Cząber ogrodowy – uprawa, pielęgnacja, zastosowanie

Zdjęcie: Cząber ogrodowy

Cząber (Satureja) jest to roślina należąca do rodziny jasnotowatych. Z świecie znanych jest jej około 50 gatunków. W naturze można ją spotkać w całym basenie Morza Śródziemnego, a także w południowo-zachodniej Azji. Roślina ta kocha ciepło i jest wytrzymała na brak wody, dlatego spotkać ją można w miejscach słonecznych i suchych, albo na rosnącą na nadmorskich klifach. Powszechnie uprawiany jest i wykorzystywany jako niezwykle aromatyczna roślina przyprawowa oraz zielarska cząber ogrodowy, który rośnie dziko w południowo-wschodniej Europie a także w Turcji. Czasami również cząber górski, ale tego już tak intensywnego aromatu nie posiada.

Cząber ogrodowy – jak wygląda

Cząber ogrodowy inaczej cząber letni jest rośliną jednoroczną, która osiąga ok. 40 cm wysokości. Jest to krzewinka, która sukcesywnie przycinana, mocno się zagęszcza. Swoim wyglądem przypomina nieco tymianek. Roślina ma silnie zdrewniałą łodygę z której wyrastają drobne, nieco wydłużone i ostro zakończonych końcach listki. Ziele kwitnie niepozornie w lipcu i sierpniu białymi lub liliowymi kwiatuszkami zebranymi w kłosy. Kwiaty są bardzo chętnie odwiedzane przez pszczoły. Owocem cząbru jest rozłupnia, rozpadająca się na 4 rozłupki.

Jeśli zaś chodzi o cząber górski, inaczej cząber zimowy to jest on rośliną wieloletnią. Jest od ogrodowego nieco niższy. Również wykorzystuje się go w kuchni w roli przyprawy (nazwa handlowa czubryca), ale wiedzieć należy, iż jego smak jest nieco bardziej ostry i silniejsza jest jego goryczka, niż ma to miejsce w przypadku odmiany ogrodowej.

Cząber ogrodowy – uprawa

Cząber ogrodowy jest zielem mało wymagającym i wytrzymałym, najmniej wymagającym ze wszystkich ziół. Oczywiście stwarzając mu optymalne warunki uprawy uzyskamy dużo lepsze zbiory. Ziele to można uprawiać zarówno w ogrodzie, jak i w doniczkach na balkonie albo tarasie. Niezależnie jednak od tego, gdzie będzie rósł, musi to być zawsze miejsce maksymalnie nasłonecznione.

Najlepiej więc zapewnić roślinie ziemię o odczynie zasadowym, czyli powinna to być gleba wapienna. Najlepiej by była dość żyzna, przepuszczalna i bardzo umiarkowanej wilgotności. Cząber jest bowiem odporny na suszę, ale przelewany gwałtownie zacznie zamierać.

Nasiona cząbru wysiewa się wprost do gruntu w kwietniu w rzędach co 30 cm. Do kiełkowania nasiona potrzebują światła, więc pamiętać należy, żeby przykryć je tylko leciutko ziemią. Siewki pojawiają się po około 3 tygodniach.

Pielęgnacja cząbru ogrodowego

Cząber ogrodowy to w zasadzie ziele bezobsługowe. Wysiewa się nasiona i rośnie. Jedynie na początku, gdy siewki są jeszcze małe konieczne jest dbanie o to, by wkoło nie było chwastów.

Roślina ta, wysiana w gruncie nie wymaga nawożenia, chyba, iż gleba jest wyjątkowo jałowa. jeżeli natomiast uprawiamy ją w doniczkach, dobrze jest podlać cząber od czasu do czasu wodą z dodatkiem biohumusu. Konieczne jest również podlewanie upraw doniczkowych, ale również tych gruntowych, jeżeli okres bez deszczu nadmiernie się przedłuża.

W kuchni wykorzystuje się część naziemną rośliny, czyli ziele cząbru. Oczywiście uszczykiwać i wrzucać do garnka można gałązki z liśćmi na każdym etapie wegetacji (będzie się wówczas pięknie zagęszczał), ale te adekwatne zbiory cząbru ogrodowego przeprowadza się na przełomie lipca i sierpnia, gdy ziele jest w fazie pełnego kwitnienia. Ścina się wówczas część nadziemną gdzieś na wysokości 15 cm nad ziemią. Następnie suszy się je albo powiązane w pęczki i powieszone w przewiewnym miejscu bez dostępu promieni słonecznych, albo w suszarce do warzyw, grzybów i ziół. PO wysuszeniu przechowuje się cząber w szczelnym pojemnikach.

Zastosowanie cząbru ogrodowego

Cząber ogrodowy ma ostry, nieco gorzkawy smak. Wykorzystywany jest w kuchni jako przyprawa zarówno do potraw mięsnych jak i warzywnych. Ze względu na swój specyficzny smak i aromat, idealnie komponuje się z rybami. Jest doskonałym składnikiem marynat do ryb i mięs. Występuje wówczas przeważnie w towarzystwie szałwii, tymianku, rozmarynu, kopru włoskiego, zielem angielskim, pieprzem czy liściem laurowym.

Jego adekwatności poprawiające trawienie, zapobiegające wzdęciom i biegunom, a przy tym bogaty smak i aromat sprawiają, iż dodawany jest do potraw ciężkostrawnych i tłustych. Występuje więc zawsze u boku potraw z grochem i fasolą oraz z tłustymi mięsiwami jak kaczka czy wieprzowina.

Podkreśla również smak potraw z soczewicą, kapustą i brukselką oraz dań mięsnych na bazie królika, jagnięciny, cielęciny i drobiu. Warto go również używać do warzywnych zapiekanek czy farszów do mięs. Pstrąg bez cząbru nigdy nie będzie tak doskonały jak z nim.

Właściwości cząbru ogrodowego

Cząber ogrodowy to bogactwo witamin i minerałów. Są to przede wszystkim witaminy z grupy B, zwłaszcza B6, ale zawiera również witaminę A i C. Minerały to potas (obniża cieśnienie krwi), żelazo (wspomaga leczenie anemii), magnez, wapń, cynk i miedź. Ale to nie wszystkie bogactwa, jakie skrywa w sobie na niepozorna i mało wymagająca roślina. W jej wnętrzu znajduje się również karwakrol (właściwości przeciwgrzybicze), kariofilen, pinen, cymol oraz terpineol. Jest również źródłem błonnika.

Bogactwo żelaza sprawia, iż cząber powinien być stosowany przez osoby zmagające się z anemią, a potas z kolei obniża ciśnienie krwi. Witamina C i cynk to para, która sprzyja budowaniu odporności organizmu na przeziębienia, sam cynk wspomaga będących na diecie. Cząber ma również adekwatności pobudzające wydzielanie soków trawiennych i trawienie. Zapobiega także wzdęciom i biegunkom.

Jak widać warto mieć pod ręką choćby doniczkę z tym cennym zielem.

Fot. główna: depositphotos.com