„Dlaczego to, co jedzą zwierzęta, ma znaczenie dla ich zdrowia i długowieczności?”

schronisko.org.pl 1 dzień temu

Dlaczego to, co jedzą zwierzęta, ma znaczenie dla ich zdrowia i długowieczności?

„Jesteś tym, co jesz” – to dobrze znane powiedzenie odnosi się nie tylko do ludzi, ale również do naszych zwierzęcych towarzyszy. Coraz częściej dostrzegamy, jak ogromny wpływ ma dieta na nasze zdrowie i samopoczucie, jednak ta świadomość nie zawsze w pełni przekłada się na opiekę nad psami czy kotami. Według danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Karmy dla Zwierząt Domowych (FEDIAF) z 2023 roku w Polsce żyje 8,4 miliona psów i 7,5 miliona kotów. Każdego dnia czekają one na posiłek, który ma znaczenie o wiele większe niż tylko zaspokojenie głodu. Codzienne wybory żywieniowe opiekunów decydują o ich zdrowiu i przyszłości. Pożywienie to przecież nie tylko „paliwo” umożliwiające aktywność, ale także budulec dla każdej komórki, naturalna ochrona przed chorobami i inwestycja w dłuższe, zdrowsze życie. Zanim sięgniemy więc po kolejną puszkę czy worek karmy, warto pomyśleć, czy nasz wybór naprawdę będzie służyć zdrowiu i dobremu samopoczuciu pupila.

Naturalne potrzeby żywieniowe

Choć psy i koty żyją obok nas – nierzadko choćby pod jednym dachem – ich organizmy funkcjonują inaczej, co wynika z odmiennych uwarunkowań ewolucyjnych. Pies, jako względny mięsożerca, przystosował swój układ pokarmowy do trawienia pewnych ilości składników roślinnych, na przykład warzyw czy zbóż. Mimo to jego dieta powinna opierać się głównie na produktach pochodzenia zwierzęcego, bogatych w pełnowartościowe białko, które dostarcza energii i niezbędnych składników budulcowych.

Kot natomiast jest typowym drapieżnikiem, całkowicie uzależnionym od pokarmu mięsnego. Jego organizm został ukształtowany tak, aby czerpać niemal wszystkie składniki odżywcze wyłącznie z tkanek zwierzęcych. Białko i tłuszcze pełnią u niego nie tylko rolę źródła energii, ale również dostarczają aminokwasów (jak tauryna), których jego organizm nie potrafi samodzielnie syntetyzować.

Podstawowe zasady odpowiedniego żywienia

Określenie „dobre odżywianie” jest bardzo szerokie, ale można je sprowadzić do kilku uniwersalnych zasad. Przede wszystkim dieta musi być zbilansowana i pełnowartościowa, czyli dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych – białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i minerałów – w proporcjach dopasowanych do jego potrzeb. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze zmienia się pod wpływem wielu czynników, między innymi wieku czy stanu zdrowia. Młody, rosnący organizm ma ogromne zapotrzebowanie na energię i budulec w postaci białka, dlatego karma dla szczeniąt czy kociąt różni się składem od tej dla dorosłego zwierzęcia czy seniora, który wymaga bardziej wsparcia stawów i nerek.

Równie ważna jest jakość pożywienia. Mniejsze porcje karmy o wysokiej zawartości mięsa i zdrowych tłuszczów są znacznie bardziej wartościowe niż duże objętościowo posiłki wypełnione tanimi zbożami czy innymi dodatkami o niskiej strawności. W idealnym scenariuszu jedzenie pupila powinno mieć krótką i zrozumiałą listę składników. Opiekun musi także pamiętać o bezpieczeństwie i unikać produktów toksycznych dla zwierząt, na przykład czekolady, cebuli, czosnku czy winogron. Dieta powinna być ponadto dostosowana do trybu życia – zwierzę aktywne, pracujące czy spędzające dużo czasu w zewnątrz, potrzebuje znacznie więcej kalorii niż jego rówieśnik prowadzący spokojny tryb życia w mieszkaniu.

Gotowe karmy, dieta domowa czy BARF – jakie mamy możliwości?

Opiekunowie zwierząt mają do dyspozycji kilka modeli żywienia, z których każdy ma swoje wady i zalety. Najpopularniejszym rozwiązaniem są gotowe karmy komercyjne. Sucha karma ceniona jest za wygodę podawania, łatwość przechowywania oraz długi termin przydatności. Wiele karm tego typu wzbogacanych jest o kompleksy witamin i minerałów, a ich chrupiąca struktura bywa wskazywana jako element wspierający higienę jamy ustnej. Skuteczność większości granulek i chrupek w zapobieganiu chorobom przyzębia pozostaje jednak kwestią dyskusyjną. Drugim popularnym rozwiązaniem jest karma mokra, zwykle postrzegana przez zwierzęta jako smaczniejsza i bardziej aromatyczna. Jej główną zaletą jest wysoka zawartość wody (około 70-80%), która sprzyja odpowiedniemu nawodnieniu organizmu. Jest to szczególnie ważne w przypadku kotów, które z natury piją mało wody, a odpowiednie nawodnienie chroni ich układ moczowy.

