Zabawy sensoryczne – czym są i dlaczego są tak istotne dla rozwoju dziecka?

Zdjęcie: zabawy-sensoryczne

Rozwój dziecka to proces, który przebiega na kilku etapach. Jego najintensywniejszy czas przypada na najwcześniejsze lata dzieciństwa i dotyczy zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym. Naturalne procesy rozwojowe w przypadku najmłodszych dzieci można efektywnie wesprzeć. Wystarczy choćby organizować dla maluchów różnego rodzaju zabawy sensoryczne.

Tego typu aktywności angażują w określony sposób wszystkie zmysły dziecka, rozwijając jego zdolności manualne oraz intelektualne, a także umiejętności motoryczne. Koniecznie dowiedz się, czym są zabawy sensoryczne dla dzieci oraz jakie są ich zalety. Poznaj też przykłady najpopularniejszych aktywności zaliczanych do tej kategorii.

Troska o zaspokajanie różnorodnych potrzeb maluchów jest bardzo ważna. Szczególnie dużo uwagi warto poświęcić wspomaganiu wielopłaszczyznowego rozwoju dziecka, choćby poprzez zabawy sensoryczne. Wynika to nie tylko z ogólnie obowiązujących zasad życia społecznego, ale także z nakazów religijnych. Sam nasz Pan Jezus Chrystus zrównał godność dziecka z godnością osoby dorosłej, mówiąc do Apostołów:

Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie, nie przeszkadzajcie im; do takich należy bowiem Królestwo Boże […] Kto nie przyjmie Królestwa Bożego jak dziecko, nie wejdzie do niego (Ewangelia według Marka 10,14-15; Biblia Tysiąclecia).

Dbałość o rozwój najmłodszych, na przykład poprzez organizowane dla nich zajęć sensorycznych, jest wyrazem troski o ich dobro, którego ostatecznym przejawem jest życie w bliskości Pana i w zgodzie z Jego przykazaniami.

Zabawy sensoryczne – na czym polegają?

Zabawy sensoryczne to wszelkiego rodzaju aktywności, które mają za zadanie stymulować umysł dziecka oraz dziecięce zmysły, dostarczając im różnorodnych bodźców. Ich zasadnicza istota sprowadza się do nauczenia malucha umiejętności prawidłowego reagowania na określone impulsy zewnętrzne oraz wrażenia zmysłowe. Sensoryczne zabawy polegają na dostarczaniu dzieciom kontrolowanej, dostosowanej do wieku malucha, dawki działań sensorycznych.

Wbrew pozorom organizacja zabaw sensorycznych nie wymaga od dorosłych zbyt dużego wysiłku. Nie ma potrzeby kupowania drogich zabawek i pomocy dydaktycznych. W trakcie zabaw sensorycznych można bowiem z powodzeniem wykorzystać przedmioty codziennego użytku z różnych materiałów (np. sztućce, kolorowe piłeczki, kolorowe woreczki, lusterka lub balony). Jako zabawki sensoryczne dla małych dzieci mogą także z powodzeniem służyć zebrane podczas spaceru liście, kasztany, żołędzie albo produkty spożywcze (np. kasza, ryż, groch).

Jeszcze do niedawna uważano, iż zabawy sensoryczne najlepiej sprawdzają się przede wszystkim w przypadku najmłodszych dzieci z niepełnosprawnością lub zaburzeniami behawioralnymi. w tej chwili jednak coraz częściej wskazuje się na różnorodne korzyści wynikające z organizowania zabaw sensorycznych także dla zdrowych, prawidłowo rozwijających się dzieci. Umiejętnie dobrane ćwiczenia sensoryczne mają ogromne znaczenie dla kilkulatków. Zapewniają one bowiem harmonijny rozwój dziecka i sprzyjają jego szeroko rozumianej integracji sensorycznej.

Jaki jest cel zabaw sensorycznych?

