Dereń biały – uprawa i pielęgnacja

Zdjęcie: Dereń biały 'Variegaya'

Dereń biały (Cornus alba) jest gatunkiem krzewu z rodziny dereniowatych. Występuje dość powszechnie na terenach od wschodniej Europy aż po krańce Azji. U nas niezwykle popularny jako krzew ozdobny, który sadzi się w ogrodach, parkach, na skarpach czy przy autostradach. Ma bowiem niewielkie wymagania, jest odporny na warunki atmosferyczne i jest łatwy w uprawie i pielęgnacji. jeżeli spotykamy go rosnącego na łonie natury, jest to okaz zdziczały.

Jak wygląda dereń biały

Dereń biały jest okazałym krzewem, dorastającym do 2-3 metrów wysokości i takiej samej rozpiętości. Mocno rozrasta się na boki, a to dzięki pędom, które pokładając się na powierzchni ziemi gwałtownie i bezproblemowo się ukorzeniają. Sprawia to, iż z latami krzew ten tworzy gęste, mocno rozrośnięte zarośla.

Pędy derenia białego są słabo widoczne latem, gdyż gęsto porastają je jajowate lub eliptyczno-jajowate liście. Na zewnątrz są one najczęściej intensywnie zielone, a od spody sinozielone. Widoczne jest na nich wyraźne, równoległe unerwienie. Liście opadają przed zimą, ale krzew nie traci dzięki temu nic z urody, gdyż ukazuje wówczas swoje jaskrawoczerwone, błyszczące pędy, które szczególnie zimą zyskują na intensywności barwy. Zwłaszcza, gdy krzew został zasadzony w pełnym słońcu. Im bowiem więcej promieni słonecznych, tym bardziej intensywnie wybarwiają się pędy.

Krzew ten kwitnie, ale nie jest to jakiś spektakularne kwitnienie, choć obfite. Najbardziej intensywne ma miejsce w maju, ale później kwiaty pojawiają się pojedynczo przez całe lato. Kwiatuszki są niewielkie, barwy kremowobiałej i wyrastają na szczytach pędów, tworząc płaskie baldachy. Gdy przekwitną, pędy zaczynają zdobić kuliste, niewielkie, białe, mięsiste owoce. Owoce dojrzewają od sierpnia do października.

Uprawa derenia białego

Jak już wspominaliśmy, dereń biały jest krzewem bardzo łatwym w uprawie. Tak naprawdę można go zasadzić i tyle. Poradzi sobie sam, jeżeli oczywiście nie nastąpią jakieś ekstremalne załamania pogody, jak choćby długotrwała susza. Ale oczywiście każda roślina ma jakieś swoje optymalne warunki, w których będzie rosnąć najpiękniej.

W przypadku derenia białego jest to podłoże o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego, o przeciętnej żyzności. Krzew sadzi się niezbyt głęboko, jego korzenie bowiem powinny mieć dostęp do powietrza. Ważna dla derenia białego jest odpowiednia wilgotność podłoża. Roślina ta bowiem lubi wilgoć, więc podłoże powinno mieć co najmniej umiarkowany poziom wilgotności, jednak korzenie nie mogą stać w wodzie, bo gwałtownie zaczną gnić.

Tak jak dereń woli wilgoć od suszy, tak samo lepiej będzie rósł w słońcu jak w cieniu, ale to nie znaczy, iż w zacienionym miejscach nie można go sadzić.

Generalnie jest to jednak krzew bardzo odporny na warunki zarówno atmosferyczne, dobrze znosząc choćby niskie temperatury, jak i te środowiskowe, czyli duże zanieczyszczenie powietrza czy gleby.

Rozmnażanie derenia białego

Dereń biały bez problemu rozmnaża się sam. Jego pędy bowiem pokładają się na ziemi i gwałtownie zaczynają się ukorzeniać. Takie sadzonki pędowe można odciąć ostrym szpadlem i zasadzić w nowym miejscu. jeżeli natomiast systematycznie przycinamy krzew nie pozwalając tym samym na pokładanie się pędów, możemy sami przygiąć pędy do ziemi po pozbawieniu ich części liści, przycisnąć je choćby kamieniem i obsypać ziemią. Najlepiej jest to zrobić latem. Wiosną będziemy mieli już gotowe sadzonki.