Obok karm komercyjnych coraz większą popularność zdobywa żywienie domowe. Samodzielne przygotowywanie posiłków daje pełną kontrolę nad jakością i rodzajem użytych składników, ale wiąże się też z pewnymi wymaganiami. Potrzebna jest nie tylko wiedza z zakresu dietetyki weterynaryjnej i – w wielu przypadkach – staranna suplementacja, chroniąca przed groźnymi niedoborami, ale także sporo czasu oraz dobra organizacja na co dzień. Podobnych wyzwań dostarczają diety surowe, w tym najbardziej znana dieta BARF (Biologically Appropriate Raw Food), bazująca na surowym mięsie, kościach, podrobach i niewielkim dodatku warzyw. Uważana jest za najbardziej zbliżoną do naturalnego sposobu odżywiania przodków psów i kotów, ale wiąże się z ryzykiem mikrobiologicznym i koniecznością bardzo precyzyjnego bilansowania.

Jak rozpoznać dobrą karmę?

Na rynku dostępna jest ogromna gama produktów żywieniowych dla zwierząt, które różnią się nie tylko ceną, ale przede wszystkim jakością. Różnica między karmą premium a produktem niskiej jakości jest widoczna już na pierwszy rzut oka po analizie etykiety. W karmach wysokogatunkowych na pierwszym miejscu w składzie znajduje się dokładnie określone mięso, na przykład w formie „świeżego mięsa z kurczaka” lub „dehydratyzowanego mięsa jagnięcego”. Stosowanie świeżych, naturalnych składników przekłada się na lepszą biodostępność, czyli stopień, w jakim organizm potrafi przyswoić i wykorzystać zawarte w pożywieniu substancje odżywcze. W tańszych produktach dominują natomiast ogólne sformułowania: „mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego” lub „mączka mięsno-kostna”, bez wskazania źródła i jakości surowca.

Tanie wypełniacze – kukurydza, pszenica czy soja – stosowane w nadmiarze, dostarczają głównie pustych kalorii i mogą obciążać układ pokarmowy, a u zwierząt wrażliwych prowadzić do alergii lub nietolerancji. Konserwanty, sztuczne barwniki i polepszacze smaku, choć dopuszczone do stosowania, również stanowią obciążenie dla organizmu, zwłaszcza w przypadku długotrwałego podawania.

Konsekwencje błędów dietetycznych

Niewłaściwie skomponowana dieta, niezależnie od tego, czy opiera się na niskiej jakości karmie komercyjnej, czy na źle zbilansowanych posiłkach domowych, nieuchronnie prowadzi do problemów zdrowotnych. Niedobory składników odżywczych mogą objawiać się w różny sposób. Brak kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 może być przyczyną matowej, łamliwej sierści i problemów skórnych, a niedobór tauryny u kotów może prowadzić do zwyrodnienia siatkówki i kardiomiopatii rozstrzeniowej. Z drugiej strony, nadmiar pewnych składników może być równie szkodliwy. Przykładowo, zbyt wysokie spożycie wapnia w diecie szczeniąt ras dużych i olbrzymich może skutkować nieprawidłowym rozwojem szkieletu i deformacjami kostnymi.

Do najczęstszych skutków niewłaściwego żywienia należy otyłość, dotykająca choćby połowy zwierząt domowych w wieku od 6 do 11 lat. Nadwaga nie jest wyłącznie problemem estetycznym, ale poważnym schorzeniem zwiększającym ryzyko cukrzycy, chorób stawów, zaburzeń krążenia i oddychania, a w konsekwencji skracającym życie. Jednym z głównych czynników sprzyjających otyłości jest popularny zwyczaj podawania resztek z ludzkiego stołu. Takie jedzenie niemal zawsze jest dla pupila zbyt tłuste, przesolone i za mocno przyprawione, przez co wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe, a w skrajnych przypadkach prowadzi choćby do zapalenia trzustki.

Żywienie a proces starzenia – co warto wiedzieć?