Zabawy sensoryczne, w które angażuje się najmłodsze dzieci, mają różne cele. Do najważniejszych z nich możemy zaliczyć:

• naukę świadomego reagowania na rozmaite bodźce zewnętrzne;
• wszechstronny rozwój zmysłów dziecka, czyli wzroku, słuchu, powonienia, smaku oraz dotyku;
• wspomaganie rozwoju percepcji wzrokowej, słuchowej i dotykowej, a także koordynacji ruchowej;
• koncentrację uwagi na wykonywanym zadaniu – podczas adekwatnie zorganizowanej zabawy sensorycznej maluchy naprawdę skupią się na realizacji określonego celu, a to umożliwia im kreatywne rozwiązywanie problemów;
• kształtowanie umiejętności językowych – wspólne zabawy sensoryczne są doskonałą okazją do rozmów i wymiany doświadczeń, a to sprzyja rozwojowi umiejętności komunikacyjnych;
• wspólne rozwiązywanie problemów – uzdalnia dzieci do podejmowania efektywnej pracy zespołowej.

Organizowane w przedszkolu i w domu zabawy sensoryczne nie tylko rozwijają umiejętności poznawcze, społeczne i intelektualne. Pozwalają także starszym i młodszym dzieciom czerpać euforia z czasu spędzanego z rówieśnikami oraz rodzicami lub nauczycielami.

Zabawa sensoryczna jest nie tylko atrakcyjną formą rozrywki dla dzieci. To dla nich także doskonała zachęta do obserwowania otaczającego świata oraz jego eksplorowania.

Zabawy sensoryczne w przedszkolu – jakie korzyści przynoszą?

Zabawy sensoryczne w przedszkolu stanowią bardzo istotny punkt w harmonogramie dnia dzieci podczas pobytu w placówce edukacyjnej. Przede wszystkim dzięki nim następuje szeroko zakrojona integracja sensoryczna. Stopniowo rozwijają się różne dziecięce zmysły, np. zmysł dotyku albo zmysł słuchu. Zabawy sensoryczne doskonalą także koordynację ruchową i wzrokową.

Odbywające się w ramach zajęć przedszkolnych zabawy plastyczne oraz zabawy ruchowe pobudzają naturalną ciekawość świata u młodego człowieka. Są one także w stanie zachęcić dziecko do odkrywania tajników najbliższego otoczenia oraz odważnego eksperymentowania w celu poznania podstawowych praw przyrody, fizyki oraz chemii. Dzięki temu wiedza malucha o otaczającym świecie ulega systematycznemu wzbogacaniu.

Zabawa sensoryczna w gronie rówieśników stwarza ponadto świetną okazję do nauki komunikacji i wspólnego rozwiązywania określonych problemów. Uczy dzieci współdziałania ze sobą po to, aby osiągnąć określony cel. Zabawy sensoryczne sprzyjają zatem kształtowaniu prawidłowych relacji z innymi ludźmi.

Co istotne, zajęcia sensoryczne służą nie tylko celom dydaktycznym i wychowawczym. Są one dla dzieci także bardzo atrakcyjną formą rozrywki. Dzięki nim maluchy mają mnóstwo zabawy.

Zabawy sensoryczne w domu – jak je zorganizować?

Zajęcia sensoryczne wspierające integrację sensoryczną u najmłodszych mogą być organizowane nie tylko w przedszkolu. w tej chwili ogromną popularnością cieszą się też zabawy sensoryczne w domu. Wielu rodziców zastanawia się, jak je zorganizować, aby zapewnić dzieciom zarówno rozrywkę, jak i cenne doświadczenie dydaktyczne?

Zabawy sensoryczne przeprowadzane w domowych warunkach mogą polegać na przykład na angażowaniu dziecka w codzienne obowiązki. Pomoc w gotowaniu może w naturalny sposób pozwolić dziecku na doskonalenie zmysłu dotyku, smaku oraz węchu. Te same zmysły ulegają stopniowemu rozwojowi także w trakcie pomagania przy rozwieszaniu prania. Dodatkowo w takiej sytuacji dochodzi do doskonalenia koordynacji ruchowej oraz małej i dużej motoryki.

W trakcie zabaw sensorycznych w domu można sięgać po różne przedmioty. Świetnym pomysłem jest na przykład wrzucenie różnych rzeczy do wody w wannie. Zadaniem dziecka jest wówczas ich wyławianie. Można też pokusić się o stworzenie sensorycznego placu zabaw w mieszkaniu lub w ogrodzie. Pokonanie znajdującego się tam toru przeszkód powinno wiązać się z określoną nagrodą dla dziecka. Większość maluchów lubi się też bawić w ciuciubabkę dźwiękową, polegającą na podążaniu za usłyszanym dźwiękiem przy równocześnie zasłoniętych opaską oczach.

