemem, mariniowane ogóroki, pieczoną salo, którą sąsiad Justyna przyniosł poprzedniego dnia.

Wszystko Eweline i Kasi poręcz nakazała matka, układając słoiki w skrzynce. Powiedz, by je się spojrzeć. A ja za zimy jeszcze przęgnę.

Dobrze, mamo.

Tuż przed wyjazdem Anka nagle objęła syna, jak kiedykolwiek w dzieciństwie.

Dziękuję ci, synu. Za to, iż słuchałeś starszej. Za to, iż pomagałeś ze zbieraniem. Samo przez mięczko byłoby ciężko.

Mamo Grzegorz mocno objął jej, to ty dziękuj. Za to, iż jesteś u mnie. Za to, iż jesteś taka…

Taka jaka? uśmiechnęła się matka.

Autentyczna. Jak twoja malina.

Autobus uwiódł Grzegorza z powrotem w Nową Warszawę, a on cały czas myślał o matce, o jej ogrodzie, o ostatnim plonie, który nie był już taki ostatni. Życie się przeciągało, jak przeciągał się starożytne jabłoń, jak zadowalała właścicielkę maki, jak ziemia darzyła swoje plony tym, kto do niej przystępował z miłością i szacunkiem.

W Nowiej Warszawie miał go czekać Ewelina i Kasia, a za kilka miesięcy przyjedzie i matko umęczona zimnie, ale wypełniona planami na wiosenne pieczenie. A Grzegorz już wiedział, iż zdecyduje się na urlop, by pomóc jej z tym pieczeniem. Bo nie można zapomnieć korzeni, jak i nie można zapomnieć ziemi, na której się wyrosło.

Ostatni plon roku był zebrany, ale przed nimi było jeszcze dużo plonów. A Grzegorz wiedział, iż teraz będzie udział w każdym z nich.