Wpływ probiotyków na zdrowie psychiczne – co mówi nauka?

2 dni temu

Zdjęcie: probiotyki

W ostatnich latach związek między zdrowiem jelit a zdrowiem psychicznym przykuł uwagę badaczy. Ten związek, często określany jako „oś jelitowo-mózgowa”¹, to złożona sieć ścieżek komunikacyjnych między przewodem pokarmowym a mózgiem. Jednym z najbardziej intrygujących obszarów badań w tej dziedzinie jest rola probiotyków – żywych mikroorganizmów, które mają przynieść korzyści zdrowotne i wpłynąć na samopoczucie psychiczne². Ale jak solidne są dowody? Co tak naprawdę mówi nauka o wpływie probiotyków na zdrowie psychiczne?

Oś jelitowo-mózgowa – krótki przegląd

Aby zrozumieć, w jaki sposób probiotyki mogą wpływać na zdrowie psychiczne, ważne jest, aby najpierw zrozumieć koncepcję osi jelitowo-mózgowej. Ten dwukierunkowy system komunikacji obejmuje wiele ścieżek, w tym mechanizmy neuronalne, hormonalne i związane z odpornością, łącząc emocjonalne i poznawcze centra mózgu z funkcjami jelit obwodowych¹. Mikrobiota jelitowa – biliony mikroorganizmów żyjących w naszych jelitach – odgrywa kluczową rolę w tej osi. Drobnoustroje te wytwarzają neuroprzekaźniki, takie jak serotonina³ i dopamina, które są bezpośrednio zaangażowane w regulację nastroju⁴.

Probiotyki i zdrowie psychiczne – co mówią badania

Probiotyki na depresję i lęk

Jednym z najlepiej zbadanych obszarów dotyczących probiotyków i zdrowia psychicznego jest ich potencjalna rola w łagodzeniu objawów depresji i lęku. Badanie opublikowane w czasopiśmie Psychological Medicine wykazało, iż wielogatunkowa suplementacja probiotykami wiązała się ze zmniejszonym zmęczeniem emocjonalnym i poprawą nastroju u osób z umiarkowaną depresją². Sugeruje to, iż probiotyki mogą być obiecującą terapią wspomagającą zaburzenia nastroju, potencjalnie zmniejszając potrzebę interwencji farmakologicznych.

Inne badanie opublikowane w Frontiers in Psychiatry pokazało wpływ probiotyków na objawy depresji u osób z dużymi zaburzeniami depresyjnymi (Major Depressive Disorder – MDD). Naukowcy odkryli, iż probiotyki doprowadziły do znacznej poprawy objawów depresyjnych w porównaniu z placebo, podkreślając potencjał terapeutyczny probiotyków w leczeniu MDD⁴.

Mechanizmy stojące za efektami

W jaki sposób probiotyki wywierają ten pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne? Dokładne mechanizmy są wciąż odkrywane, ale zaproponowano kilka teorii. Jedną z wiodących hipotez jest to, iż probiotyki modulują mikrobiotę jelitową, co z kolei wpływa na produkcję neuroprzekaźników i markerów stanu zapalnego, które wpływają na funkcjonowanie mózgu¹. Ponadto probiotyki mogą pomóc wzmocnić barierę jelitową, zmniejszając przenikanie szkodliwych substancji, które mogą wywołać zapalenie nerwów – znany czynnik przyczyniający się do zaburzeń nastroju⁵.

Rola konkretnych szczepów

Ważne jest, aby pamiętać, iż nie wszystkie probiotyki są sobie równe. Korzyści dla zdrowia psychicznego płynące z probiotyków są specyficzne dla szczepu, co oznacza, iż niektóre szczepy bakterii mogą być bardziej skuteczne niż inne w promowaniu dobrego samopoczucia psychicznego. Na przykład szczepy, takie jak Lactobacillus rhamnosus i Bifidobacterium longum, zmniejszają zachowania lękowe u zwierząt, a podobne efekty zaobserwowano w badaniach na ludziach². Wybór szczepu probiotycznego odgrywa zatem kluczową rolę w skuteczności każdej potencjalnej interwencji w zakresie zdrowia psychicznego.

Poza depresją – probiotyki i funkcje poznawcze

Podczas gdy wiele uwagi poświęca się depresji i lękowi, pojawiające się badania sugerują, iż probiotyki mogą również odgrywać rolę w zakresie funkcji poznawczych. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Journal of Psychiatry & Neuroscience stwierdzono, iż suplementacja probiotykami poprawiła wydajność poznawczą u zdrowych osób starszych, szczególnie w zakresie pamięci i uwagi⁴. Otwiera to możliwość stosowania probiotyków jako strategii zapobiegawczej przeciwko pogorszeniu funkcji poznawczych, zwłaszcza w starzejących się populacjach.