Sposób żywienia wpływa nie tylko na codzienne samopoczucie zwierzęcia, ale także na tempo starzenia i długość życia. Harmonijnie skomponowana dieta powinna zawierać m.in.:

przeciwutleniacze (np. witaminy C i E) – neutralizują wolne rodniki, chronią komórki przed uszkodzeniem i spowalniają procesy starzenia,
wysokiej jakości białko – wspiera utrzymanie masy mięśniowej w podeszłym wieku, sprzyja regeneracji tkanek, gojeniu się ran i ogólnej witalności,
kwasy tłuszczowe omega-3 – działają przeciwzapalnie, łagodzą objawy chorób stawów, wspomagają pracę mózgu, poprawiają funkcjonowanie układu krążenia, kondycję skóry i sierści oraz wspierają zdolności poznawcze.

Utrzymywanie prawidłowej masy ciała przez całe życie zmniejsza ryzyko cukrzycy i chorób ortopedycznych, a odpowiednio dobrana karma dla zwierząt z predyspozycjami do problemów wątrobowych, kardiologicznych czy nerkowych potrafi spowolnić rozwój choroby i poprawić komfort życia. Dobór takiej diety powinien być jednak zawsze konsultowany z lekarzem weterynarii, aby uniknąć ryzyka pogorszenia stanu zdrowia. Troska o pożywienie wysokiej jakości to zatem inwestycja w dłuższe, zdrowsze i bardziej komfortowe życie naszego towarzysza.

Wskazówki, które pomogą zadbać o zdrowie zwierzęcia

Dobrze dobrana dieta to taka, która wspiera zdrowie pupila, a jednocześnie jest wygodna i realna do stosowania dla opiekuna. Dzięki temu codzienne karmienie przynosi obustronne korzyści – zwierzę zyskuje energię i witalność, a opiekun pewność, iż dba o nie najlepiej, jak potrafi. Jak znaleźć taki złoty środek?

Czytaj etykiety

Pierwszym krokiem do podejmowania dobrych decyzji jest nauka czytania etykiet na opakowaniach karm. Należy zwracać uwagę na kolejność składników – te, których jest najwięcej, wymienione są na początku. Warto szukać jasno zdefiniowanych źródeł mięsa i unikać produktów opartych na ogólnikach i wypełniaczach zbożowych.

Postaw na dietę ustaloną z ekspertem

Dieta powinna być dostosowana do wieku, poziomu aktywności i stanu zdrowia zwierzęcia. Choć ogólne zasady żywienia są ważne, każdy pupil ma swoje indywidualne potrzeby. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest konsultacja z lekarzem weterynarii lub specjalistą ds. dietetyki zwierzęcej. Profesjonalna porada pozwala uniknąć błędów, które mogłyby zaszkodzić zdrowiu zwierzęcia, a jednocześnie daje opiekunowi poczucie spokoju, iż dokonuje adekwatnych wyborów.

Kupuj rozsądnie

Wysokiej jakości karma często wiąże się z wyższymi kosztami, ale wydatki można zoptymalizować. Gazetka promocyjna sklepu zoologicznego pozwala sprawdzić aktualne oferty i promocje, a internetowe porównywarki pomagają znaleźć sklepy online, w których można kupić dany produkt w korzystniejszej cenie. Pomocna może być również darmowa aplikacja z gazetkami, dzięki której można gwałtownie porównać ceny i wyszukać najlepsze okazje.

Dbaj o regularne badania

Nawet najlepiej skomponowana dieta wymaga kontroli. Regularne wizyty u lekarza weterynarii pozwalają sprawdzić, czy wybrany sposób żywienia rzeczywiście służy zwierzęciu. Warto wykonywać podstawowe badania – morfologię i badanie biochemiczne krwi, które oceniają m.in. pracę wątroby i nerek, a także badanie ogólne moczu i poziomu elektrolitów. Dzięki takim kontrolom można wcześnie wychwycić oznaki niedoborów, nadmiarów lub zaburzeń metabolicznych. Warto o tym pamiętać, szczególnie w przypadku zwierząt z chorobami przewlekłymi oraz wymagających specjalnej diety.

Zdrowie, które rodzi się z ludzkich wyborów

W relacji ze zwierzęciem to czyny stają się najprostszym językiem miłości. Każdy gest, spacer czy wspólna chwila na kanapie buduje niewidzialną więź i daje poczucie bezpieczeństwa. Świadome żywienie jest jednym z najważniejszych wyrazów troski – to codzienna obietnica, iż robimy wszystko, aby ich życie było zdrowe i pełne energii. Inwestując w ich zdrowie poprzez świadome żywienie, tak naprawdę inwestujemy we wspólnie spędzony czas – w energię do kolejnej zabawy, w bystre spojrzenie, które wita nas po powrocie do domu, oraz siłę, która pozwoli pupilowi towarzyszyć nam jak najdłużej.

Źródła: