Choć pogoda postanowiła w tym roku zaskoczyć nas pełnym repertuarem – od słońca, przez gwałtowną ulewę, po ponowne rozpogodzenie – 6. edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca była nie tylko wyjątkowa, ale i niezwykle owocna.
W sobotę, 3 maja 2025 roku, punktualnie o godzinie 12:35 przy wejściu do Parku im. Leona Kruczkowskiego zebrała się pełna pasji grupa 12 uczestników – miłośników ptaków i przyrody, gotowych na wspólny spacer ornitologiczny wokół sosnowieckich Stawików.
Który gatunek zwyciężył? Tego dowiecie się w dalszej części. A więc do dzieła!
Wspólny spacer wśród treli i kropli deszczu
Każdy uczestnik Ptakoliczenia otrzymał ode mnie infografiki dotyczące dudka i po krótkim przedstawieniu idei spaceru ornitologicznego ruszyliśmy przez park im. L. Kruczkowskiego w kierunku Stawików.
Wystartowaliśmy w promieniach wiosennego słońca, które gwałtownie zostały przykryte chmurami – ale nikt się nie poddał. Kiedy dopadła nas ulewa, schroniliśmy się, śmiejąc się i komentując obserwacje, a potem… znów wyszliśmy na trasę, by dokończyć spacer w rozjaśnionej aurze.
To tylko dowód na to, iż pasja do przyrody potrafi skutecznie stawić czoła każdej pogodzie.
Rekordy? Nie tym razem – ale wciąż imponująco!
Choć nie udało się pobić rekordu z poprzednich edycji, wyniki tegorocznych obserwacji robią wrażenie:
- W sumie zaobserwowano 63 gatunki ptaków i aż 1152 osobniki!
- W samym Sosnowcu – 43 gatunki i 623 osobniki;
- W innych miejscach Polski – 53 gatunki i 529 osobników.
Co ważne – różnorodność gatunków różniła się w zależności od lokalizacji. W wiejskich miejscowościach jak Budziska i Chotyze dominowały ptaki terenów otwartych i śródpolnych, natomiast w Katowicach, Opolu, Olsztynie czy Chorzowie można było podziwiać gatunki bardziej związane z miejskimi zadrzewieniami, parkami i terenami nadrzecznymi. Aby wykazać edukacyjny charakter spaceru, część ptaków identyfikowaliśmy na podstawie ich głosu oraz przy użyciu aplikacji BIRDNET.
Ptaki Wędrowne – posłańcy wiosny
Tegoroczny ptasi ambasador mojej wiosennej edycji to prawdziwa perła: PODRÓŻNICZEK – przepiękny, niezwykle barwny i rzadki śpiewak. Udało mi się go zaobserwować po raz pierwszy właśnie w tym sezonie i ten widok na długo zostanie mi w pamięci.
To doskonały przykład tego, jak ważne są regularne spacery i szeroko otwarte oczy – każdy sezon może przynieść coś nowego, zaskakującego i pouczającego. Zimą też mieliśmy niespodziankę, ale o niej przeczytacie TUTAJ!
Dlaczego liczymy ptaki? Bo to ma sens!
Obserwacja ptaków to nie tylko przyjemność. To konkretna praca na rzecz ochrony przyrody. W ramach Wiosennego Ptakoliczenia zbieram dane, które trafiają do ogólnopolskich i międzynarodowych baz danych – takich jak ornitho.pl czy Spring Alive. Zbierając coroczne dane z tych samych miejsc zyskuję także szersze spojrzenie na to co dzieje się z ptakami.
Dzięki obserwacjom ptaków możemy:
- śledzić zmiany w populacjach ptaków,
- monitorować wpływ zmian klimatycznych i urbanizacji na przyrodę,
- edukować społeczność lokalną,
- i promować postawy proekologiczne.
Dlatego każdy wpisany bocian, każdy zauważony pliszka, każdy śpiew skowronka – to cegiełka do ochrony przyrody.
Spacer w liczbach: 6 lat liczenia, 12 edycji
To już szósta wiosenna edycja, a dwunasta, jeżeli liczyć też zimowe ptakoliczenia. To ponad pół dekady nieprzerwanego monitorowania ptasich wędrówek i obecności ptaków w Sosnowcu (i innych miejscach w Polsce).
Cieszy mnie ogromnie, iż z roku na rok dołączają do mnie nowe osoby – uczniowie, dorośli, seniorzy, całe rodziny. Wspólnie uczymy się patrzeć uważnie na świat wokół nas. Dla mnie to też okazja poznawania kolejnych pasjonatów przyrody, a często także pierwszy krok do kolejnych zajęć z zakresu edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych. Bardzo cieszy mnie fakt, iż mój facebookowy profil Przyroda dla Sosnowca stał się uniwersalnym miejscem dla wszystkich miłośnika i miłośniczki przyrody.
