Żałoba u zwierząt – jak przeżywają stratę?

Śmierć to nieodłączna część cyklu życia – dotyka każdego bez wyjątku. Odejście bliskiej osoby lub czworonożnego przyjaciela jest bardzo bolesne nie tylko dla ludzi, ale również dla naszych pupili. W tych trudnych momentach nieodłącznie towarzyszy nam żałoba. Mamy prawo do przeżywania jej po swojemu. Czy zwierzęta również są zdolne do jej odczuwania? Jak sobie z nią radzą? Czy można im jakoś pomóc? Na wszystkie te nurtujące pytania odpowiedzieliśmy w niniejszym artykule.

Żałoba w świecie zwierząt – czy zwierzęta są w stanie odczuwać ból po stracie kogoś bliskiego?

W świecie zwierząt żałoba jest zjawiskiem naturalnym. Zarówno psy jak i koty są w stanie odczuwać głęboki ból po stracie bliskich. Według najnowszych badań w dziedzinie neurobiologii i etologii, nasi pupile przeżywają żałobę w sposób zbliżony do ludzi, choć wyrażają to w nieco odmienny sposób.

Aktualne badania naukowe udowadniają, iż u zwierząt domowych można zaobserwować wyraźne zmiany behawioralne związane z doświadczeniem straty. To druzgocące doświadczenie często prowadzi do głębokiej depresji. Bolesne uczucie wywołuje podwyższenie poziomu hormonu stresu, podobnie jak u ludzi w żałobie.

Frustracja i dezorientacja są naturalnymi reakcjami – zwierzęta nie rozumieją konceptu śmierci w taki sposób jak ludzie, ale odczuwają brak bliskiej im istoty bardzo intensywnie. Dr Marc Bekoff, profesor ekologii i biologii ewolucyjnej, podkreśla w swoich pracach, iż zdolność do przeżywania trudnych emocji związanych ze stratą jest głęboko zakorzeniona w mózgach ssaków. Pokazuje wyraźnie, iż mechanizmy neurologiczne odpowiedzialne za przeżywanie żałoby rozwinęły się na długo przed pojawieniem się ludzi i stanowią fundamentalną część naszego ewolucyjnego dziedzictwa.

Jak psy przeżywają żałobę?

Psy są wrażliwe na zmiany emocjonalne w swoim otoczeniu. Bardzo przeżywają zarówno śmierć psiego współtowarzysza (żałoba wewnątrzgatunkowa), jak i opiekuna, z którym miały bliską relację (żałoba międzygatunkowa). Ból po stracie kogoś bliskiego jest szczególnie widoczny u psów, które straciły swojego wieloletniego właściciela – zwykle wtedy wpadają w stan przypominający ludzką depresję. Mogą przeżywać żałobę choćby przez kilka miesięcy. Reagują również na smutek innych członków rodziny, co może dodatkowo wpływać na ich stan emocjonalny.

Psy w żałobie przejawiają charakterystyczne zmiany w zachowaniu, a należy do nich:,,

• utrata zainteresowania aktywnościami, które wcześniej sprawiały radość,
• intensywne poszukiwanie zaginionej osoby lub zwierzęcia,
• wyraźne zmiany w nawykach żywieniowych,
• wzmożona potrzeba bliskości z pozostałymi członkami rodziny,
• zaburzenia rytmu dobowego.

Żałoba u kotów – czym się objawia?

Koty, podobnie jak inne ssaki, równie mocno przeżywają żałobę. Strata swojego opiekuna lub zwierzęcego towarzysza jest dużym przeżyciem i może wywołać u nich szereg charakterystycznych reakcji behawioralnych oraz fizjologicznych.

Gdy mruczek traci ukochanego opiekuna lub kociego przyjaciela, jego żałoba może przejawiać się w następujący sposób:

• zwiększona częstotliwość miauczenia, szczególnie w nocy,
• zmiany w zachowaniach społecznych,
• zaburzenia apetytu,
• zaniedbywanie pielęgnacji lub nadmierne czyszczenie się,
• nadmierne lizanie prowadzące do wyłysień,
• drapanie mebli,
• bezsenność lub nadmierna senność,
• sprawdzanie miejsc związanych z nieobecnym towarzyszem.

Koty, w przeciwieństwie do psów, mogą maskować swój stan emocjonalny – to ewolucyjna strategia ukrywania słabości. Mimo wszystko, choćby jeżeli dany osobnik nie wykazuje wyraźnych oznak żałoby, może wewnętrznie przeżywać śmierć ukochanego zwierzęcia lub opiekuna.

