Mieczyk – Gladiola – uprawa i pielęgnacja

Zdjęcie: Mieczyki ogrodowe

Mieczyk vel gladiola (Gladiolus) to rodzina prawie 300 gatunków roślin wieloletnich należących do rodziny kosaćcowatych, tej samej do której należą irysy, frezje oraz krokusy. Spotyka się je powszechnie w Europie (oprócz północy), Azji oraz w Afryce, gdzie ich różnorodność jest największa. W Polsce rosną dziko dwa gatunki mieczyków: Mieczyk błotny (Gladiolus palustris) i Mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus). Natomiast najbardziej znany i powszechnie uprawiany w ogrodach jest Mieczyk ogrodowy (Gladiolus x hybridus).

Nazwa Mieczyk pochodzi od łacińskiego słowa Gladius – miecz

Podział mieczyków

Tworzenie nowych odmian mieczyków stało się tak powszechne i powstało ich tyle, iż już bardzo wcześnie zaczęto tworzyć podziały tych przepięknie kwitnących kwiatów. Można zatem znaleźć podziały ze względu na wysokość rośliny, termin kwitnienia, wielkość i zabarwienie kwiatów, ze względu na termin kwitnienia czy na kształt kwiatów, który jest najpowszechniej stosowany od roku 1931 aż do dziś. A podział ten wygląda następująco:

• mieczyki wielkokwiatowe (Gladiolus x hybridus grandiflorus)
• mieszańce primulinus (Gladiolus x primulinus hybridus)
• wielkokwiatowe mieszańce primulinus (Gladiolus x primulinus grandiflorus)
• mieczyki miniaturowe, a wśród nich dzieli się je na podgrupy: podgrupę motylkowych nazywanych również Butterfly lub Schmetterling oraz podgrupę miniaturowych z kwiatami o pofalowanych brzegach płatków (Ruffled Miniatures).

Ale stworzono również klasyfikację, dzięki której po numerach i literach można w kilka chwil odnaleźć interesującą nas odmianę w katalogach, cechy bowiem każdego mieszańca ogrodowego są jasno określone. Stworzony został botaniczny indeks odmian mieczyków, który jest trzycyfrową liczbą przypisaną każdej roślinie przed nazwą jej odmiany:

Pierwsza cyfra w indeksie określa maksymalną średnicę kwiatostanu (mierzy się średnicę drugiego od dołu kwiatka wówczas, gdy ten najniższy już przekwitnie):

• 100 – kwiaty miniaturowe – poniżej 6,4 cm
• 200 – kwiaty drobne – 6,5-9 cm
• 300 – kwiaty średniej wielkości – 9,1-11,5 cm
• 400 – kwiaty duże – 11,6-14 cm
• 500 – kwiaty olbrzymie – powyżej 14,1 cm

Druga i trzecia cyfra określają kolor i odcień kwiatów, z tym, iż liczby nieparzyste oznaczają, iż płatki kwiatów są kolorowe a nie jednobarwne, znacz to również, iż mogą mieć wyraźną plamę, pasek lub kropki na jednym lub wszystkich płatkach albo też na dwóch czy trzech znajdujących się w środku kielicha. Liczba nieparzysta oznaczać może również iż płatki mogą być też na swoich krawędziach zabarwione innym:

• 00 – 01 – biały
• 02 – 03 – jasno zielony
• 04 – 05 – zielony
• 10 – 11 – kremowy, blado żółty
• 12 – 13 – jasno żółty
• 14 – 15 – żółty
• 16 – 17 – ciemno żółty
• 20 – 21 – blado pomarańczowy
• 22 – 23 – jasno pomarańczowy
• 24 – 25 – pomarańczowy
• 26 – 27 – ciemno pomarańczowy
• 30 – 31 – blado łososiowy
• 32 – 33 – jasno łososiowy
• 34 – 35 – łososiowy
• 36 – 37 – ciemno łososiowy
• 40 – 41 – blado różowy
• 42 – 43 – jasno różowy
• 44 – 45 – różowy
• 46 – 47 – ciemno różowy
• 52 – 53 – jasno czerwony
• 54 – 55 – czerwony
• 56 – 57 – ciemno czerwony
• 58 – 59 – czarno-czerwony
• 60 – 61 – blado malinowy
• 62 – 63 – jasno malinowy
• 64 – 65 – malinowy
• 66 – 67 – ciemno malinowy
• 68 – 69 – czarno-malinowy
• 70 – 71 – blado liliowy
• 72 – 73 – jasno liliowy
• 74 – 75 – liliowy
• 76 – 77 – ciemno liliowy
• 78 – 79 – purpurowy
• 80 – 81 – blado niebieski
• 82 – 83 – jasno niebieski
• 84 – 85 – niebiesko-fioletowy
• 86 – 87 – ciemno niebiesko fioletowy
• 90 – 91 – kasztanowy
• 92 – 93 – jasno szary
• 94 – 95 – szary
• 96 – 97 – szaro-czerwony
• 98 – 99 – brązowy

