Zdrowe starzenie się – co sprzyja, a co przeszkadza

4 godzin temu

Zdjęcie: zdrowe-starzenie-sie

Starzenie się jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia, niosącym ze sobą różnorodne wyzwania, ale również możliwości. Zdrowe starzenie się to proces, który umożliwia osobom starszym prowadzenie satysfakcjonującego, niezależnego życia. najważniejsze w tym kontekście są psychospołeczne czynniki ochronne i ryzyka, które mogą znacząco wpływać na jakość życia seniorów.

Co ciekawe, do 2050 roku Polska stanie się jednym z najstarszych społeczeństw w Europie z udziałem osób starszych (65+) zwiększającym się o 19 punktów procentowych w miastach i 16,8 punktów procentowych na wsi. Na obszarach wiejskich odsetek seniorów przekroczy 30%, a w miastach zbliży się do 35%. Liczba osób starszych w kraju wzrośnie o 5,4 miliona, a mediana wieku wyniesie 52,5 roku¹.

Pewnych statystyk nie da się niestety ominąć, ponieważ są one zbierane na podstawie regularnie narastających trendów. To, co jednak możemy robić, to starać się wpływać na swoje zdrowie tak, aby jak najbardziej opóźnić proces starzenia się. To z kolei przełoży się na lepszą kondycję fizyczną i psychiczną.

Jak więc zadbać o swoje zdrowie, by przynosiło ono korzyść w dłuższej perspektywie?

Co sprzyja zdrowemu starzeniu się

1. Aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna jest jednym z najważniejszych czynników ochronnych w procesie starzenia się. Umiarkowany ruch, taki jak spacerowanie, pływanie czy pilates, może poprawić zdrowie fizyczne i psychiczne, zmniejszając ryzyko chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, cukrzyca typu 2 i osteoporoza. Ponadto aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu sprawności poznawczej, co jest najważniejsze dla zdrowego starzenia się. Sport jest dobry w każdym wieku i bez wątpienia działa pozytywnie w każdym obszarze. Można go uprawiać w szerszej grupie osób, co dodatkowo przyczynia się do spotykania innych ludzi, którzy też chcą dla siebie zrobić coś dobrego. Motywacja innych osób może inspirować do własnej aktywności, dlatego warto się w to zaangażować.

2. Wsparcie bliskich

Dobrostan emocjonalny seniorów jest w dużej mierze uzależniony od wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół i społeczności. Silne więzi społeczne mogą przeciwdziałać lękom i depresji. Wzmacniają też poczucie przynależności i celowości. Kluczową rolę w promowaniu zdrowia fizycznego i psychicznego odgrywają grupy wsparcia, wspólnoty seniorów, a także aktywności społeczne, takie jak wolontariat. Angażowanie się w aktywność społeczną daje poczucie sensu. Świadomość, iż można zrobić coś wartościowego dla innych jest bardzo pomocna. Sprawdzają się tutaj słowa apostoła Pawła, iż „więcej szczęścia jest w dawaniu aniżeli w braniu” (Dz 20,35 BT).

3. Aktywność umysłowa

Stymulacja umysłowa, czyli ciągłe pobudzanie mózgu do pracy, np. poprzez czytanie, rozwiązywanie krzyżówek, naukę nowych umiejętności, języków czy uczestnictwo w kursach, może przyczynić się do poprawy funkcji poznawczych i zapobiegania demencji. Jest to świetny sposób na ciągły rozwój i utrzymanie „młodości umysłu”, ponieważ wraz z ciągłą nauką tworzą się nowe połączenia neuronalne. Zachowanie aktywności umysłowej wspiera neuroplastyczność, co jest istotne dla zdrowego starzenia się.

4. Zdrowa dieta

Odpowiednie odżywianie jest najważniejsze dla zdrowia osób starszych. Dieta powinna być bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, białko i zdrowe tłuszcze. Seniorzy powinni również ograniczać spożycie cukrów prostych i tłuszczów nasyconych. Warzywa i owoce są źródłem niezbędnych witamin, minerałów oraz błonnika, dzięki czemu wspierają funkcje układu pokarmowego i regulację poziomu cholesterolu. Białko jest istotne dla utrzymania zdrowia mięśni i kości, zapobiega sarkopenii i osłabieniu kości. Zdrowe tłuszcze, jak te zawarte w oliwie, orzechach, siemieniu lnianym czy awokado, wspomagają zdrowie serca, mózgu i zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

5. Regularne badania

Regularne wykonywanie badań pozwala na wczesne wykrywanie chorób, co z kolei zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawę rokowań zdrowotnych. Przykłady obejmują badania mammograficzne w przypadku raka piersi oraz badania kolonoskopowe w profilaktyce raka jelita grubego. Ponadto regularne badania laboratoryjne, takie jak badania krwi i moczu, umożliwiają monitorowanie stanu zdrowia poprzez ocenę poziomu cholesterolu, cukru oraz funkcji nerek, co pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i odpowiednie leczenie.

Z wiekiem wzrasta występowanie długotrwałych problemów zdrowotnych, ponieważ przewlekłe schorzenia kumulują się wraz z upływem lat. Dolegliwości te stanowią istotny czynnik utrudniający samodzielne zaspokajanie codziennych potrzeb oraz powodują zwiększone zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne.