Sensoplastyka – pomysł na znakomitą zabawę

Większość dzieci w wieku przedszkolnym uwielbia zabawy plastyczne. Doskonałym pomysłem dla nich jest branie udziału w takich zajęciach jak sensoplastyka. Takie najważniejsze dla rozwoju dziecka zabawy sensoryczne często nazywane są kreatywnym brudzeniem. Podczas nich maluchy bawią się różnymi fakturami, masami plastycznymi oraz kolorami.

Uczestnicy tego typu aktywności w ich trakcie posługują się różnymi materiałami. Zwykle są to bezpieczne, małe przedmioty oraz jadalne produkty (np. mleko, mąka, ryż, makaron, plastry owoców, barwniki spożywcze). Podczas zabawy sensorycznej można np. tworzyć prace plastyczne z użyciem pachnących farb albo przeprowadzać eksperymenty z mieszaniem barwników. Idealne pomysły na sensoplastykę to także malowanie palcami oraz szukanie skarbów w pojemnikach z owsianką.

5 pomysłów na zabawy sensoryczne DIY

Istnieje wiele sposobów na przeprowadzenie ciekawych z punktu widzenia dzieci zabaw sensorycznych, także bez udziału skomplikowanych zabawek. To, jakie zasady będą obowiązywać w ich trakcie, zależy tylko od wyobraźni rodziców lub nauczycieli. W organizację ćwiczeń sensorycznych warto włączyć same maluchy. Będą one z tego faktu czerpać euforia taką samą, jak z udziału w samej zabawie sensorycznej.

Poniżej przedstawiamy 5 pomysłów na atrakcyjne dla dzieci zabawy sensoryczne w domu i przedszkolu.

Zapachowe zagadki

Przy zabawach sensorycznych warto pamiętać o zmyśle powonienia. Doskonaleniu jego funkcji sprzyjają zapachowe zagadki. W ich ramach do kolorowych pojemniczków wsypuje się np. ziarna kawy, cynamon, liście mięty albo bazylii, skórkę pomarańczy itp. Zadaniem dziecka jest rozpoznanie danej substancji po zapachu. Można też podzielić słoiczki na te, które pachną ładnie i brzydko, albo odnajdywać pary identycznych zapachów.

Klocki sensoryczne

Sensoryczne klocki o różnych fakturach stymulują zmysł dotyku oraz wzroku. Są bardzo przydatne przy nauce kształtów oraz kolorów. Próby łączenia ich w pary bądź tworzenia z nich różnorodnych obiektów kształtują motorykę małą.

Masaż woreczkami sensorycznymi

Zabawa polega na wcielaniu się przez dziecko w klienta salonu masażu. Do wykonywania czynności masujących używane są kolorowe woreczki wypełnione różną zawartością. Podczas zabawy osoba dorosła masuje różne części ciała malucha poszczególnymi woreczkami. Dziecko ma natomiast wskazać, która paczuszka sprawdza się najlepiej w jego przypadku.

Zabawa piaskiem kinetycznym

Do zabaw sensorycznych świetnie nadaje się też piasek kinetyczny. Można z niego budować niewielkie budowle. Ciekawym rozwiązaniem jest też konstruowanie chlebków z piasku i późniejsze ich krojenie na kromki. W piasku kinetycznym można też ukryć różne przedmioty (np. kamyczki, muszelki) i bawić się z dzieckiem w poszukiwanie skarbów.

Balonowe stempelki

Do różnokolorowych baloników nalewamy wodę. Dzięki temu powstają balonowe stempelki, które później maluje się farbami. Stempelki świetnie nadają się do odbijania pieczątek.

Źródła

1. https://www.przedszkolebajeczka.com/porady/zabawy-sensoryczne/ [data dostępu: 22.07.2024].
2. https://eduevu.pl/zabawy-sensoryczne-w-domu-proste-i-skuteczne-metody-na-rozwoj-dziecka/ [data dostępu: 22.07.2024].
3. https://soswradomsko.pl/wpis/sensoplastyka-czyli-kreatywne-brudzenie-zajecia-pobudzajace-dzieciece-zmysly [data dostępu: 22.07.2024].
4. https://www.smyk.com/porady/zabawki-sensoryczne-czym-sa-i-jakie-warto-wybrac,718.html [data dostępu 22.07.2024].