Kontrolerzy sprawdzają każdy dom z tym urządzeniem. Sprawdź szuflady natychmiast. Brak tego dokumentu kosztuje 5 tysięcy zł

1 tydzień temu

Urzędnicy w całej Polsce ruszyli z niezapowiedzianymi kontrolami domów. Sprawdzają jedną rzecz, a brak odpowiednich papierów może kosztować cię fortunę. Pierwsi właściciele już płacą wysokie mandaty – i nie ma od tego odwołania.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Gminy dostały zadanie, z którego się nie wywikłają

Zmasowane kontrole szamb to nie kaprys lokalnych urzędników, ale prawny obowiązek nałożony przez państwo. Jak informuje Portal Samorządowy, każda gmina musi sprawdzić gospodarstwa domowe niepodłączone do kanalizacji co najmniej raz na dwa lata. jeżeli tego nie zrobią, same otrzymają kary finansowe.

Skuteczność akcji jest imponująca. W samym Krakowie przeprowadzono już 570 kontroli w 2025 roku, wykrywając 151 wykroczeń i nakładając 61 mandatów na łączną kwotę 14 200 złotych. Dla porównania – w całym 2024 roku było to 174 mandaty za 29 750 złotych.

Podwarszawskie Łomianki skontrolewały 410 właścicieli, wystawiając 3 mandaty. Nowy Targ przeszedł przez ponad 1500 nieruchomości – 8 mandatów, przy czym dwóch właścicieli odmówiło ich przyjęcia i sprawy trafiły do sądu.

Co dokładnie sprawdzają kontrolerzy?

Pierwsza rzecz, o którą pytają urzędnicy to aktualna umowa z firmą asenizacyjną posiadającą zezwolenie na odbiór nieczystości. To podstawowy dokument – jego brak oznacza automatyczny mandat 500 złotych.

Równie najważniejsze są rachunki i faktury z ostatnich dwóch lat potwierdzające regularne wywożenie ścieków. Jak wyjaśnia portal Zielony Ogródek, inspektorzy sprawdzają nie tylko fakt wywozu, ale też jego częstotliwość. Standardowe szambo 10-metrowe dla czteroosobowej rodziny powinno być opróżniane co 2-3 miesiące.

Trzeci element to stan techniczny zbiornika. Kontrolerzy sprawdzają szczelność szamba – przecieki to poważne zagrożenie dla środowiska. W przypadku przydomowych oczyszczalni dodatkowo weryfikowana jest dokumentacja odbioru osadów ściekowych.

Historie z pierwszej linii. Polacy już płacą wysokie kary

Pan Józef z gminy pod Warszawą otrzymał mandat 3000 złotych za brak dokumentacji z ostatnich dwóch lat. „Myślałem, iż wystarczy mieć umowę. Nie wiedziałem, iż muszę przechowywać wszystkie rachunki” – opowiada.

Jeszcze gorzej skończyło się dla właściciela posesji na Podkarpaciu. Kontrolerzy wykryli nielegalną rurę odprowadzającą ścieki do rowu melioracyjnego. Kara administracyjna wyniosła 20 tysięcy złotych.

Na osiedlu domków letniskowych w zachodniopomorskim podczas kontroli okazało się, iż 70% zbiorników nie spełnia norm szczelności. Właściciele zostali zobowiązani do pilnej wymiany instalacji na własny koszt.

Co to oznacza dla ciebie?

Jeśli masz szambo – natychmiast sprawdź czy posiadasz aktualne umowy i komplety rachunków z ostatnich 24 miesięcy. Brak któregokolwiek z tych dokumentów może skończyć się mandatem 500 złotych, a w przypadku postępowania sądowego karą do 5000 złotych.

Jeśli korzystasz z przydomowej oczyszczalni – musisz mieć także dokumentację wywożenia osadów. Większość właścicieli o tym nie wie i może zostać zaskoczona podczas kontroli.

Jeśli planujesz ukryć się przed kontrolą – to najgorszy możliwy pomysł. Utrudnianie kontroli może skutkować dodatkowymi karami do 5000 złotych i wezwaniem policji.

Pamiętaj – kontrole mogą odbyć się o każdej porze dnia bez zapowiedzi. Urzędnicy mają prawo żądać natychmiastowego okazania dokumentów.

Praktyczne kroki do wykonania już dziś

Krok 1: Sprawdź swoją umowę Czy masz podpisaną umowę z firmą asenizacyjną? Sprawdź czy firma ma odpowiednie zezwolenia – tylko takie dokumenty będą uznane przez kontrolerów.

Krok 2: Uporządkuj rachunki Zbierz wszystkie faktury za wywóz ścieków z ostatnich dwóch lat. jeżeli brakuje jakichkolwiek dokumentów, skontaktuj się z firmą wywozową o duplikaty.