Rysunek przedstawiam rozmnażanie krzewu poprzez odkłady:

Dereń może być również rozmnażany poprzez sadzonki zielne, czyli sadzonki wierzchołkowe, które pozyskuje się lipcu i sierpniu. Wystarczy ściąć kilka wierzchołków pędów długości kilkunastu centymetrów i wstawić je do naczynia z wodą. Można je również umieścić (po zanurzeniu w ukorzeniaczu) w pojemniku wypełnionym mieszanką piasku i torfu (1:1) i postawić w miejscu ciepłym i jasnym. Zimą taki pojemnik można przenieść do chłodnego pomieszczenia lun inspektu, a wiosną mamy gotowe sadzonki. Wiosną sadzonki powinny się znaleźć w osobnych pojemnikach i do zimy mogą stać na zewnątrz, ale przed zimą znów powinny znaleźć się w chłodnym i jasnym pomieszczeniu. Kolejnej wiosny będą gotowe do sadzenia.

Gdy wiosną przycinamy krzew derenia białego, to pędy zdrewniałe również możemy wykorzystać do rozmnażania rośliny. Można zrobić jak wyżej albo kilkunastrocentymetrowe patyczki od razu poutykać w ziemi. Wiele z nich na pewno wiosną będzie miało korzenie, będzie można je wykopać i przesadzić na miejscu przeznaczenia.

Pielęgnacja derenia białego

Dereń może sobie po prostu rosnąć i nie potrzebuje naszej uwagi. jeżeli jednak krzew ma mieć odpowiedni dla nas kształt, można go przycinać. A przycinanie znosi bardzo dobrze. Systematyczne przycinanie krzewu nie tylko nada mu pożądany kształt, ale sprawi, iż dereń będzie się pięknie zagęszczał.

Oprócz cięż kształtujących koronę należy wykonywać cięcia sanitarne, czyli usuwać pędy słabe, połamane, uszkodzone, przemrożone czy chore. Cięcia takie wykonuje się wczesną wiosną. Dobrze jest również wycinać pędy stare na wysokości 5-15 cm od powierzchni ziemi. Będą one wypuszczały pędy boczne, które zagęszczą krzew.

Nie ma potrzeby zasilania derenia białego, chyba iż rośnie na kompletnie jałowym gruncie, wówczas można go podsypać wiosną nawozem do krzewów, obornikiem granulowanym lub podlać biohumusem. Ściółkowanie podłoża kompostem lub zrębkami drzew liściastych nie tylko zapobiegnie nadmiernemu odparowywaniu wody, ale materia ściółka ta będzie się rozkładała i zasilała podłoże w materię organiczną.

Odmiany derenia białego

Dostępnych jest wiele ciekawych odmian derenia białego. Kilka najpopularniejszych z nich przedstawiamy poniżej:

• Dereń biały ‘Aurea’ – odmiana o liściach żółtych, dorastająca do 2 m wysokości i mocno się rozkrzewiająca;
• Dereń biały Baton Rouge ‘Minbat’ – krzew o intensywnie czerwonych pędach i zielonych liściach (przed zimą zmieniają kolor na czerwono-bordowy), dorastający do 3 m wysokości;
• Dereń biały ‘Siberian Pearls’ – odmiana o liściach ciemnozielonych, które jesienią czerwienieją, pędy czerwone, mają piękne, perłowe owoce, dorastają do 3 m wysokości.

Dereń biały ‘Elegantissima’

Dereń biały ‘Elegantissima’ (Cornus alba ‘Elegantissima’) to dekoracyjny, okazały krzew liściasty z rodziny dereniowatych. Pokrój jego jest rozłożysty, symetryczny, a jego bujne, szerokie gałęzie układają się dookoła i łatwo się ukorzeniają. Dorasta do 2-3 metrów wysokości i nieco większej rozpiętości. Liście odmiany ‘Elegantissima’ są intensywnie zielone, pstre z nieregularnym białym obrzeżem, zdobią ogród od kwietnia do października. Małe, białe kwiaty, zebrane w płaskie kwiatostany, pojawiają się na przełomie maja i czerwca. Niestety nie są one specjalnie dekoracyjne.