Nauka o psychobiotykach

Biorąc pod uwagę rosnącą liczbę dowodów, pojawił się nowy termin: „psychobiotyki”. Termin ten odnosi się do klasy probiotyków, które przynoszą korzyści dla zdrowia psychicznego poprzez interakcje z osią jelitowo-mózgową. Potencjał psychobiotyków jest ogromny, ale potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć ich możliwości i ograniczenia⁶.

Ograniczenia i istotne zagadnienia

Chociaż wyniki są obiecujące, ważne jest, aby ostrożnie podchodzić do związku między probiotykami a zdrowiem psychicznym. Dziedzina ta obejmuje wiele zmiennych, w tym złożoność mikrobiomu, różnorodność szczepów probiotycznych oraz unikalność poszczególnych osób i grup próbek. Istnieje znaczna różnorodność w badaniach, rodzajach stosowanych probiotyków i mierzonych wynikach. Potrzebne są dalsze badania, aby wzmocnić dowody i wesprzeć szersze zastosowanie probiotyków w społeczeństwie.

Dodatkowo, podczas gdy niektóre badania wykazały pozytywne efekty już po kilku tygodniach suplementacji, inne wskazują, iż długotrwałe stosowanie probiotyków może być wymagane do osiągnięcia i utrzymania poprawy zdrowia psychicznego⁴.

Wniosek: obiecująca, ale rodząca się dziedzina

Badania nad probiotykami i zdrowiem psychicznym są wciąż w powijakach, ale dotychczasowe wyniki są zachęcające. Probiotyki mogą służyć jako naturalna interwencja o niskim ryzyku w przypadku wielu schorzeń psychicznych, w szczególności depresji i lęku. Potrzebne są jednak bardziej rygorystyczne badania na dużą skalę, aby ustalić ostateczne wytyczne dotyczące ich stosowania.

Probiotyki mogą odegrać kluczową rolę w nowej erze leczenia zdrowia psychicznego – takiej, która kładzie nacisk na holistyczne, skoncentrowane na mikrobiomie podejście. Do tego czasu włączenie probiotyków do zbilansowanej diety, wraz z innymi wyborami dotyczącymi zdrowego stylu życia, wydaje się być bezpieczną i potencjalnie korzystną praktyką dla dobrego samopoczucia psychicznego.

Zapraszamy do lektury innych artykułów o podobnej tematyce:

Rola bakterii jelitowych w organizmie
Związek między mikrobiotą jelitową a depresją
Mikrobiota jelitowa – jej znaczenie dla naszego zdrowia
Jelito cienkie: odkrywanie tajemnic anatomii i fizjologii
Stany lękowe a jelita

Przypisy

A. N. Ligezka, A. I. Sonmez, M. P. Corral-Frias, R. Golebiowski, B. Lynch, P. E. Croarkin, M. Romanowicz, A systematic review of microbiome changes and impact of probiotic supplementation in children and adolescents with neuropsychiatric disorders, Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, vol. 108, 2021, s. 110-187.
R. Baião, L. P. Capitão, C. Higgins, M. Browning, C. J. Harmer, P. W. J. Burnet, Multispecies probiotic administration reduces emotional salience and improves mood in subjects with moderate depression: a randomised, double-blind, placebo-controlled study, Psychological Medicine, vol. 53(8), 2023, s. 3437–3447.
S. M. O’Mahony, G. Clarke, Y. E. Borre, T. G. Dinan, J. F. Cryan, Serotonin, tryptophan metabolism and the brain-gut-microbiome axis, Behavioural Brain Research, vol. 277, 2015, s. 32–48.
O. Vasiliu, The current state of research for psychobiotics use in the management of psychiatric disorders – A systematic literature review, Frontiers in Psychiatry, vol. 14, 2023, s. 1074736.
B. Chahwan, S. Kwan, A. Isik, S. van Hemert, C. Burke, L. Roberts, Gut feelings: A randomised, triple-blind, placebo-controlled trial of probiotics for depressive symptoms, Journal of Affective Disorders, vol. 253, 2019, s. 317–326.
T. G. Dinan, C. Stanton, J. F. Cryan, Psychobiotics: A Novel Class of Psychotropic, Biological Psychiatry, vol. 74(10), 2013, s. 720–726.