Lubczyk ogrodowy – uprawa, pielęgnacja, zastosowanie

Zdjęcie: Lubczyk ogrodowy – magi

Lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) jest byliną należącą do rodziny selerowatych. Lubczyk ma również inne nazwy, bo co region to inaczej go zwą: nazywa się go magi, magii, maggi, ale ma też swoje ludowe nazewnictwo: korzeń, lubiśnik lekarski, mleczeń czy łakotne ziele. Roślina pochodzi z Afganistanu i Iranu. U nas jest niezwykle popularnym dodatkiem do zup i innych dań, a to dzięki swojemu niezwykłemu aromatowi i smakowi. Rosół bez magi? Niemożliwe! Dlatego gości niemal w każdym warzywniku.

Jak wygląda lubczyk ogrodowy

Lubczyk należy do rodziny selerowatych i jego liście przypominają właśnie budową liście selera. Natomiast łodygi są dużo bardziej masywne i dłuższe, osiągają bowiem ok. 1,5 metra wysokości, choć zdarza się, iż mogą być dłuższe. W dużej części łodyga jest naga, a dopiero przy jej końcach pokazują się pióropusze liści na rozgałęzieniach. Liście mają intensywnie zielony kolor i są mocno powcinane.

Magi kwitnie w lipcu i sierpniu a jej drobniutkie ciemnozielone, połyskujące kwiatuszki zebrane są w baldachy szczytowe. Gdy przekwitną pojawiają się owoce w postaci podwójnych rozłupni. Częścią podziemna maggi jest kłącze, często podłużnie rozcięte. Ma średnicę ok. 5 cm. Od niego odrasta kilka korzeni osiągających długość do ok. 25 cm.

Cześć nadziemna lubczyku ogrodowego przez zimą zamiera, ale wiosną roślina pięknie się odradza.

Lubczyk wygląda może dość niepozornie, choć w sprzyjających warunkach może wyrosnąć w ogrodzie spore krzaczysko, ale za to pachnie nieziemsko. Trudno znaleźć drugą przyprawę ziołową, której aromat byłby aż tak intensywny. Wystarczy lekko rozetrzeć liść między palcami by wydobyć niezwykły, korzenny i bardzo intensywny aromat. Smak magii to również wielka moc. Jest mieszaniną słoności, słodkości, gorzkości oraz kwaśności z lekko wyczuwalną ostrą nutką. Smak taki nazywany jest umami.

Uprawa lubczyku ogrodowego

Uprawa lubczyku ogrodowego jest niezwykle prosta. Wystarczy zasadzić kłącze (odrost korzeniowy) lub wysiać nasiona i maggi będzie pod ręką przez lata, jest to bowiem roślina wieloletnia. Ale by cieszyć się latami tym aromatycznym zielem, dobrze jest stworzyć roślinie optymalne warunki uprawy.

Ważne jest miejsce – magii lubi ciepło i słońce. Ziemia nie może być ciężka, gliniasta, jałowa, mocno kwaśna i ani zbyt mokra, ani zbyt sucha. Idealna dla lubczyku będzie to żyzna ziemia, dobrze uprawiona, przepuszczalna o stałej, umiarkowanej wilgotności. I tyle. jeżeli lubczyk ogrodowy zostanie zasadzony albo wysiany do takiego podłoża, to sukces uprawowy murowany.

Jeśli mamy do zasadzenia odrost korzeniowy z kawałkiem kłącza albo sadzonkę kupioną w doniczce, najlepiej jest sadzić wówczas lubczyk wiosną, ostatecznie do końca lata, ale pod warunkiem, iż sadzonka taka będzie systematycznie podlewana. Natomiast nasiona wysiewa się do gruntu w sierpniu, zaraz po ich zebraniu.

Pielęgnacja magi

Magi nie ma szczególnych wymagań jeżeli chodzi o jej pielęgnację. Wystarczy dbać o to, by w początkowej fazie wzrostu wiosną nie została zagłuszona przez chwasty. Później staje się tak dorodna, iż mało który chwast jej zagrozi. Choć zawsze warto odchwaszczać uprawy, bo rośliny niepożądane zabierają tym uprawianym wodę i składniki pokarmowe z podłoża.

