7 godzin temu
Rosnąca popularność matchy na świecie, szczególnie wśród młodszych pokoleń, doprowadziła do poważnych problemów z dostępnością tego produktu, także w Polsce. Japońscy producenci tej specyficznej odmiany zielonej herbaty nie nadążają z zaspokojeniem globalnego popytu, co skutkuje niedoborami w sklepach i rosnącymi cenami. Podobnie jak w przypadku kawy czy jaj, konsumenci mogą niebawem odczuć braki tego modnego produktu na sklepowych półkach.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Od tradycyjnego napoju do globalnego fenomenu
Matcha, niegdyś kojarzona głównie z tradycyjną japońską ceremonią herbacianą chanoyu, przeobraziła się w ostatnich latach w światowy trend kulinarny. Zielona herbata w proszku jest w tej chwili postrzegana jako zdrowy zamiennik porannej kawy, bogaty w antyoksydanty i katechiny, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami, obniżają ciśnienie krwi oraz redukują ryzyko chorób serca. Dodatkowo przypisuje się jej adekwatności wspomagające odchudzanie poprzez stymulowanie procesów metabolicznych.
Kluczowym czynnikiem napędzającym popularność matchy stały się media społecznościowe. Platformy takie jak TikTok, Instagram i Facebook są wypełnione materiałami prezentującymi różnorodne napoje i desery na bazie matchy. W konsekwencji kawiarnie i cukiernie na całym świecie, w tym w Polsce, chcąc pozostać konkurencyjnymi, musiały wprowadzić do swoich ofert produkty zawierające tę herbatę. Szczególnie pokolenie Z przyczyniło się do rozpowszechnienia tego trendu, co bezpośrednio przełożyło się na wzrost globalnego popytu.
Rekordowy eksport i problemy japońskiej produkcji
Skala zjawiska znajduje odzwierciedlenie w danych japońskiego Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Rybołówstwa, cytowanych przez Bloomberg. W 2024 roku eksport zielonej herbaty, włączając matchę, osiągnął rekordową wartość niemal 36,5 miliarda jenów (około 244 miliony dolarów), co stanowi wzrost o 25 procent w porównaniu do roku poprzedniego. Eksperci przewidują, iż w kolejnych latach popyt na matchę będzie przez cały czas intensywnie wzrastał.
Co ciekawe, w samej Japonii spożycie zielonej herbaty utrzymuje się na stałym poziomie. To konsumenci zagraniczni, zwłaszcza przedstawiciele pokolenia Z, napędzają boom na ten produkt. Rosnąca popularność matchy uwypukla jednak problemy, z którymi walczy japońska gospodarka.
Demograficzne wyzwania Japonii a produkcja matchy
Japonia, podobnie jak wiele państw rozwiniętych, boryka się z poważnymi problemami demograficznymi. Według Biura Statystycznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, odsetek osób w wieku 65 lat i więcej wzrósł do 29,3 procent całej populacji, co stanowi najwyższy wskaźnik na świecie. Dane rządowe wskazują, iż liczba Japończyków w tej grupie wiekowej osiągnęła rekordowy poziom 36,25 miliona.
Problemy demograficzne mają bezpośredni wpływ na produkcję matchy. Większość osób zajmujących się uprawą zielonej herbaty to osoby starsze, a młodsze pokolenie nie wykazuje zainteresowania kontynuowaniem rodzinnych biznesów związanych z uprawą herbaty. Jednocześnie Japonia wciąż zbyt powoli otwiera się na zatrudnianie pracowników z zagranicy, co dodatkowo ogranicza możliwości zwiększenia produkcji.
W wyniku tych czynników, w latach 2008-2023 produkcja matchy w Japonii zmalała aż o 22 procent, a trend spadkowy prawdopodobnie będzie się utrzymywał.
Czasochłonny proces produkcji i dodatkowe czynniki napędzające niedobory
Sama natura produkcji matchy dodatkowo komplikuje sytuację podażową. Proces wytwarzania tej herbaty jest wyjątkowo czasochłonny, ponieważ krzewy herbaciane wymagają specyficznych warunków do wzrostu. Są to rośliny cieniolubne, które potrzebują choćby pięciu lat, aby osiągnąć dojrzałość i być gotowe do zbiorów. Tradycyjna metoda produkcji matchy obejmuje również mielenie liści dzięki kamieni, co jest procesem, którego przyspieszenie mogłoby negatywnie wpłynąć na jakość finalnego produktu.
Dodatkową presję na dostawy matchy wywiera gwałtowny wzrost turystyki przyjazdowej do Japonii. W 2024 roku kraj ten odwiedziło aż 36,87 miliona turystów, którzy chętniej wybierali podróże do Kraju Kwitnącej Wiśni dzięki korzystnemu kursowi jena. Wielu z tych turystów masowo nabywało matchę, co przyczyniło się do szybszego niż przewidywano wyczerpywania się zapasów.
Reakcje producentów i skutki dla konsumentów
W odpowiedzi na narastające trudności, niektóre japońskie sklepy i producenci wprowadzili ograniczenia w sprzedaży matchy oraz produktów ją zawierających. Podniesiono również ceny, aby zachować płynność działalności.
Uznana marka Marukyu Koyamaen Co., producent matchy z Kioto z ponad 300-letnią tradycją, oficjalnie przyznała, iż zapasy magazynowe herbaty maleją, a utrzymanie dotychczasowego poziomu dostaw staje pod znakiem zapytania. Z powodu niedoborów firma była zmuszona wprowadzić ograniczenia na zakup swoich produktów.
Podobne problemy zgłasza firma Ippodo Tea, kolejny doświadczony producent matchy, która ogłosiła tymczasowe wstrzymanie sprzedaży niektórych swoich produktów dla dystrybutorów.
Niedobory w samej Japonii już teraz wpływają na dostawy do sklepów na całym świecie, w tym w Polsce. Wiele z nich walczy z niedoborem nie tylko samej matchy, ale przede wszystkim produktów ją zawierających, co może prowadzić do dalszego wzrostu cen i ograniczonej dostępności tego modnego napoju.
