Wielkimi krokami zbliża się XVI Dolnośląski Festiwal Dary Lasu, którego hasłem w tym roku są „Żywioły”. Wśród atrakcji nie zabraknie tych związanych z wiatrem.

Żywioły od wieków towarzyszą człowiekowi i budzą w nim respekt, ale też inspirację. Ziemia, ogień, woda i powietrze – każdy z nich ma w sobie moc twórczą i niszczycielską. To siły, które potrafią współdziałać, tworząc warunki do życia, ale równie łatwo mogą obrócić się przeciwko nam, pokazując swoje nieokiełznane oblicze.

Tegoroczny Dolnośląski Festiwal Dary Lasu, odbywający się pod hasłem „Żywioły”, jest okazją, by przyjrzeć się bliżej ich roli w przyrodzie i życiu człowieka. Jednym z żywiołów, szczególnie istotnym w kontekście lasów, jest wiatr.

– WIATR, czyli POWIETRZE będące w ruchu, jest żywiołem biorącym udział w życiu ekosystemów leśnych. Pierwszym i najważniejszym jego zadaniem jest zapylanie kwiatów, rozsiewanie nasion oraz owoców najważniejszych drzew leśnych. W naszej strefie klimatycznej rośliny wiatropylne stanowią 20% wszystkich roślin. Wysoko w górach, gdzie jest kilka owadów, roślin wiatropylnych jest dużo. Z transportu powietrznego korzystają szczególnie gatunki lekkonasienne rozprzestrzeniając swoje nasiona i owoce na znaczne odległości. Powietrzny transport na odległość 10-20 km nie jest rzadkością. W taki sposób rozprzestrzeniają się zarodniki świerka, sosny, modrzewia, jawora.
Wiatr stymuluje również naturalne odnawianie i rozprzestrzenianie się lasu przez przenoszenie nasion tzw. gatunków lekkonasiennych, jak np. osika czy brzoza. Wiatr odpowiada za zwiększenie intensywności fotosyntezy. Wzmaga transpirację – do pewnej granicy jest to korzystne dla drzew, gdyż przyspiesza krążenie wody i pokarmów w roślinie. Zbawienną rolę spełnia też w zimie, strząsając nadmiar śniegu z drzew, gdy grozi im przeciążenie. Wiatr również zmniejsza niebezpieczeństwo wiosennych przymrozków przez usuwanie zimnego powietrza gromadzącego się w zagłębieniach terenowych podczas pogodnych wiosennych nocy.
Wiatr jest też wykorzystywany w sposób pozytywny, np.: do produkcji energii poprzez turbiny wiatrowe, zapewniając tanie źródło zielonej energii oraz jako źródło napędu dla statków żaglowych czy jachtów. – wskazuje Wojciech Grzywa z Nadleśnictwa Lwówek Śląski.

fot.: Nadleśnictwo Lwówek Śląski

Jednak gdy wiatr przekracza określoną prędkość, przestaje być sprzymierzeńcem, a staje się wrogiem. Historia polskich lasów zna wiele przykładów katastrofalnych skutków wichur. Najczęściej do zniszczeń dochodzi w okresie jesienno-zimowym, gdy drzewa osłabione są warunkami pogodowymi, ale coraz częściej wichury pojawiają się także latem, przybierając postać gwałtownych burz. Przykłady z Puszczy Piskiej w 2002 roku czy z Borów Tucholskich w 2017 roku pokazują skalę zagrożeń – tysiące hektarów zniszczonych drzewostanów i konieczność odbudowy, która potrwa całe dekady.

– Na terenie Nadleśnictwa Lwówek Śląski do najdotkliwszych huraganów doszło w latach: 1966, 1976 i 2007. – wspomina Wojciech Grzywa z Nadleśnictwa Lwówek Śląski.

Wiatr łamie drzewa, wyrywa je z korzeniami, zmienia krajobraz w ciągu kilku minut. To nie tylko strata drzewostanu, ale i furtka dla kolejnych zagrożeń. W miejscach uszkodzeń pojawiają się choroby grzybowe, namnażają się owady, które mogą zdziesiątkować osłabione fragmenty lasu. W efekcie odbudowa wymaga nie tylko pracy człowieka, ale także czasu liczonego w dziesięcioleciach.

fot.: Nadleśnictwo Lwówek Śląski

Co ciekawe, nie wszystkie gatunki drzew reagują na wiatr jednakowo. Sosna zwyczajna czy dęby uchodzą za wyjątkowo odporne, podobnie jak lipa, jodła czy modrzew. Z kolei świerki czy brzozy są znacznie bardziej podatne na szkody wiatrowe. To właśnie dlatego leśnicy tak dużą wagę przywiązują do odpowiedniego doboru gatunków w drzewostanach i do racjonalnej pielęgnacji od najmłodszych lat.

Ochrona lasów przed skutkami wiatru wymaga planowania przestrzennego i pielęgnacyjnego. Budowa piętrowa drzewostanu, zachowanie ładu przestrzennego, stosowanie pasów przeciwwietrznych, a także regularne cięcia hartujące, to działania, które pozwalają zwiększyć stabilność lasu i zmniejszyć skutki nieuniknionych wichur.

Tegoroczny, XVI Festiwal Dary Lasu to nie tylko okazja do spotkań i zabawy, ale także do refleksji nad siłami, które kształtują przyrodę. Podczas wydarzenia przewidziano szereg atrakcji, wśród których nie zabraknie tych związanych z wiatrem. My już dziś szczególnie zapraszamy na rajdy rowerowe – tradycyjną Małą i Dużą pętlę.