Ciecierzyca – uprawa, adekwatności i zastosowanie

1 tydzień temu

Zdjęcie: Ciecierzyca

Ciecierzyca (Cicer arietinum) to roślina strączkowa, należąca do grupy: warzywa strączkowe, do rodziny bobowatych (Fabaceae). Jej uprawa ma ponad 7 tysięcy lat i jest szczególnie popularna w krajach śródziemnomorskich, na Bliskim Wschodzie oraz w Indiach. W ostatnich latach ciecierzyca zdobyła uznanie na całym świecie, głównie dzięki rosnącej popularności diety roślinnej.

Ciekawostką jest fakt, iż ciecierzyca była uprawiana już w starożytnym Egipcie, gdzie uważano ją za symbol płodności. W czasach Imperium Rzymskiego była składnikiem wielu potraw, a Pliniusz Starszy w swoich dziełach opisywał jej adekwatności lecznicze.

Jak wygląda ciecierzyca?

Ciecierzyca to roślina jednoroczna o dość charakterystycznym wyglądzie. Jej niewielkie rozmiary (osiąga zwykle 20–50 cm wysokości) sprawiają, iż idealnie nadaje się do uprawy w małych ogrodach. Poniżej opisujemy szczegóły jej budowy:

Liście: Są pierzaste, złożone z drobnych, eliptycznych listków, lekko owłosionych. Kolor liści to jasna, żywa zieleń.
Kwiaty: Delikatne, wyrastające pojedynczo w kątach liści. Mają kolor biały, różowy lub jasnofioletowy i są motylkowe w kształcie – typowe dla roślin strączkowych.
Strąki: Małe, pękate, lekko owłosione strąki o długości 2-3 cm, zawierające 1–2 nasiona. Ich powierzchnia jest wyraźnie chropowata.
Nasiona: Nasiona ciecierzycy są okrągłe, lekko kanciaste, przypominające małe, pomarszczone kulki. Mają jasnokremowy kolor, choć istnieją odmiany o ciemniejszych odcieniach, a choćby czarne. Ich charakterystyczny kształt z małym „dzióbkiem” przypomina miniaturową głowę kurczaka – stąd angielska nazwa „chickpea” (kurzy groch).

Dzięki swojemu niepozornemu wyglądowi ciecierzyca może być z powodzeniem uprawiana zarówno jako roślina użytkowa, jak i dekoracyjna, zwłaszcza w ogrodach w stylu rustykalnym.

Czy można uprawiać ciecierzycę w Polsce?

Tak, ciecierzycę można uprawiać w Polsce, choć wymaga to pewnej wiedzy i odpowiedniego podejścia. Polska, ze swoim umiarkowanym klimatem, nie jest naturalnym środowiskiem dla tej rośliny, która pochodzi z rejonów o cieplejszym i suchszym klimacie. Jednak dzięki postępującym zmianom klimatycznym oraz selekcji odpornych odmian, uprawa ciecierzycy w naszym kraju staje się coraz bardziej realna i popularna.

Warunki sprzyjające uprawie w Polsce

Klimat: Ciecierzyca najlepiej rozwija się w ciepłych regionach Polski, np. na południu kraju, gdzie lato jest bardziej suche i słoneczne. Roślina ta dobrze znosi krótkotrwałe chłody, ale nie toleruje przymrozków – dlatego ważne jest wysiewanie jej dopiero po ustąpieniu ryzyka przymrozków wiosennych.
Gleba: W Polsce ciecierzyca dobrze radzi sobie na lekkich, przepuszczalnych glebach, które nie zatrzymują wody. Szczególnie dobrze sprawdzają się gleby piaszczysto-gliniaste lub gliniaste o zasadowym pH.
Okres wegetacyjny: Ciecierzyca ma stosunkowo krótki okres wegetacyjny (90–120 dni), co pozwala jej zakończyć cykl rozwojowy w polskich warunkach klimatycznych. Wysoka odporność na suszę dodatkowo zwiększa jej szanse na sukces.

Wyzwania uprawy ciecierzycy w Polsce

Pogoda: Kluczowym problemem w Polsce mogą być chłodne, deszczowe wiosny oraz zbyt wilgotne lato, które sprzyjają chorobom grzybowym, takim jak mączniak czy antraknoza.
Dobór odmiany: Ważne jest, aby wybrać odmianę ciecierzycy przystosowaną do chłodniejszych warunków, np. te opracowane specjalnie dla regionów Europy Środkowej.
Czas siewu: W Polsce najlepiej wysiewać ciecierzycę w połowie kwietnia, gdy gleba ogrzeje się do minimum 10°C.