Należy również pamiętać o systematycznym podlewaniu magii w okresach bezdeszczowych, a także jej zasilaniu nawozami, oczywiście najlepiej tymi pochodzenia naturalnego. Maggi można np. ściółkować kompostem. Kompost będzie nie tylko zasilał roślinę łatwo przyswajalnymi składnikami pokarmowymi, ale również chronił podłoże przed nadmiernym odparowywaniem wody. Nie masz kompostu? Wystarczy świeżo skoszona trawa. Ściółkowanie trawą będzie równie efektywne. Maggi można również nawozić biohumusem albo obornikiem granulowanym. Nawozy organiczne są najlepsze dla roślin, które z czasem wylądują na naszym talerzu.

Zastosowanie lubczyku ogrodowego

Lubczyk ogrodowy stosowany jest przede wszystkim w kuchni jako ziele przyprawowe. Czy ktoś w ogóle wyobraża sobie rosół bez lubczyku? :O jeżeli choćby ktoś nie używa lubczyku w postaci zielonych liści na pędzie, to stosuje suszone mieszanki warzywne czy kostki rosołowe, albo “Maggi” w postaci płynnej, gdzie lubczyk gra jedną z ról głównych. Magii dodaje się również do innych zup, sosów a choćby wytwarza się lubczykową nalewkę zwaną kordiałem.

Lubczyk można stosować w postaci świeżenie ziela, ale bez problemu można go wysuszyć i trzymać w szczelnym pojemniku. Nie taci wówczas wiele ze swego aromatu.

Lubczyk był w wierzeniach ludowych (i pewnie wciąż jeszcze jest) traktowany jak afrodyzjak. Przyczepiony do sukni ślubnej miał zapewnić małżeństwu wieczną szczęśliwość. A dodany do pierwszej kąpieli niemowlęcia gwarantował mu w przyszłości szczęśliwą miłość.

Lubczyk jako roślina lecznicza

W lecznictwie wykorzystywany jest przede wszystkim korzeń lubczyku. Odwar wykonany z korzenia wspomaga leczenie różnych dolegliwości dróg moczowych, np. infekcjach pęcherza moczowego oraz niewydolność nerek, a to dzięki jego adekwatnościom przeciwbakteryjnym, odtruwającym i moczopędnym. Ma działanie moczopędne, dzięki czemu zapobiega powstawaniu kamieni w układzie moczowym.

Dzięki temu, iż zawiera dużo fitosteroli (steroli roślinnych) przypisuje mu się działanie przeciwmiażdżycowe oraz obniżające poziom złego cholesterolu. Lubczyk ma działanie przeciwmiażdżycowe i obniża poziom cholesterolu. Do tego wspomaga pracę serca.

Ziele to zawiera kumarynę, dlatego działa także przeciwzakrzepowo. Natomiast kwas chlorogenowy zawarty w lubczyku ma zdolność obniżania ciśnienia tętniczego. To wciąż nie wszystkie prozdrowotne i lecznicze działanie lubczyku, ale już powyższa lista zachęca by na stałe przy nas zagościł.

Lubczyk jako produkt kosmetyczny

Korzeń lubczyku można stosować do kąpieli, ma działanie rozkurczowe, działa również kojąco. Taka kąpiel polecana jest dla wszystkich po wyjątkowo stresującym dniu, albo w trakcie bolesnych miesiączek. Wywar z lubczyku jest również doskonały do moczenia stóp, możesz dzięki temu pozbyć się patogenów grzybowych i przykrego zapachu.

Przepis na wywar z korzenia lubczyku ogrodowego:

• 40 g korzenia lubczyku pokroić na drobne kawałki
• 1 szklanka wody
• gotować na małym ogniu przez 20 minut
• przecedzić i wlać do wanny lub miski wypełnioną ciepłą wodą
• moczyć ciało w wannie lub stopy w misce przez 15 minut

Olejek lubczykowy jest również stosowany jako jeden ze składników perfum.

Generalnie nie ma przeciwskazań dla stosowania lubczyku, jest jednak grupa osób, która nie powinna spożywać go w większych ilościach:

Silne działanie rozkurczowe sprawia, iż lubczyku nie powinny stosować kobiety w ciąży

Fot. główna: Derzsi Elekes Andor, CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org