Gorset jest najbardziej rozpoznawalnym elementem damskiego stroju krakowskiego. Popularność zawdzięcza malarzom Młodej Polski Stanisławowi Wyspiańskiemu czy Piotrowi Stachiewiczowi, którzy na przełomie XIX i XX w. zbłądzili na podkrakowską wieś. Można śmiało powiedzieć, iż to gorset świadczył o bogactwie i statusie społecznym noszącej go gospodyni. Najwspanialsze gorsety noszono nie tylko w Jaworznie, a więc de facto na pograniczu Galicji i Śląska, ale również w Bronowicach, Modlnicy i wielu innych wsiach położonych po zachodniej stronie Krakowa. A ponieważ decydował nie tyle zwyczaj i tradycja, co chęć wywyższenia się nad inne gospodynie, bogactwo wzorów haftowanych na gorsetach było ogromne.
Krakowska panna młoda
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Krakowska_panna_m%C5%82oda_-_Stachiewicz.jpg
Haft rozwijał się wraz z ewolucją stroju krakowskiego, to znaczy już od XVIII wieku. Na gorsetach znajdujemy przede wszystkim motyw kolorowych kwiatów – czerwonych, niebieskich, a choćby żółtych czy złotych.
Przykład znakomitego haftu regionalnego z Jaworzna
Zazwyczaj wyszywano róże w formie rozwiniętej lub w formie pąków haftowano zarówno na przedniej jak i tylnej części gorsetu.
Kolorowy haft o motywach roślinnych wzbogacano cekinami i kolorowymi koralikami. Do tego dochodziły jeszcze ozdobne haftki lub guziczki i chwasty inaczej nazywane chwaścikami, czyli ozdobne zakończenia sznureczków.
Haftka, czyli zapięcie gorsetu
Gorsety szyto z sukna atlasowego, głównie granatowego lub czarnego. Zdarzały się jednak i inne barwy. Na przykład w okolicach Liszek i Kaszowa, a także po drugiej stronie Wisły w Tyńcu używano gorsetów czerwonych, niebieskich, zielonych a choćby fioletowych.
Gorset zakończony był dużą ilość kaletek, w formie trapezów, co miało podkreślać talię. W tańszych wersjach kaletki zamieniano na fałdki. Efekt tego zabiegu był jednak ten sam, chodziło o podkreślenie figury wystrojonej w gorset panny czy też gospodyni.