Krok 3: Sprawdź częstotliwość Portal Kamal-bet przypomina, iż przy szambie 10-metrowym dla 4-osobowej rodziny wywóz powinien następować co 2-3 miesiące. jeżeli masz większe odstępy, możesz zostać ukarany.

Krok 4: Oceń stan zbiornika Sprawdź czy twoje szambo nie przecieka. Stare zbiorniki często nie spełniają współczesnych norm szczelności.

Branże i firmy w centrum uwagi

Szczególnie narażone na kontrole są gospodarstwa w miejscowościach, gdzie budowana jest nowa kanalizacja. Samorządy łączą kontrole z akcjami informacyjnymi o możliwości podłączenia do sieci.

Intensyfikacja kontroli następuje też w okresie wiosenno-letnim, gdy wzrasta ryzyko nielegalnego wylewania ścieków do rowów czy bezpośrednio na grunt. Jak podkreśla portal Topagrar, takie praktyki mogą skutkować nie tylko mandatem, ale też postępowaniem karnym.

Firmy asenizacyjne odnotowują wzrost zapotrzebowania na swoje usługi. Do stacji zlewnych dowożonych jest znacznie więcej nieczystości niż rok temu – znak, iż właściciele domów zaczynają przestrzegać przepisów.

Wysokie kary mają uzasadnienie środowiskowe

Surowe przepisy to odpowiedź na gigantyczny problem ekologiczny. Portal Samorządowy szacuje, iż około 2 miliony gospodarstw domowych w Polsce nie ma podłączenia do kanalizacji. Według raportu NIK, aż 80-90% nieczystości z takich gospodarstw trafia do środowiska nieoczyszczonych.

Nieszczelne szamba zagrażają nie tylko przyrodzie, ale też zdrowiu mieszkańców korzystających z przydomowych studni. Substancje z nieoczyszczonych ścieków mogą skażać wody gruntowe na głębokości kilkunastu metrów.

Efekty zaostrzonych kontroli są już widoczne – firmy asenizacyjne odbierają coraz więcej nieczystości, co oznacza, iż właściciele przestają nielegalnie pozywać się odpadów.

Alternatywy dla tradycyjnego szamba

Przydomowa oczyszczalnia ścieków może być długoterminowym rozwiązaniem. Choć droższa w instalacji (15-25 tysięcy złotych), zwykle jest tańsza w eksploatacji. Oczyszczone ścieki można odprowadzać do gruntu, co eliminuje koszty wywozów.

Podłączenie do kanalizacji – jeżeli w twojej okolicy planowana jest budowa sieci, warto poczekać z większymi inwestycjami. Wiele gmin oferuje dofinansowania na przyłącza.

Modernizacja zbiornika – jeżeli masz stare, nieszczelne szambo, rozważ wymianę na nowoczesny zbiornik z HDPE. Koszt 8-15 tysięcy złotych może się gwałtownie zwrócić w kontekście unikania kar.

Jak przygotować się na kontrolę?

Zorganizuj dokumentację – wszystkie papiery związane ze szambem trzymaj w jednej teczce. Kontrolerzy mogą pojawić się bez zapowiedzi, a chaos w papierach odbiorą jako utrudnianie kontroli.

Prowadź ewidencję – notuj daty wywozów, ilości odebranych nieczystości, dane firmy. Proste zestawienie może uratować cię przed mandatem.

Fotografuj stan zbiornika – zdjęcia przed każdym wywozem mogą służyć jako dodatkowy dowód prawidłowego utrzymania instalacji.

Czego można spodziewać się w przyszłości?

Kontrole będą się nasilać, a przepisy prawdopodobnie staną się jeszcze surowsze. Portal Dobrzezmieszkaj informuje, iż właściciele nieruchomości w obszarach objętych siecią kanalizacyjną mają już obowiązek podłączenia, co ogranicza możliwość korzystania z szamb.

Od 2028 roku planowane są zmiany w systemie naliczania opłat – wysokość będzie zależała od profilu zużycia (im stabilniejszy, tym niższe koszty).

Technologie oczyszczalni również się rozwijają, stając się tańszymi i efektywniejszymi. Inwestycja w nowoczesną oczyszczalnię może być długoterminowym rozwiązaniem, szczególnie tam, gdzie kanalizacja nie jest planowana w najbliższych latach.

Terminy, których nie można przegapić

Do 30 czerwca 2025 roku właściciele szamb i oczyszczalni muszą złożyć w urzędach gminy informacje o sposobie gospodarowania nieczystościami. Wymagane są dane o umowach oraz dowody zapłaty z ostatnich 3 miesięcy.

Niezłożenie tych informacji skutkuje automatycznym wezwaniem na kontrolę. Brak współpracy może oznaczać mandat 500 złotych, a w przypadku uporczywego uchylania się – karę do 5000 złotych.

Źródła: