Orzechy i kariatydy. Co dary jesieni mają wspólnego z architekturą?

Orzechy w kulturze śródziemnomorskiej symbolizują dostatek, płodność i urodzaj. Od wieków kojarzy się je także ze szczęściem zdobytym poprzez trud i wysiłek, na który wskazuje ich twarda łupina. Może dlatego zawsze stanowiły dobry pomysł na podarunek, sugerując, iż bliskiej nam osobie życzymy pokonania wszelkich przeszkód i cieszenia się owocami ciężkiej pracy.

O ile skojarzenia te są dość oczywiste, o tyle mało kto łączy orzechy ze starożytną… architekturą. Czy wiecie bowiem, iż mają one związek z ważnym elementem tejże, zwanym kariatydami? Najsłynniejszy przykład kariatyd podziwiać możemy oczywiście na Akropolu, gdzie ciąg rzeźbionych podpór zdobi portyk Erechtejonu.

kariatyda według Encyklopedii PWN: podpora architektoniczna w formie posągu kobiety dźwigającej na głowie elementy architektoniczne (belkowanie, balkon itp.); w starożytności stosowana w budowlach greckich, głównie porządku jońskiego (m.in. kory Erechtejonu, na zdjęciu), w czasach nowożytnych wykorzystywana w architekturze, a także w rzemiośle artystycznym i grafice

Kariatydy to podpory architektoniczne przypominające stojące kobiety, dźwigające na głowie gzyms, balkon lub belkowanie, a choćby całą kondygnację. Według Pauzaniasza, greckiego geografa i podróżnika żyjącego w II w. n.e., inspirowane są one postaciami kapłanek Artemidy o przydomku Karyatis, czyli dosłownie: „Artemidy Orzechowego Drzewa”. Karyatis – wioska na Peloponezie, w której rosło wyjątkowo dużo drzew orzecha włoskiego – szczyciła się bowiem piękną świątynią bogini. W czasie święta jej poświęconego kapłanki nosiły na głowach kosze wypełnione orzechami, oddając się radosnym tańcom na cześć swej boskiej pani.

Orzechy – symbol dostatku, płodności i urodzaju

Warto dodać, iż w opinii rzymskiego architekta Witruwiusza (I w. n.e.), rzeczownik kariatydy ma inne pochodzenie – wywodzi się od dawnego określenia oznaczającego „dziewczęta ze wsi Karyai”. Chodzi o młode kobiety pochodzące z wioski w greckim regionie Lakonia. Okolica ta sprzyjała wrogowi podczas wojen perskich. Grecy zrównali więc Karyai z ziemią, a mieszkanki osady sprzedali do niewoli. W ramach kary skazano je również na wykonywanie rozmaitych ciężkich prac. Kariatydy, czyli upamiętniające je podpory o kobiecych kształtach, miały służyć ku przestrodze i przypominać, czym grozić może zdrada ojczyzny. Na niekorzyść tej teorii działa jednak fakt, iż kariatydy w architekturze pojawiły się przed wojnami perskimi.

Zdjęcie główne: kariatydy Erechtejonu w Atenach