Bardzo często spotkać się można również z podziałem według okresu, w których kwiaty kwitną. Wówczas do nazwy dołączone będzie oznaczenie literowe. Taki podział zawiera w sobie 7 grup gladioli:

• I grupa – bardzo wczesna – zakwita przed upływem 70 dni od posadzenia – kod VE (Very Early)
• II grupa – wczesna – zakwita po upływie 70-74 dni – kod E (Early)
• II grupa – wczesna połowa lata – po upływie 75-79 dni – kod EM (Early Midseason)
• IV grupa – kwitną w połowie lata – po upływie 80-84 dni – kod M (Midseason)
• V grupa – druga połowa lata – po upływie 85-90 dni – kod LM (Late Midseason)
• VI grupa – późna – po upływie 91-99 dni – kod L (Late)
• VII grupa – bardzo późna – po upływie 100 dni i później – kod VL (Very Late)

I ostatni podział mieczyków, z którym możecie się spotkać w literaturze czy też w sklepach internetowych czy u stacjonarnych przedawców to podział mieczyków według ich wysokości:

• bardzo niskie – czyli niższe niż 60 cm
• niskie – osiągające miedzy 61 a 90 cm wysokości
• średniej wielkości – osiągające miedzy 91a 110 cm wysokości
• wysokie – osiągające miedzy 111 a 130 cm wysokości
• bardzo wysokie – czyli wyższe niż 131 cm

Jak wygląda mieczyk

Mieczyki ogrodowe w zależności od odmiany osiągają od 50 do 120 cm wysokości. Ich łodygi się nie rozgałęziają, a na ich szczytach wyrastają kwiatostany ułożone na łodygach w formie kłosów. Tych kwiatów może być od 12 do 24. Podczas, gdy okazy rosnące w naturze mają kwiaty drobne, to już te uprawiane w ogrodach mieszańce osiągają pokaźne rozmiary. Mają lejkowatą budowę, a ich płatki mogą być pojedyncze, pełne a także przybierać formę Cristata (mają wówczas na płatkach grzebieniaste narośla). Brzegi płatków mogą być gładkie, pofałdowane lub karbowane.

I do tego te kolory…Cała gama odcieni żółci, pomarańczy, różu, czerwieni, fioletu oraz bieli. Wiele odmian jest dwubarwnych albo wielobarwnych. Do tego często dodatkowe zdobienia w postaci plamek o różnych kształtach i smug. Gladiole kwitną w lipcu i sierpniu.

Mieczyki ogrodowe wytwarzają bulwy pędowe, które kształtem przypominają spłaszczone cebule, ale nie składają się z łusek. Widać to dokładnie na przekroju poprzecznym, iż ich miąższ jest jednolity. Tylko na zewnątrz pokrywają je zeschnięte łuski. Liście gladioli są wąskie, długie, lancetowate, przypominające swym wyglądem właśnie miecze, stąd nazwa rośliny. Owocem mieczyka jest torebka, a nasieniem oskrzydlony orzeszek.

Sadzenie mieczyków

Mieczyki, by pięknie rosły potrzebują stanowiska dobrze nasłonecznionego, a przy tym osłoniętego od wiatru, gdyż wysokie łodygi oblepione kwiatami albo zaczną się pokładać, albo wręcz w trakcie deszczu z silnym wiatrem się złamią. Gladiole będą również rosnąć w półcieniu, ale ich kwitnienie będzie słabsze a kwiaty mniejsze.

Bulwy gladioli sadzi się wiosną, najlepiej w kwietniu, w maju i można jeszcze z początkiem czerwca (wówczas zakwitną jesienią). Wszystko zależy od pogody. jeżeli wiosna przyszła wcześnie i nic nie zapowiada już trzaskających mrozów, to może to być i koniec marca. Ważne, żeby podłoże nie było podmokłe i podmarznięte. jeżeli choćby po posadzeniu trafiają się noce z przymrozkami, cebulom nic się nie stanie.

Zanim jednak weźmiemy się za sadzenie cebul należy je zaprawić. jeżeli zaprawa jest w proszku, można to zrobić bezpośrednio przed posadzeniem, jeżeli natomiast płynna, to po 20-30 minutowym moczeniu cebule muszą dokładnie wyschnąć. Dlatego lepiej jest zaprawić je dzień przed sadzeniem. Do zaprawienia cebul można użyć kilku preparatów: Merpan, Kaptan czy Sarox. Można je również zaprawić domowymi sposobami.