Niesamowici przyjaciele ptaków i niestrudzeni wędrowcy
Szczegółowe wyniki 6. edycji Wiosennego Ptakoliczenia
W poniższym zestawieniu znajduje się 111 gatunków ptaków. Na taką liczbę składają się gatunki zaobserwowane dotychczas podczas 6. edycji wiosennego ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca oraz ptaki z wykazu Spring Alive.
Spring Alive poświęcone jest: bocianowi białemu, dymówce, brzegówce, jerzykowi, kukułce, a także żołnie i sieweczce obrożnej.
Liczba gatunków i zaobserwowanych ptaków odnosi się do danego miejsca w określonym czasie. Nie oznacza to, iż w Sosnowcu, czy innym miejscu z wykazu nie wystąpi inny gatunek. Dla przykładu: zimą w Sosnowcu bardzo często obserwuję dzięcioła dużego, ale podczas majowego spaceru go nie było. W poprzednim roku we wsi Budziska spotkałem kazarki, a w tym roku nie przyleciały.
A teraz pełny wykaz:
Lp. -> gatunek ptaka -> liczba zaobserwowanych osobników:
1 bażant 5
2 białorzytka 0
3 błotniak stawowy 0
4 bocian biały 7
5 bocian czarny 0
6 bogatka 26
7 brodziec piskliwy 0
8 brzegówka 0
9 brzęczka 0
10 cierniówka 0
11 czajka 10
12 czernica 0
13 czapla siwa 0
14 czyż 0
15 drozd śpiewak 3
16 dudek 1
17 dymówka 18
18 dzięcioł czarny 0
19 dzięcioł duży 3
20 dzięcioł średni 0
21 dzięcioł zielony 2
22 dzięciołek 1
23 dzwoniec 1
24 gawron 1
25 gągoł 2
26 gąsiorek 0
27 gęsi 4
28 gil 0
29 gołąb miejski 137
30 głowienka 0
31 grubodziób 1
32 grzywacz 33
33 hełmiatka 0
34 jastrząb (gołębiarz) 0
35 jerzyki 26
36 kania ruda 0
37 kapturka (pokrzewka czarnołbista) 11
38 kawka 140
39 kazarka egipska 0
40 kląskawka 1
41 kokoszka 2
42 kos 24
43 kopciuszek 2
44 kowalik 14
45 krakwa 0
46 krogulec 0
47 kruk 1
48 krzyżówka 27
49 kszyk 1
50 kukułka 3
51 kulczyk
52 kuropatwa 0
53 kwiczoł 45
54 łabędź niemy 3
55 łyska 4
56 makolągwa 21
57 mazurek 28
58 modraszka 15
59 muchołówka białoszyja 0
60 muchołówka szara 0
61 muchołówka żałobna 0
62 myszołów 4
63 nurogęś 0
64 oknówka 2
65 pełzacz ogrodowy 0
66 pełzacz leśny 0
67 perkoz dwuczuby 10
68 perkozek 0
69 piecuszek 0
70 piegża 0
71 pierwiosnek 10
72 pleszka 0
73 pliszka siwa 14
74 pliszka żółta 0
75 podróżniczek 1
76 pokląskwa 0
77 potrzeszcz 4
78 potrzos 12
79 pustułka 6
80 puszczyk 0
81 raniuszek 4
82 rokitniczka 0
83 rudzik 11
84 rybitwa 3
85 rybołów 0
86 sierpówka 20
87 sieweczka obrożna 0
88 sieweczka rzeczna 0
89 sikora czubatka 0
90 sikora uboga 0
91 skowronek 7
92 słowik rdzawy 2
93 sójka 11
94 sroka 28
95 srokosz 1
96 strzyżyk 0
97 szczygieł 11
98 szpak 182
99 śmieszka 9
100 świstunka leśna 0
101 trzciniak zwyczajny 28
102 trznadel 10
103 uszatka 0
104 wilga 1
105 wrona siwa 10
106 wróbel 18
107 zaganiacz zwyczajny 0
108 zięba 17
109 zimorodek 0
110 żołna 0
111 żuraw 87
Co możemy wywnioskować z powyższych danych?
W tym roku zaobserwowałem w sumie 63 gatunki ptaków, z czego podczas sosnowieckiego spaceru z pasjonatami przyrody było ich 43!
Porównanie z poprzednimi latami:
| Rok | Gatunki | Osobniki |
|---|---|---|
| 2023 | 69 | 917 |
| 2024 | 57 | 730 |
| 2025 | 63 | 1152 |
Widzimy tu wyraźny wzrost liczby osobników – co napawa nadzieją i zachęca do dalszego działania! Pozytywnym aspektem jest pojawienie się w zestawienie całkowicie nowych gatunków. W Sosnowcu pojawił się kulczyk i dzięciołek (widywany zimą), a w Budziskach był to kulczyk i podróżniczek. Co ciekawe, pierwsze lęgi kulczyka (ptaka przypominającego kanarka) odnotowano w Polsce dopiero w XIX wieku!