Ciecierzyca z powodzeniem może być uprawiana w Polsce, ale najlepiej sprawdzi się na małą skalę w ogródkach przydomowych lub na plantacjach w regionach o cieplejszym mikroklimacie. najważniejsze jest zapewnienie jej odpowiednich warunków glebowych i minimalizowanie ryzyka nadmiernej wilgotności, która może być dla niej szkodliwa. Coraz więcej polskich ogrodników i rolników decyduje się na uprawę ciecierzycy, co dowodzi, iż jest to możliwe i opłacalne, zwłaszcza w kontekście rosnącego zapotrzebowania na zdrową, roślinną żywność.

Uprawa ciecierzycy

Wymagania glebowe i klimatyczne ciecierzycy

Ciecierzyca najlepiej rośnie w klimacie ciepłym i suchym. Jest rośliną odporną na suszę, co czyni ją doskonałym wyborem na tereny o ograniczonych opadach. Preferuje gleby przepuszczalne, lekko zasadowe o pH 6-8, bogate w wapń. Nie toleruje nadmiernej wilgoci, która sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.

Ciecierzyca ma zdolność wiązania azotu atmosferycznego dzięki współpracy z bakteriami brodawkowymi, co sprawia, iż jest świetnym przedplonem dla innych roślin, szczególnie zbóż.

Siew i pielęgnacja ciecierzycy

Termin siewu: W Polsce ciecierzycę najlepiej wysiewać wczesną wiosną, w połowie kwietnia, gdy temperatura gleby osiąga minimum 10°C.
Głębokość siewu: Nasiona sieje się na głębokość 4-6 cm, w rozstawie 30-40 cm między rzędami.
Nawadnianie: Ciecierzyca nie wymaga intensywnego podlewania, ale w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków korzystnie wpływa umiarkowane nawilżenie gleby.
Nawożenie: Dzięki umiejętności wiązania azotu, ciecierzyca nie wymaga intensywnego nawożenia azotowego. Warto jednak zadbać o odpowiednią ilość fosforu i potasu w glebie przed siewem.

Obok czego siać ciecierzycę – dobre sąsiedztwo warzyw

Ciecierzyca, podobnie jak inne rośliny strączkowe, ma zdolność do wiązania azotu z powietrza dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi. To sprawia, iż jest doskonałym sąsiadem dla wielu roślin, które korzystają z azotu pozostającego w glebie. Oto rośliny, które dobrze rosną w towarzystwie ciecierzycy:

Kapustne: Takie jak kapusta, kalafior, brokuły czy brukselka. Korzystają z azotu uwalnianego przez korzenie ciecierzycy.
Warzywa korzeniowe: Marchew, pietruszka, buraki czy rzodkiewka. Te rośliny mają inne potrzeby pokarmowe niż ciecierzyca, co zmniejsza rywalizację o składniki odżywcze.
Zboża: Kukurydza czy proso mogą dobrze współgrać z ciecierzycą, tworząc systemy upraw mieszanych.
Sałaty: Sałata, roszponka czy endywia mogą korzystać z azotu dostarczanego przez ciecierzycę, a ich płytki system korzeniowy nie konkuruje z korzeniami tej rośliny strączkowej.

Dlaczego to działa?

Ciecierzyca poprawia żyzność gleby i ogranicza jej wyjałowienie, co czyni ją doskonałym towarzyszem dla roślin o wysokich wymaganiach pokarmowych. Dodatkowo, jej delikatne liście i niewielki pokrój pozwalają innym roślinom korzystać ze światła.

Obok czego nie siać ciecierzycy – złe sąsiedztwo warzyw

Choć ciecierzyca jest wszechstronna, nie wszystkie rośliny dobrze się z nią komponują. Niektóre gatunki mogą wywoływać choroby, konkurencję o składniki pokarmowe lub sprzyjać rozwojowi szkodników. Oto rośliny, których należy unikać w sąsiedztwie ciecierzycy:

Inne rośliny strączkowe: Fasola, groch, soja czy bób. Wszystkie te rośliny mają podobne wymagania glebowe i są narażone na te same choroby i szkodniki, takie jak strąkowiec czy fuzarioza. Uprawa ich w sąsiedztwie zwiększa ryzyko ich rozprzestrzeniania.
Cebula i czosnek: Te warzywa mogą spowalniać wzrost ciecierzycy ze względu na substancje wydzielane przez ich korzenie, które działają allelopatycznie na strączkowe.
Ziemniaki: Mogą konkurować z ciecierzycą o przestrzeń i składniki odżywcze. Dodatkowo, ziemniaki sprzyjają rozwojowi grzybów w glebie, co może być niekorzystne dla ciecierzycy.
Pomidor: Podobnie jak ziemniaki, należy do rodziny psiankowatych i może sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych, które łatwo przenoszą się na ciecierzycę.

