Włókniak ceglasty

5 miesięcy temu

Zdjęcie: wlokniak-ceglasty-1

Włókniak ceglasty, nazywany także strzępiakiem ceglastym (Inosperma erubescens (A. Blytt) Matheny&Esteve-Rav.) to gatunek grzybów z rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae).

Nazewnictwo

Jego polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r.. Wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako włókniak ceglasty. Po przeniesieniu go do rodzaju Inosperma wszystkie te nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę włókniak ceglasty.

Morfologia

Kapelusz grzyba osiąga średnicę od 3-9 cm, kształt ma stożkowato wypukły. Brzeg jest cienki, u młodych owocników podwinięty, u starszych prosty i promieniście popękany. Powierzchnia jest gładka, jedwabista i sucha, bez łuseczek, ale pokryta delikatnymi włókienkami. U młodych owocników jest biała lub bladokremowa, gwałtownie jednak staje się ceglasta, a choćby cynobrowoczerwona, zwłaszcza na środku kapelusza. Brzegi są jaśniejsze.

Blaszki kapelusza są szerokie, cienkie, dość gęste, przy trzonie zatokowato wycięte lub wolne. Początkowo są białawe, potem ciemnooliwkowo-rdzawe; uciśnięte czerwienieją. Ostrza są nierówne, oszronione.

Trzon osiąga wysokość 5-20 cm i grubość 0,8-2 cm, ma kształt walcowaty, pełny, bez bulwy w podstawie, sporadycznie z niewielką bulwką. Powierzchnia pokryta jest białawymi, różowymi lub cynobrowymi włókienkami, a szczyt jest oszroniony.

Miąższ w kapeluszu jest koloru białego, w trzonie silnie różowiejący. Ma przyjemny, owocowy zapach i łagodny smak. Zarodniki są owalnofasolkowate, czasami nieregularne, o rozmiarach 9-12 (14,5) × 5-8 μm. Brzeżne strzępki są cienkościenne, cylindryczne lub maczugowate, o rozmiarach 30-60 × 7-10 μm i tworzą pęczki na ostrzu blaszek.

Występowanie

Włókniak ceglasty notowany jest tylko w Europie. W piśmiennictwie naukowym opisano wiele jego stanowisk na terenie Polski. Rośnie od końca maja do początku października w lasach, parkach miejskich, zaroślach, na ziemi, zwłaszcza pod drzewami liściastymi – bukami, dębami i lipami, ale także pod sosnami.

Zagrożenie dla człowieka

Włókniak ceglasty to grzyb mikoryzowy. Jest toksyczny dla człowieka, powoduje choćby zatrucia śmiertelne. Zawiera dużą ilość muskaryny. Zawartość ta jest 500 razy większa od tej, którą posiada muchomor czerwony. Już spożycie 10-20 g surowego okazu włókniaka może doprowadzić do zatrucia u osób dorosłych, natomiast u dzieci do zatrucia śmiertelnego. Objawy zatrucia występują pół godziny po spożyciu. Zalicza się do nich nudności, wymioty, zawroty i bóle głowy, ślinotok, pocenie się, zaburzenia widzenia kolorów. Włókniak jest niebezpieczny dla niedoświadczonych grzybiarzy, którzy mogą pomylić go z gęśnicą wiosenną.

Gatunki podobne

Występuje niebezpieczeństwo pomyłki z:

ze strzępiakiem czerwieniejącym (Inocybe godeyi), posiadającym trzon z wyraźną bulwą,
ze strzępiakiem porysowanym (Inocybe rimosa), wykazującym podobieństwo z bardziej brązowymi okazami strzępiaka ceglastego; jednak w przypadku strzępiaka porysowanego brak jest czerwonej barwy na kapeluszu,
z gęśnicą wiosenną (Calocybe gambosa), której młode owocniki są bardzo podobne do strzępiaka ceglastego (starsze różnią się wyraźnie barwą blaszek).