Dereń biały ‘Elegantissima’ po kwitnieniu (wrzesień-październik) zaczyna rodzić białe owoce, również niezbyt efektowne. Zimą akcent ozdobny stanowią czerwone pędy. Dzięki swej różnorodności kolorów krzew stanowi ozdobę przez cały rok. Odmiana ‘Elegantissima’ doskonale nadaje się do sadzenia w ogrodach, szpalerach czy na zielonych ekranach. Pięknie prezentuje się jako wolno stojący krzew lub żywopłot. Często wykorzystywana do nasadzeń w zieleni miejskiej, osiedlowej.

Uprawa derenia białego ‘Elegantissima’

Dereń biały ‘Elegantissima’ jest mało wymagający w stosunku do podłoża i pielęgnacji. Krzew radzi sobie niemal na każdej glebie, od suchej i piaszczystej po wilgotną, a choćby mokrą, od lekko kwaśnej do lekko zasadowej. Jednak najlepiej czuje się na żyznym i wilgotnym podłożu. ‘Elegantissima’ dobrze znosi lekkie zacienienie, ale w słońcu najefektywniej się przebarwia. Roślina odporna na mróz, suszę i zanieczyszczenia powietrza.

‘Elegantissima’ bardzo dobrze znosi cięcie i formowanie. Zabieg ten wykonujemy wczesną wiosną. Przycinamy pędy nad 2-3 zdrowym pąkiem skierowanym na zewnątrz krzewu, a przy okazji usuwamy uszkodzone, chore, niepotrzebne gałązki.

Dereń biały ‘Sibirica’

Dereń biały ‘Sibirica’ (Cornus alba ‘Sibirica’) to bardzo dekoracyjny krzew liściasty, na początku sztywno wyprostowany, później przyjmujący formę rozłożystą. Dorasta do 2,5 metra wysokości i 2 metrów rozpiętości. ‘Sibirica’ zakwita na przełomie maja i czerwca. Drobne kremowo-żółte kwiaty zebrane w niewielkie baldaszkowate kwiatostany pojawiają się na końcach pędów. Liście krzewu są jasnozielone, jajowate i zaostrzone na końcach, które pokrywają pędy na całej ich długości, jesienią liście przebarwiają się na soczysty czerwony kolor.

‘Sibirica’ najbardziej dekoracyjny jest jesienią i zimą, kiedy opadają liście i ukazują się piękne jaskrawo czerwone pędy, które rewelacyjnie wyglądają na tle śniegu. Dereń biały ‘Sibirica’ idealnie nadaje się do sadzenia w ogrodach czy szpalerach. Doskonale prezentuje się w ogrodach, jako wolno stojący krzew lub żywopłot. wykorzystywany w krajobrazie miejskim.

Uprawa Derenia Białego ‘Sibirica’

Dereń biały ‘Sibirica’ ma małe wymagania i rośnie praktycznie w każdej ziemi ogrodowej, jednak najbardziej lubi glebę żyzną i lekko wilgotną. Najefektywniej będzie prezentował się na stanowisku słonecznym, chociaż półcień w niczym mu nie zagraża. ‘Sibirica jest odmianą w pełni mrozoodporną, wytrzymałą na zanieczyszczenia powietrza. Rzadko atakowany przez szkodniki i choroby.

Odmiana ‘Sibirica’ we wrześniu wytwarza kuliste, błyszcząco-białe owoce, chętnie zjadane przez ptaszki. Pielęgnacja rośliny ogranicza się adekwatnie tylko do silnego cięcia. Zabieg ten wykonujemy wczesną wiosną, co sprzyja tworzeniu licznych młodych pędów, pokrytych ozdobną czerwoną korą. Najlepszym terminem do sadzenia roślin doniczkowych do gruntu jest wiosna i jesień.

Fot. główna: Dereń biały ‘Variegaya’, autor: Nickolas Titkov, commons.wikimedia.org