Dlaczego to działa?

Unikanie złego sąsiedztwa warzyw minimalizuje ryzyko chorób i ogranicza konkurencję między roślinami. Ciecierzyca najlepiej rośnie w towarzystwie roślin, które nie dzielą z nią tych samych potrzeb lub problemów.

Dobry plan uprawy, uwzględniający zasady płodozmianu oraz dobre i złe sąsiedztwo, znacząco zwiększa szanse na zdrowy i obfity plon ciecierzycy. Warto zadbać o harmonijne połączenia w ogrodzie, aby w pełni wykorzystać potencjał tej niezwykłej rośliny!

Choroby ciecierzycy i szkodniki ciecierzycy

Największym zagrożeniem dla ciecierzycy są choroby grzybowe, takie jak fuzarioza (zdjęcie), antraknoza czy mączniak. Aby im zapobiegać, należy unikać nadmiernego podlewania i stosować płodozmian. Ze szkodników uwagę warto zwrócić na mszyce oraz chrząszcze z rodziny strąkowcowatych (Bruchinae), które atakują nasiona.

Właściwości ciecierzycy

Ciecierzyca jest nie tylko smaczna, ale również niezwykle zdrowa. Stanowi bogate źródło:

Białka roślinnego: Idealne dla wegan i wegetarian, doskonała alternatywa dla mięsa.
Błonnika: Wspiera trawienie, obniża poziom cholesterolu i pomaga kontrolować poziom cukru we krwi.
Mikroelementów: Zawiera żelazo, cynk, magnez, potas oraz wapń, niezbędne dla zdrowia kości i układu krążenia.
Witamin: Szczególnie witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy, który jest istotny dla kobiet w ciąży.

Ciekawostką jest, iż ciecierzyca ma niski indeks glikemiczny, co czyni ją doskonałym wyborem dla osób z cukrzycą.

Zastosowanie ciecierzycy

Ciecierzyca znajduje zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w przemyśle kosmetycznym.

W kuchni

Hummus: Popularna pasta z ciecierzycy, tahini, cytryny i czosnku.
Falafel: Smażone kuleczki z mielonej ciecierzycy i przypraw.
Zupy i gulasze: Ciecierzyca jest doskonałym dodatkiem do dań jednogarnkowych.
Mąka z ciecierzycy: Stosowana do wypieku placków, makaronów czy naleśników.
Aquafaba: Woda po gotowaniu ciecierzycy, używana jako zamiennik białek jaj w wegańskich deserach.

W kosmetyce

Ciecierzyca znajduje zastosowanie w maseczkach do twarzy dzięki zawartości cynku, który pomaga w leczeniu trądziku. Mąka z ciecierzycy jest używana jako naturalny peeling i składnik szamponów do włosów.

Ciecierzyca to nie tylko roślina o dużych wartościach odżywczych, ale również łatwa w uprawie i wszechstronna w zastosowaniu. Jej zdolność do poprawy żyzności gleby, odporność na suszę oraz liczne korzyści zdrowotne sprawiają, iż warto ją uwzględnić w swojej diecie i rozważyć uprawę w ogrodzie lub na większą skalę. Ciecierzyca to prawdziwy skarb natury – od starożytnych cywilizacji po współczesne stoły na całym świecie. Czy może znaleźć się również w Twoim ogrodzie?

Bibliografia:

S. Dziamba, M. Waszczuk, Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Ogrodnictwo, Plonowanie odmian ciecierzycy pospolitej w zróżnicowanych warunkach siedliskowych, 2000 r., tom 31, nr 2, s. 259-260
A. Sekara, Działkowiec, Warto poznać – ciecierzyca, 2005 r., nr 12, s. 51
J. Przybył, Ogrody, Ogródki, Zieleńce, Tysiąc i jedno ziarenko, 2012 r., nr 01, s. 52-53

Fot. główna: Forest & Kim Starr, CC BY 3.0 us, commons.wikimedia.org.jpg

Idź do oryginalnego materiału