Kiedy w domu zamieszkiwanym przez kilka kotów umiera jeden z nich, pozostałe muszą nie tylko poradzić sobie z uczuciem straty, ale także na nowo ułożyć swoje relacje społeczne. Ten podwójny proces – przechodzenia żałoby i ustalania nowej hierarchii – może znacząco utrudniać przystosowanie się do nowej rzeczywistości.

Jak pomóc zwierzęciu przetrwać okres żałoby?

Zwierzęta przeżywają żałobę podobnie mocno jak my, choć wyrażają swój smutek w nieco odmienny sposób. Zrozumienie ich potrzeb i odpowiednie wsparcie w tym trudnym okresie może znacząco wpłynąć na to, jak poradzą sobie ze śmiercią – poznaj skuteczne sposoby pomocy swojemu pupilowi.

Utrata swojego opiekuna

Zwierzęta czują głęboką więź ze swoimi opiekunami, dlatego śmierć człowieka jest dla nich szczególnie traumatycznym przeżyciem. W niektórych przypadkach człowieka można odpowiednio przygotować się na odejście bliskiej osoby, natomiast zwierzęta doświadczają nagłej straty, która może wywołać u nich silny stres i dezorientację.

Specjaliści z zakresu weterynaryjnej medycyny behawioralnej podkreślają, iż temat żałoby u zwierząt jest niezwykle ważny, zwłaszcza, gdy mówimy o nagłej śmierci opiekuna. Warto umożliwić zwierzęciu pożegnanie się z właścicielem w ostatnich chwilach jego życia, jeżeli jest to możliwe. Badania nad psychologią uczuć zwierząt wskazują, iż taki gest może pomóc im ułatwić przejście przez okres żałoby.

W sytuacji śmierci opiekuna najważniejsze jest:

• utrzymanie dotychczasowej rutyny zwierzaka,
• zapewnienie stałego dostępu do znajomych przedmiotów i miejsc,
• zachowanie niektórych rzeczy pachnących opiekunem,
• zwiększenie ilości czasu spędzanego z psem lub kotem,
• kontynuowanie rytuałów znanych pupilowi (np. pory spacerów, karmienia),
• stopniowe wprowadzanie ewentualnych zmian w życiu czworonoga.

Eksperci podkreślają, iż w przypadku konieczności zmiany domu, warto zadbać o to, by zwierzę mogło zabrać ze sobą swoje legowisko, zabawki i inne przedmioty, które kojarzą mu się z poprzednim życiem. Pomoże to stworzyć namiastkę znajomego środowiska w nowym miejscu.

Śmierć zwierzęcego przyjaciela

Niekiedy, gdy nasz pupil jest ciężko chory, musimy podjąć ciężką decyzję o jego eutanazji. Ból po śmierci ukochanego zwierzęcia jest nie do opisania. Stratę przeżywają wszyscy – również Ci czworonożni członkowie rodziny, co często spotyka się z brakiem zrozumienia ze strony otoczenia. Wobec zwierząt w żałobie należy podchodzić delikatnie i okazywać im duże wsparcie. Potrzebują przede wszystkim czasu i przestrzeni. Aby pomóc pupilowi w tym ciężkim dla niego okresie ważne jest:

• umożliwienie pożegnania (jeśli to możliwe) – pozwolenie na obwąchanie i pożegnanie się ze zmarłym towarzyszem,
• organizacja godnego pochówku – może to być ważne nie tylko dla ludzi, ale i dla innych zwierząt,
• konsultacja ze specjalistą (behawiorystą lub lekarzem weterynarii) w przypadku przedłużającej się żałoby.

Wielu opiekunów decyduje się upamiętnić swojego zmarłego pupila – tworząc album ze zdjęciami, mały, symboliczny pomnik w ogrodzie lub specjalne miejsce z tabliczką w domu. Takie rytuały mogą pomóc również pozostałym zwierzętom, które często odwiedzają te miejsca pamięci.

Zwierzęta mogą różnie reagować na stratę towarzysza – niektóre będą szukać więcej kontaktu z opiekunem, inne mogą potrzebować własnej przestrzeni. Kluczowa jest uważna obserwacja ich zachowania i dostosowanie formy wsparcia do indywidualnych potrzeb.

Żałoba po stracie u zwierząt – podsumowanie

Żałoba po stracie ukochanego opiekuna lub najlepszego zwierzęcego przyjaciela mocno dotyka naszych pupili. W powyższym artykule omówiliśmy, jak psy i koty przeżywają śmierć kogoś bliskiego. Opisaliśmy, czym u nich objawia się żałoba oraz jak możemy pomóc swojemu czworonogowi przetrwać ten trudny okres. Mamy nadzieję, iż przedstawione przez nas wskazówki pomogą opiekunom lepiej zrozumieć i odpowiednio wesprzeć swoich pupili.