A kto wygrał?
Okazało się, iż w Sosnowcu bój trwał do ostatniego osobnika. W top 5 znalazły się: gołąb miejski, kawka, szpak, kwiczoł i jerzyki. Kogo Ty typujesz? Napisz w komentarzu, bo jestem ciekaw czy dobrze wytypujesz!
Tak na prawdę do samego końca nie byłem pewien kto zwycięży. W zeszłym roku zdecydowanie wygrał gołąb miejski pokonując kawkę. Wiele wskazywało na to, iż sytuacja w 2025 r. będzie podobna. Jednak po zliczeniu wszystkich danych z Sosnowca wygrała KAWKA! Pokonała gołębia o 1 osobnika! Naliczyliśmy 127 osobników kawek i 126 osobników gołębi miejskich.
Kawka -liderka Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
Gołąb miejski – zdobywca 2. miejsca podczas sosnowieckiego ptakoliczenia (wiosna 2025)
W skali wszystkich zaobserwowanych lokalizacji wygrał SZPAK (182 osobniki, w tym 86 w Sosnowcu), kawka była druga (140 osobników), a trzeci gołąb miejski (137 osobników). Zaraz za podium znalazły się dwa gatunki: żuraw (87 osobników) i kwiczoł (45 osobników).
Szpaki – najliczniejsze ptaki wiosennego ptakoliczenia (w skali wszystkich odnotowanych obserwacji)
Czy zaskoczyły mnie takie wyniki? Trochę tak, a po części nie. Kawka od lat bardzo dobrze czyje się w przestrzeni miejskiej. Gołąb jest już stałym elementem naszego otoczenia. Natomiast liczebność szpaków zależy od pogody oraz tego jak duże grupy rodzinne tworzą. Największym zaskoczeniem jest dla mnie duża liczba osobników kwiczołów. Te wyjątkowe ptaki upodobały sobie nasze parki i trawniki wokół budynków.
Niepokojący trend widać wśród ptaków wodnych. Zauważam to zarówno podczas zimowego, jak i wiosennego ptakoliczenia. Hałas, zmniejszająca się liczba małych zbiorników wodnych, chemizacja oraz niewłaściwe dokarmianie, to tylko kilka z czynników, które mogą mieć wpływ na taki stan rzeczy. Promykiem nadziei w Sosnowcu była obserwacja rodziny perkozów dwuczubych. Szczególnie urocze było, to gdy jeden z rodziców zabrał rodziców na swój grzbiet.
Wiele ptaków potrafi przystosować się do zmieniających warunków wokół nas. Inne niestety zostają w tyle i bez naszej pomocy oraz wdrożenia ochrony czynnej mogą w przyszłości nie mieć szansy na przeżycie. Pokusiłem się także o analizę danych ze źródeł naukowych i okazuje się, iż w skali Europy najgorzej radzą sobie ptaki związane z rolnictwem. A najbardziej stabilne są ptaki związane z lasami i parkami.
Dziękuję, iż byliście!
Mimo deszczu i długiego weekendu, nie zawiedliście! Jestem z Was niesamowicie dumny – za obecność, entuzjazm, otwarte serca i oczy. Towarzyszyliście mi z lornetkami i notatnikami, a każdy z Was wniósł coś cennego do naszej wspólnej wyprawy.
To właśnie takie spotkania przypominają mi, iż przyroda naprawdę potrafi nas łączyć.
Co dalej?
Nie zwalniam tempa! Już teraz planuję kolejne spotkania i spacery. Zachęcam Was również do samodzielnych obserwacji – w parkach, lasach, ogrodach, nad rzeką czy w miejskich zaułkach.
Nie zapomnijcie zgłaszać swoich danych:
- ornitho.pl
- Spring Alive: https://spring-alive.net/pl/group/32#data-region
- lub do mnie: drzewa.dla.sosnowca@gmail.com
Zbierajmy dalej dane, dzielmy się obserwacjami, uczmy się od siebie nawzajem i od ptaków – one mają naprawdę wiele do powiedzenia.
Natomiast o ile chcecie zobaczyć jaki projekt w tej chwili realizuję to zapraszam Was do odwiedzenia strony Quarry Life Award 2025 oraz mojej dudkowej strony!
Do zobaczenia na kolejnych spacerach z lornetką i uśmiechem! Kto wie, może spotkamy się szybciej niż myślicie!
Drogi Czytelniku! o ile chcesz sprawdzić wyniki poprzednich edycji to poniżej oddaje w Twoje ręce zestawienia…
- 1 edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
- 2 edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
- 3 edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
- 4 edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
- 5 edycja Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca
Moje działania możesz wesprzeć stawiając mi wirtualną kawę poprzez poniższy link
https://buycoffee.to/przyrodadlasosnowca
Z góry dziękuję!
Przemek Bartos
