Niespotykane zjawisko w Bieszczadach. Na naszym kontynencie zdarza się to rzadko

Zdjęcie: Niespotykane zjawisko w Bieszczadach | foto Kamil Mielnikiewicz

Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez profil Pigułka Świata: Polska, w Bieszczadach występuje tak zwany „ruchomy las górski”, czyli fragment drzewostanu iglastego na stromym stoku, w którym cały kompleks glebowo-roślinny przesuwa się w dół zbocza. Takie obszary są „żywą mapą ruchu”, widoczną zarówno dla badaczy, jak i dla turystów spacerujących po stokach.

Dlaczego drzewa się przesuwają?

Według Pigułki Świata: Polska na przesuwanie wpływa kilka nakładających się czynników:

• nachylenie stoku – strome zbocza sprzyjają powolnym przemieszczaniom mas ziemi;
• torfowe i luźne gleby – w podłożu tego typu korzenie nie są trwale zakotwiczone i cały fragment gruntu może „sunąć” w dół;
• naturalne procesy osuwiskowe – długotrwałe, powolne ruchy podłoża powodują przesuwanie się wraz z nim rosnących drzew.

Te czynniki w zestawieniu prowadzą do sytuacji, w której korzenie wraz z częścią podłoża przesuwają się, podczas gdy pnie drzew zachowują zwykle pionową orientację dzięki korekcyjnemu wzrostowi.

Co dzieje się z drzewami?

Jak komentuje profil Pigułka Świata: Polska, obserwacje pokazują, iż pnie drzew pozostają stosunkowo proste. Rośliny „korygują” wzrost, aby zachować pion. Jednocześnie korony i całe egzemplarze przemieszczają się o kilka centymetrów rocznie, co w perspektywie dekady może dać przesunięcie mierzone w metrach. To powolne tempo ruchu sprawia, iż zjawisko jest zauważalne przy dłuższych obserwacjach terenowych.

WARTO PRZECZYTAĆ: Bieszczady w zasięgu ręki. Dzięki temu zobaczysz góry bez wychodzenia z domu

Rzadkość i znaczenie naukowe

Profil Pigułka Świata: Polska podkreśla, iż podobne „ruchome lasy” są w Europie rzadkością, a w Polsce występują wyłącznie w Bieszczadach i w kilku innych ograniczonych obszarach górskich. Badacze monitorują te stanowiska, by lepiej zrozumieć mechanizmy osuwiskowe i procesy geologiczne w górach. Wiedza ta ma praktyczne znaczenie, bowiem pomaga ocenić stabilność stoków, przewidywać zagrożenia i planować działania ochronne.

Fragmenty „ruchomego lasu” są dostępne do obserwacji podczas wędrówek po odpowiednich stokach Bieszczadów. Dla odwiedzających zjawisko może być interesujące jako „żywy” dowód procesów geomorfologicznych: skorygowane pnie drzew, lekko przesunięte linie koron czy drobne deformacje terenu stanowią elementy, które pozwalają dostrzec, iż krajobraz górski jest dynamiczny, a nie statyczny.

Uwaga praktyczna i perspektywy badań

Profil Pigułka Świata: Polska wskazuje, iż obserwowanie ruchomych lasów wymaga czasu i cierpliwości. Zmiany są powolne, ale wyraźne przy systematycznych pomiarach. Badania tych obszarów dostarczają cennych danych o aktywności osuwiskowej i procesach związanych z interakcją gleby, wody i roślinności. W dłuższej perspektywie może to wspierać efektywniejsze zarządzanie terenami chronionymi oraz planowanie zagospodarowania przestrzennego w rejonach górskich.