Wraz z procesem starzenia się organizmu rośnie ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, choroby serca, problemy z układem oddechowym czy schorzenia neurologiczne. Te schorzenia często wymagają długotrwałej opieki medycznej, regularnej kontroli oraz częstych wizyt u specjalistów. Osoby starsze mogą również doświadczać problemów z ruchem, utratą słuchu czy wzroku, co dodatkowo wpływa na ich codzienne funkcjonowanie i samodzielność².

Zwiększone zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne wśród osób starszych wynika z konieczności leczenia przewlekłych schorzeń oraz zapewnienia opieki geriatrycznej. W miarę starzenia się społeczeństwa system ochrony zdrowia musi dostosować się do rosnących potrzeb medycznych seniorów, zapewniając odpowiednie środki diagnostyczne, terapeutyczne i rehabilitacyjne.

Co dodatkowo wpływa na to, iż proces starzenia się przyspiesza i zwiększa ryzyko problemów zdrowotnych? Tych czynników jest bardzo dużo. Poniżej wymieniam najbardziej kluczowe:

Czynniki przeszkadzające w zdrowym starzeniu się

1. Izolacja

Izolacja społeczna i samotność są jednymi z największych zagrożeń dla zdrowia osób starszych. Brak kontaktów społecznych może prowadzić do depresji, lęków i innych problemów zdrowotnych. Izolacja społeczna zwiększa także ryzyko chorób serca i demencji. Jako ludzie jesteśmy istotami stadnymi i aby czuć się dobrze potrzebujemy innych ludzi, którzy mogą dodawać nam pozytywnej energii. Oczywiście to my decydujemy, jakimi osobami się otaczamy. Warto skupić się na takich, które dodają siły i chęci do życia. Mając bliskich ludzi wokół siebie, zapomnimy o samotności, a skupimy uwagę na tym, aby dzielić się uśmiechem z drugim człowiekiem.

2. Stres

Stres, szczególnie chroniczny, ma negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Może prowadzić do zaburzeń snu, problemów z układem trawiennym, a także zwiększać ryzyko chorób serca. Stres w starszym wieku może być wynikiem różnych czynników, takich jak problemy zdrowotne, straty bliskich czy trudności finansowe. Pamiętajmy, iż stres zawsze będzie obecny. Nie da się uniknąć bólu, lęku, rozczarowań, napięcia. To część życia. Warto jednak nauczyć się, jak sobie z nim radzić, czyli poznać techniki, które pomogą przezwyciężać to napięcie. Najgorsze, co można zrobić, to pozwolić stresowi zawładnąć życiem. Jest to niestety pierwszy krok w stronę depresji, prowadzącej do utraty chęci do życia. A to już stanowi bardzo duże niebezpieczeństwo…

3. Brak aktywności fizycznej

Siedzący tryb życia jest jednym z głównych czynników ryzyka związanych ze starzeniem się. Brak aktywności fizycznej prowadzi do osłabienia mięśni, zaburzenia sprawności fizycznej i poznawczej, a także zwiększa ryzyko chorób przewlekłych. o ile do tego dojdzie niewłaściwa dieta, to nasza sylwetka i samopoczucie zaczną się znacznie pogarszać. A to obniży poziom energii i motywację do jakichkolwiek działań. Taki stan wpłynie bardzo źle na wiele aspektów życia.

4. Niewłaściwa dieta

Dieta uboga w składniki odżywcze, a bogata w przetworzoną żywność, cukry i tłuszcze nasycone, może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie czy choroby serca. Niewłaściwa dieta może również wpływać na zdrowie psychiczne, prowadząc do obniżonego nastroju i zmniejszonej energii. Sprawdza się tu powiedzenie: jesteśmy tym, co jemy.

Jak oceniasz swoją dietę, aktywność, relacje z bliskimi? Zastanów się, czy nie warto czegoś zmienić, może dodać coś do swojego życia, aby stało się ono zdrowsze i bardziej urozmaicone. A wierz mi, tego nigdy dość!

Zdrowe starzenie się jest procesem wieloaspektowym, na który wpływają liczne czynniki psychospołeczne. Promowanie aktywności fizycznej, umysłowej, utrzymywanie zdrowej diety i silnych więzi społecznych są najważniejsze dla poprawy jakości życia osób starszych. Z kolei unikanie izolacji społecznej, chronicznego stresu, braku aktywności i niewłaściwej diety może znacząco zmniejszyć ryzyko związane ze starzeniem się. Dzięki adekwatnemu zarządzaniu tymi czynnikami można znacząco przyczynić się do poprawy zdrowia i dobrostanu seniorów.

Natalia Tatarczuch
(Socjolog&Coach)

Zapraszamy również do przeczytania poniższych artykułów:

Jak ćwiczenia fizyczne wpływają na mózg
Cukrzyca – wczesne objawy
Wpływ duchowości na mózg: modlitwa i wiara w Boga

Przypisy

Prognoza ludności na lata 2014-2050, ZWS GUS, Warszawa 2014, s. 127-128.
A. Przybyłka, Starzenie się ludności w Polsce jako wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia, „Studia Ekonomiczne”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 309, 2017, s. 184.

Idź do oryginalnego materiału