Ziemia dla mieczyków powinna być żyzna, próchnicza i mieć odczyn tylko lekko kwaśny (pH ok. 6,5). jeżeli więc jest kwaśna, już jesienią dobrze jest odkwasić glebę. jeżeli mamy więc ciepły, pogodny dzień można zabrać się za sadzenie gladioli. Bulwy powinny znaleźć się na głębokości 3-krotności swojej wysokości, jest to więc ok. 15 cm. Rozstaw cebul to ok. 10-15 cm. Dobrze jest stworzyć gladiolom optymalne warunki, czyli dobrze zdrenować miejsce, w którym rosną. Można to zrobić mieszając ziemię, torf, kompost z piaskiem albo keramzytem, perlitem lub wermikulitem. Po zasadzeniu całość podlewamy.

Gladiola musi zostać wykopana przed zimą! Sadzi się ją w tym samym miejscu co 3 lata.

Pielęgnacja mieczyków

Ziemia, w której rosnąć mieczyki powinna być przez cały okres ich wegetacji dobrze spulchniona i na bieżąco odchwaszczona. W okresie wzrostu i kwitnienia ważne jest również by miała stałą umiarkowaną wilgotność. Odmiany wysokie dobrze jest palikować, pędy oblepione kwiatami mają tendencję do pokładania się, zwłaszcza gdy pada i wieje.

Ważne w pielęgnacji mieczyków jest ich nawożenie. Pierwszy raz wiosną, gdy na powierzchni będą już widoczne przynajmniej 3 liście. Powinien to być nawóz uniwersalny do roślin kwitnących, ale uważać należy by nie przesadzić z azotem, grozi to bowiem gniciem cebul, a sama roślina będzie miała więcej liści niż kwiatów. Gdy pąki zaczną pękać wtedy nawozić należy preparatami z dużą ilością fosforu i potasu. Zapewni to bujne kwitnienie, a cebulom pozwoli się regenerować i magazynować pokarm.

Jeśli chcemy by mieczyki zdobiły pomieszczenia, ścina się je wówczas, gdy rozkwitną już 2-3 dolne kwiatki. Należy robić to bardzo ostrym nożykiem w dzień bezdeszczowy, zostawiając 3-4 liście by cebula lepiej rosła i dojrzewała. jeżeli mają zdobić ogród, ścina się je zaraz po przekwitnięciu.

Gladiola nie jest w stanie przetrwać zimy nawet, gdy dobrze osłonimy ściółką bulwy. No, może jeżeli zima jest wyjątkowo łagodna. Dlatego jesienią wykopuje się bulwy, odrzuca te chore, pokryte plamami i uszkodzone, suszy w przewiewnym miejscu do mementu, gdy nowe cebulki z łatwością będą się oddzielały od starych. Następnie układa się je w pojemnikach (góra 2 warstwy) z wiórami i przenosi co suchego i ciemnego pomieszczenia, gdzie temperatura oscyluje w granicach 5°C. jeżeli temperatura zacznie przekraczać 10°C, cebule zaczną kiełkować.

Na 2-3 tygodnie przed sadzeniem należy wynieść skrzyneczki do jasnego pomieszczenia z temperaturą 12-15°C, by zaczęły budzić się z zimowego snu.

Zastosowanie mieczyków

Ale gladiola to nie tylko pełna uroku roślina ozdobna. Naukowcy odkryli, że zawiera w sobie wiele substancji aktywnych biologicznie. Niektóre z nich oddziałują choćby przeciwdepresyjnie. Do tego wiele bulw mieczyków rosnących dziko ma jadalne bulwy. Jednak ich najważniejszą rolą jest sprawianie, iż świat wokół nas jest piękniejszy, są to bowiem w większości mieszańce przeznaczone do uprawy w ogrodzie oraz na kwiat cięty.

Odmiany mieczyków

• Mieczyk ‘Alba’ – kwiaty białe
• Mieczyk ‘Fidelio’ – kwiaty różowo-fioletowe z lekko pofalowanymi brzegami płatków
• Mieczyk ‘Spic and Span’ – kwiaty w odcieniu koralowego różu
• Mieczyk ‘Green Star’ – kwiaty białe z odcieniem zieleni
• Mieczyk ‘Prince of Orange’ – kwiaty bladożółte z pomarańczowym obrzeżem płatków
• Mieczyk ‘Mahler’ – kwiaty w kolorze karmazynowego wina
• Mieczyk ‘Rigoletto’ – kwiaty barwy delikatnego różu,
• Mieczyk ‘Vuvuzela Frizzle’ – kwiaty w kolorze lila-róż
• Mieczyk ‘Fire Cracker’ – kolor intensywnie czerwony

Fot. główna: depositphotos.com